Tokaj uit het verleden

Nou ja zeg, een mens kan blijkbaar ook wel eens niet van wijn gehouden hebben. Net zat ik te lezen in een oud vakantiedagboek van 1982. Tijdens een jongerenreis naar Wenen, Boedapest, Praag en Salzburg ontmoette ik een paar hele leuke mensen (helaas uit het oog verloren). Aan het Balatonmeer bleken we wijn ingeslagen te hebben om de verjaardag van een van hen te vieren: Stierebloed (Egri Bikaver) en Tokaj. En ik bleek de Tokaj niet lekker te vinden! Onvoorstelbaar. Dat was of hele slechte Tokaj of ik wist gewoon nog niet wat lekker was. Natuurlijk weet ik helaas niet meer of het Tokaji Aszu was, of misschien iets anders. Maar als het een Aszu was, is het echt onvoorstelbaar dat ik de wijn niet lekker vond. Of zouden die wijnen uit het Oostblok-tijdperk echt zo slecht zijn geweest?
Gelukkig vond ik de wijnen elders tijdens die vakantie wel lekker: in Heuriger in Wenen, in Weinstubes in Salzburg, op de Hongaarse poesta, in Siofok aan het Balatonmeer, in het Representationshaus in Praag. Misschien is daar, in Oost-Europa, al wel een basis gelegd voor de huidige hobby. Die hobby kwam uiteindelijk pas echt goed op gang vanaf 1985, bij een wijnproeverij georganiseerd voor het personeel van de Hema. Toen ze nog goede en lekkere Australische Riesling hadden. Maar dat is weer een ander verhaal.

Nieuwe ontdekkingen

Zo’n acht jaar geleden bezocht ik hem ook, de jaarlijkse proeverij van de Oostenrijkse ambassade. Toen was er een overzichtelijk aantal producenten, nu moest ik even slikken toen ik op 14 maart jl. de zaal van het NH Hotel in Utrecht binnenkwam. Waar ga je beginnen? Hoe pak je het aan? Je kunt moeilijk bij tafel 1 beginnen, alles proeven, en bij tafel 51 eindigen. Dat overleven je smaakpapillen niet. Om alles goed te proeven zou je bovendien eerst een rondje wit moeten doen, dan rood en tot slot de zoete wijnen.

Schloss Gobelsberg
Dus waar te beginnen? Een kennis had me eens gevraagd of ik de Grüner Veltliners van Schloss Gobelsberg kende. Nee, helaas. Toen ik de tafel met posters van dit eeuwenoude kloosterdomein zag, besloot ik daar maar eens te starten. De wijnen werden geschonken door Wijnimport J. Bart, die alleen aan de horeca levert. De vier Grüner Veltliners waren inderdaad erg goed en allemaal erg verschillend. Helaas waren mijn smaakpapillen niet erg in vorm, dus erg veel nuances kon ik niet benoemen, al proefde ik ze wel. Het meest gecharmeerd was ik van de 2003 Grüner Veltliner Kammerner Renner, een typische peperige Veltliner die zijn terroir van leisteen duidelijk prijsgeeft.

Wit uit het Burgenland
Twee tafels verder maakte ik voor het eerst kennis met de witte wijnen uit het Burgenland, van rond de Neusiedlersee. Grote zoete en rode wijnen uit dit gebied kende ik wel, maar dat ze ook prima droge witte maakten, dat was nieuw voor mij. Importeur Cellar-Wine VOF had een Welschriesling, een Sauvignon Blanc en een Grauer Burgunder – een pinot gris dus – van Weingut Friedrich. Alle wijnen waren heel fris en elegant, maar de Grauer Burgunder – Holzausbau 2002 beviel me hier het beste. De fijne hint van vanille, veroorzaakt door de rijping op vat, zorgde voor een hele bijzondere subtiele neus en afdronk. En dat terwijl ik wijnen met eik vaak wantrouw…

Steiermark
Daarna was het tijd om eens even bij Imperial Wijnkoperij langs te gaan, het adres waar ik regelmatig wat Oostenrijkse wijn koop. Hier alweer een primeur voor mij, de wijnen uit de Steiermark. Regina Meij had mij er al eerder opgewezen dat ik in mijn eerdere bijdrage over Oostenrijkse wijnen de Steiermark, in zuidoost Oostenrijk, was vergeten. Hierbij ga ik deze omissie goedmaken!
Uit de Steiermark komen vooral droge witte wijnen; daarnaast is de specialiteit van Weststeiermark een soort rosé, de Schilcher, met extreem hoge zuren. Slechts 10% van de aanplant is rood. Het klimaat vertoont mediterrane invloeden, de bodemstructuur is vergelijkbaar met die van Slovenië en Friuli. De Sauvignon Blanc, Traminer, Morillon, Pinot Gris, Pinot Blanc en Welschriesling doen het uitstekend, Grüner Veltliner komt hier niet voor.

Weingut Andreas Tscheppe
Van de verschillende wijnen uit Steiermark die ik vervolgens op diverse tafels proefde, staan die van Weingut Andreas Tscheppe wat mij betreft bovenaan. Een heerlijk frisse Welschriesling 2004, een zeer typische naar kattenpis geurende Sauvignon Blanc, een verrukkelijke Morillon (Chardonnay), zonder enig eik gevinifieerd, en een werkelijk fantastische Trockenbeerenauslese van Sauvignon Blanc, van de topakker van Tscheppe, de Langegg. Ik ben heel wat gewend op het gebied van grote zoete wijnen, maar deze Sauvignon Blanc was zeer, zeer bijzonder. Van Jan Heitlager van ART-Club B.V. / Wijnpro.nl, importeur van deze wijnen, moest ik mijn glaasje helemaal opdrinken, niets spugen of weggooien. De gedachte alleen al. Heiligschennis!
Ja, ook deze editie 2005 van de Oostenrijkse wijnproeverij was weer erg geslaagd. Volgende keer de andere 45 tafels.

Frankenwein

Rond 1460 kochten Amsterdamse kooplieden al Frankenwein in Würzburg. Er zijn ook aanwijzingen dat keizer Karel IV in 1376 400 vaten Frankenwein vanuit Würzburg naar Utrecht liet komen.
Als er dan bij Gall en Gall een Franconia gepromoot wordt, gemaakt door de Staatlicher Hofkeller Würzburg, die als sinds 1128 wijn maken, ja, dan moet je zo’n fles natuurlijk ommiddelijk proberen. De wijnnaam en het verhaal erbij suggereren een lange geschiedenis, al zullen de druiven die nu gebruikt zijn – kerner, scheurebe en bachus – in de middeleeuwen niet bekend zijn geweest.
De Franconia wordt in de Taste, het glossy Gall en Gall-magazine, gepresenteerd als het antwoord op de vraag naar betere Duitse wijnen. Die vraag moet dan wel gesteld zijn door iemand die weinig gewend is, want ons viel deze Franconia zwaar tegen. Hij was niet echt slecht, maar bij eten (vis, geen zware sauzen) smaakte hij echt voor geen meter. We hebben er van alles bij geprobeerd en ook bij geprobeerd voor te stellen, maar uiteindelijk besloot ik dat dit een wijn voor in de kroeg was. Voor die drink(st)er die wel een wit wijntje wil, maar niet om zoet wil vragen. Bij voorkeur wel goed koud serveren, anders wordt het een nog laffer en vermoeiender drankje. Andere opmerkingen die Nico en ik samen noteerden: slechte Spätlese met belletjes, ananas, geur van rijpe druiven. Ook bij een toetje hebben we hem geprobeerd, en ook daar lukte het niet (toegegeven, zelfgemaakt sinaasappelijs vraagt natuurlijk om iets heel anders!)
Als deze wijn de Duitse wijnen populairder moet maken, dan vrees ik voor de afname van al die prachtige kwaliteitswijnen die langs de Rijn, Moezel en Nahe, in Baden en de rest van Duitsland gemaakt worden. Die komen dan echt niet bij de nieuwe, jonge wijndrinkers terecht, want de Franconia is ons inziens géén opstapje naar de betere Duitse wijn.. Hij is alleen iets beter gemaakt dan laffe Duitse supermarktwijntjes. Jammer, geen plaats voor de Franconia in onze wijnkast. Gemiste kans van het Marketing Initiatief Duitse wijn en van Gall en Gall.