Bubbels van Welschriesling

Lijkt het maar zo, of komen er steeds meer mousserende wijnen van steeds nieuwe druivenrassen? Had je vroeger alleen pinot noir, chardonnay en pinot meunier voor champagne, of cava met zijn macabeo, parellada en xarello, nu lijkt er van ieder druivenras wel iets mousserends gemaakt te worden. En met succes, moet ik zeggen. Sekts van riesling en silvaner, niet te versmaden. Of zelfs een rosé bubbel van regent, ook niet verkeerd. In de kast staat nog een Gemischter Satz met bubbels, voor een artikel over Gemischter Satz.

Maar eerder deze week deed ik echt een vondst. Van Welschriesling proefde ik een Sekt Extra Brut, van Weingut Artner uit Oostenrijk. Dat was werkelijk genieten! Lekker vol en serieus, maar toch met een bepaalde zonnigheid en vrolijkheid die ik in veel mousserende wijnen uit wat koelere landen mis. Ik vergeleek die bubbelende Welschriesling zelfs met cava, en dat wil wat zeggen in mijn geval.

Ik bestelde de fles bij Good Grapes, zo rond Oud en Nieuw, maar hij was per ongeluk in een achteraf hoekje van de kast beland. Bij een inventarisatie van alle wijnrekken kwam hij onlangs tevoorschijn, en werd geopend om een succesvol project op Nico's werk te vieren.

We genoten van de fruitigheid, de volheid, de rijpe tonen van geel fruit en toast. Dat een Welschriesling zo kan smaken had ik nog weinig meegemaakt. Waarom leren ze op de vinologenopleiding toch nog steeds dat dit maar een min druifje is? Deze bubbels konden zelfs tegen onze witlofschotel met room en spek op, geen geringe prestatie!

Misschien komt het ook wel door het klimaat van Carnuntum, waar Weingut Artner gevestigd is. Door de vele uren zon en gematigde regenval zijn de wijnen hier over het algemeen wat rijper en krachtiger in vergelijking tot de rest van Oostenrijk. Carnuntum ligt oostelijk van Wenen, zuidelijk van de Donau, niet ver van de Slowaakse grens.

Ook de wijnmaker speelt ongetwijfeld een rol. Ik lees op de website de Peter Artner iets met Portugal heeft: hij maakt een port die geen port mag heten, en die hij dan ook Portugese love noemt. Die man heeft dus iets met zuidelijk en zonnig! Weingut Artner is een echt familiebedrijf, waarin diverse generaties een rol spelen. Het goede leven lijkt er centraal te staan, met een eigen restaurants in Wenen en een Heurigen op het wijngoed. Wanneer mag ik weer naar Oostenrijk?

Biologische champagne en Italiaanse bubbels

Hoe meer evenementen rondom wijn ik bezoek, hoe leuker ik het vind om de kleine(re) importeurs te treffen, degenen met passie, die je zelf te woord staan en met enthousiasme over hun wijnen vertellen. Of die een masterclass organiseren met de maker van de wijn.
Vandaag vraag ik aandacht voor twee recente voorbeelden van dergelijke ontmoetingen: op het Haarlemse Fabulous Food Festival organiseerden Agoston & Krieger van Organic Champagne een masterclass rondom de biologische champagnes van wijnmaker Franck Pascal. En in Groesbeek, op de Nederlandse Wijnfeesten, ontmoette ik de eigenaren van Vini del Mondo.

Biologische champagne
Organic Champagne importeert slechts een handvol champagnes, allemaal biologisch, en die mogen er zijn! Speciaal voor het Haarlemse festival was een van hun producenten, Franck Pascal, naar Nederland afgereisd. Hij deed er zelf zijn verhaal, wel een beetje nerveus omdat hij niet vaak voor dergelijke groepen staat. Maar dat deerde allemaal niet, zijn liefde voor het vak spatte er vanaf.
Pascal koos pas voor de wijnbouw nadat zijn jongere broer was verongelukt; hij beëindigde zijn carrière als technisch ingenieur en stapte in het ouderlijk wijnbedrijf. Een studie oenologie volgde, om beter vat op de materie te krijgen.

Chemische wapens
Al gauw raakte Pascal ervan overtuigd dat hij wilde gaan werken zonder chemische hulpmiddelen. In militaire dienst had hij kennis gemaakt met de effecten van chemische oorlogsvoering, en hij realiseerde zich dat de chemicaliën die voor de wijnbouw werden gebruikt – onkruid- en insectenverdelgers – niets anders waren dan lagere doses van dezelfde vreselijke wapens die het leger gebruikte.
Vervolgens bezocht Pascal biodynamisch werkende bedrijven in de Elzas en Zwitserland; daar zag hij de resultaten in de wijngaard die hij ook wilde bereiken. Diverse tests en experimenten later is ook zijn domein inmiddels biodynamisch. Pascal gebruikt alleen natuurlijke gisten, laat de malolactische fermentatie zijn eigen ritme bepalen, filtreert en klaart niet en produceert loepzuivere champagnes. Zelfs de chefs de culture van champagnehuis Bollinger komen bij hem op bezoek om te zien wat biodynamie voor positieve effecten heeft.

Drie champagnes
We proefden op 19 september in Haarlem drie champagnes: Sagesse, Tolérance en Harmonie 2005, waarvan ik de Tolérance, een Rosé Brut, de lekkerste én beste vond. Fris, bosfruitig, vriendelijk, vrolijk, met een mooie structuur. Gemaakt van voornamelijk pinot meunier, aangevuld met pinot noir en een tikje chardonnay. Ook de gerijpte Harmonie 2005 vond ik een topper: vol, gerijpt, met aroma's van gele appel. Gemaakt van 100% pinot meunier van oude stokken. De wijn is een Blanc de Noirs, een witte wijn van rode druiven.


Vini del Mondo
Het tweede voorbeeld betreft de Nederlandse Wijnfeesten op 25 en 26 september in Groesbeek, waar je als consument op je gemak kon proeven en genieten. Vooral kleinere importeurs en wijnhandelaren bemensten de stands. Aanwezig was onder andere Vini del Mondo, gespecialiseerd in Italiaanse wijnen. Ik trof er Marcel Meijers, die samen met zijn partner Suzanne (die ik al kende van de LinkedIn-groep Vrouwen in de wijn) alle wijnen zelf in Italië selecteert en vervolgens importeert.

Bubbelbar
Vini del Mondo was aanwezig in Groesbeek met een bubbelbar op vier wielen, en serveerde een klein aantal verrukkelijke Italiaanse mousserende wijnen. Ik proefde er twee: de Rosé Brut van Pedrotti, een spumante gemaakt volgens de klassiek methode (net als champagne dus). Zacht en rond, frisse zuren, aroma's van zacht rood fruit. Heel subtiel, deze bubbels van chardonnay en pinot nero uit Trentino!
Daarna volgde de serieuze en heerlijk gerijpte La Montina-Franciacorta Millesimato 2005, ook al van chardonnay en pinot nero, maar dit keer wit, niet rosé. Beide wijnen deden me verlangen naar meer. En deden me realiseren dat ik van Italiaanse mousserende wijnen eigenlijk nog zo weinig weet.

Twee leuke ontmoetingen, waarin ik de mensen achter de wijn(import) beter heb leren kennen en de wijnen goed heb kunnen proeven. Waren alle wijnproeverijen maar zo!
Meer over de Nederlandse wijnfeesten volgt binnenkort.

Castillo Perelada, cava en Dalí

In mijn serie over cava heb ik de grote jongens nog altijd niet behandeld: Freixenet en Codorniú. Een bezoekje én een blogje moet er nog een keer van komen, dat beloof ik. Een andere grote cava-jongen, ook al heel wat decennia actief, is Castillo Perelada. Het huis produceert zo'n 6 miljoen flessen per jaar. De hoofdvestiging van het cava- en wijnhuis ligt niet vlakbij Barcelona, maar veel noordelijker, in Empordá, bij Figueres en de Costa Brava, waar de kunstenaar Salvador Dalí een huis (huizen) en een museum had (en heeft). Dalí was dol op de rosé cava van Castillo Perelada en liet zich er diverse malen mee fotograferen. Gasten die Dali bezochten in zijn huis in Port Lligat werden begroet met een glas Castilla Perelada Rosado.

Middeleeuws kasteel
Het wijnhuis Castillo Perelada is gevestigd in een middeleeuwse kasteel in het stadje Perelada, waar in de 14e eeuw de Karmelieten leefden. De wijntraditie van het kasteel gaat eveneens terug tot die tijd, en zelfs wel verder. Maar de geschiedenis van het huis Castillo Perelada begint in 1923, toen Miquel Mateu de gebouwen kocht. Zijn doel was de wijntraditie nieuw leven in te blazen; al snel werd er ook cava gemaakt, in die tijd razend populair in Europa.

Ook in Perelada ben ik nog niet op bezoek geweest, maar Castillo Perelada-wijnen zijn in Nederland goed verkrijgbaar, onder andere via www.spanjewijn.nl en Noordman Wijnimport. Op het cava-event op 16 juni in het Kurhaus proefde ik diverse cava's van Castillo Peralada, bij een stand van Noordman Wijnimport. Dé kans om nu eindelijk eens die beroemde cava van Dalí te proeven.

Cava line-up
Een 21ste-eeuwse versie van Dalí's cava rosé stond koud in het Kurhaus: Castillo Perelada Brut Rosado, van 60% trepat, 20% monastrell en 20% pinot noir. Een stevige droge cava, fruitig en gemaakt op zijn kleur, die in het glas wel even nodig heeft om los te komen. Aroma's van kersen en rood fruit, stevige bubbels (prijs bij Noordman € 11,20; de rosé wordt ook beschreven in mijn Wijnwebwinkelgids, verschijnt november 2010).



Een uitstekende, gerijpte cava was ook de Gran Claustro Brut Nature 2006, met tonen van drop en laurier, waaraan je bleef ruiken. Gebruikte druivenrassen zijn chardonnay (50%), xarello(30%) en parellada (20%) (prijs bij Noordman circa € 20,- / € 25,-). De naam is afkomstig van de plaats waar de cava rijpt: in de kelders van het oude kasteel, waar ook de Karmelieten hun wijnen bewaarden.

Een derde cava was de Brut Nature Cuvée Especial 2007 (prijs onbekend): parellada, macabeo en chardonnay. Lekker droog, notige aroma's, zuiver en fris, wordt alleen gemaakt in goede jaren.

Ik eindig met de minste van de vier geproefde cava's, de Brut Reserva, van macabeo, xarello en parellada. Een echte instapcava; goed gemaakt, prettig, maar niet heel spannend, een beetje commercieel zelfs (prijs € 10,50).

Bovenste foto: Standbeeld van Dalí aan de boulevard van Cadaques, vlakbij zijn huis in Port Lligat.



.

Vrolijk en verkwikkend: Sekt!

Ik mag dan een cava-fan zijn geworden, op andere mousserende wijnen ben ik ook dol! Na een warme autorit smaakt niets zo lekker als een glaasje verfrissende bubbels. Gisteren moest ik in korte tijd op en neer naar Sint Michielsgestel en kwam moe en warm weer thuis. Gelukkig stond er nog een rest Spätburgunder Rosé Brut koud, van Weingut Gabel in de Pfalz. (Met de eerste paar glazen hadden we vrijdag een heuglijk feit gevierd...).

Ach, wat was dat weer genieten. Nooit gedacht dat Deutscher Sekt mij vrolijk kon krijgen, maar deze wel. Verrukkelijk geurend naar caramel, perzik en heel zacht rood fruit. Fijne bubbels in de mond, verkwikkende zuren.

Bij Gabel maken ze de Sekt niet zelf, maar ze brengen de basiswijn naar een gespecialiseerde kellerei, waar de wijn zijn tweede gisting op fles kan ondergaan. Die tweede gisting geeft die hele speciale, notige, licht gistige aroma's die zo mooi zijn in een traditioneel gemaakte mousserende wijn. Lastig om die aroma's te omschrijven, je moet het gewoon ervaren.


Jammer dat sekt in Nederland de naam heeft het mindere broertje van bijvoorbeeld champagne te zijn. Deze in ieder geval is meer dan de moeite waard. Naast deze sekt van Spätburgunder (Pinot Noir) maken Wolfgang Gabel en zijn beide kinderen diverse andere prima rode en witte stille wijnen. Een deel hiervan, waaronder deze Rosé Sekt, is verkrijgbaar bij wijnhuis Oktober in Breda.

Voorpret met Wine Travel Guides

Nog even, en dan mag ik mijn warme zolderhok verruilen voor een luchtige tent in de Jura. Om vervolgens ook nog een weekje in een huis in de Ardèche neer te ploffen. Heerlijk! Veel zwemmen, veel nieuwe wijnen proeven, veel lezen (en toch ook die laptop mee, vrees ik).

Voordat ik straks lekker in de Jura zit, aan de crémant, of de vin jaune, toch nog even wat tips: want ben je op zoek naar leuke compacte wijngidsen van een Frans wijngebied, kijk dan eens op Wine Travel Guides. Wijnschrijfster Wink Lorch heeft hier al haar kennis van de Franse, Italiaanse en Spaanse wijngebieden samengebracht in betaalbare pdf's. Voor 5 Engelse ponden heb je bijvoorbeeld een gids van Arbois of omgeving. In de gidsen tref je een selectie van producenten om te bezoeken, korte toeristische tips, een uitleg over de wijnen en wijnstijlen van het gebied, adresjes om te slapen en te eten en handige websites om verder te lezen. Zodra je betaling geregeld is, kun je je pdf downloaden en verder gebruiken. Voor mensen die meer willen, zijn er ook allerlei online extra's, zoals routeplanning e.d.

Ik vind die gidsen van Wink echt een geweldig idee! Zo hoef je niet een dure reisgids te kopen, waar toch altijd veel te weinig over de wijn in staat. Ik heb die van Arbois en Lons-le-Saunier dan ook gedownload, geprint en al gelezen. En ik verheug me nu al op de bezoekjes aan de producenten. Van Wink leerde ik inmiddels dat de meeste producenten nog wijnen in de oude, oxidatieve stijl maken, maar dat er ook al een fors aantal zijn die frisse chardonnay's en savagnin's maken zonder jarenlange oxidatieve rijping. En dat lijkt me zeer te moeite van het ontdekken waard.

Uiteraard kom ik op de wijnen van de Jura nog terug, als ik er meer ervaring mee heb. Recent proefde ik voor de Wijnwebwinkelgids al een aantal heel fraaie exemplaren van Jurawijnen. Yvonne en haar vriend importeren sinds kort de wijnen die ze zelf zo lekker vinden, en ik moet zegggen: ze hebben een goede hand van kiezen! Nico is helemaal gevallen voor een Arbois; zelf heb ik veel gesnoept van de vin de paille en de Château-Chalon 2000. En gisteren in de hitte smaakte zo'n glaasje bubbels – Crémant de Jura – heel verkoelend. Nog even, en dan heb ik zo'n fles dagelijks in mijn ijskast (ja, ik weet het, ik ben een luxe kampeerder, die ijskast staat zelfs al klaar ;-)) en dan lees ik daar heerlijk mijn dagelijkse portie roman onder het genot van één of twee glaasjes. Om vervolgens een duik in het meer te gaan nemen. Tsjonge, was het maar vast zover!

Arrels Blanc Jove - Wijn met wortels

Je zou het soms vergeten, maar rondom Barcelona maken ze niet alleen bubbelende cava, maar ook stille wijnen. Die traditie gaat eeuwen terug, nog verder dan de Romeinen. In een grot in het dorpje Begues, op het terrein van cavahuis Montau de Sadurní, zijn nog niet zo lang geleden zelfs druivenpitten gevonden uit circa 1500 voor Chr.

Cava is er sowieso pas sinds de tweede helft van de 19e eeuw. Veel cavahuizen van nu zijn nog weer later ontstaan: na de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld (veel middelgrote bedrijven), of zelfs pas in de jaren '70-'80 van de 20ste eeuw (kleine familieondernemingen).

En dan zijn er ook nog de huizen die al sinds eeuwen wijn maken, maar pas in de jaren '80 dankzij Spanje's toetreding tot de EU overgegaan zijn op commercialisatie en gebottelde wijn. Zo'n huis is het hierboven genoemde Montau de Sadurní, in Begues. Al in 1542 wordt de familie Sadurní genoemd, in een oude oorkonde die nog altijd trots in het restaurant van het landgoed getoond wordt. Eeuwen werd op de masia alleen wijn voor eigen gebruik gemaakt (en misschien wat voor verkoop aan de buren). In en om het oude huis staan nog allerhande werktuigen en persen opgesteld die getuigen van die lange wijnmaakgeschiedenis. In de 20ste eeuw werd ook wijn in bulk geproduceerd, om pas rond 1980 met kwaliteitswijn en cava te beginnen.

Van Montau de Sadurní proefde ik recent de Arrels Blanc Jove 2009, een frisse witte wijn van hoofdzakelijk xarello. In de neus heel bloemig, met hints van perzik, bloesem en andere zachte tonen. In de mond fris en vol, met een prettige afdronk. Echt een wijn voor alledag en ieder moment, zonder simpel te zijn. Arrels bekent 'wortels' in het Catalaans. De naam verwijst naar lange geschiedenis van de Sadurní-familie en de uitgebreide stamboom, waar de familie uitermate trots op is. Niet iedereen kan zijn stamboom tenslotte terugvoeren tot 1530!

De wijnen en cava's van Montau de Sadurni zijn nog niet in Nederland verkrijgbaar.

Over cava met chardonnay en met kaas

Een evenement met 18 importeurs of producenten van cava, dat mocht ik natuurlijk niet missen! Op 16 juni organiseerde Vinos de Espana in samenwerking met Ghislaine Melman een eerste cava-event in het Scheveningse Kurhaus. Na mijn cavaspeurtocht van afgelopen anderhalf jaar en het reisje naar San Sadurní d'Anoia en Vilafranca stemt het me heel tevreden dat cava nu toch eindelijk meer bekendheid in Nederland gaat genieten. En het evenement heeft me ook weer nieuwe dingen geleerd. Zoals het feit dat ik cava met chardonnay toch wel ben gaan waarderen én dat cava uitstekend combineert met kaas!

Chardonnay
Het liefst drink ik een Brut Nature van de drie traditionele druivenrassen: parellada, macabeu en xarel.lo. Maar een paar procent chardonnay erbij kán ook best interessant uitpakken!
Bijvoorbeeld in de prettige en frisse Brut Nature van Bodegas Parato (Icarius), waar 7% chardonnay aan de bekende mix is toegevoegd. Waarom ze dat doen? De antwoorden verschilden nogal. Bij Bodegas Parato vertelden ze me dat het om de volheid van de wijn ging, dat beetje extra, de bite. Dat laatste vind ik niet overtuigend, maar goed.


Bij Heretat Mas Tinell (Van Broekhuizen) – met hun geweldige Brut Nature Reserva Carpe Diem 2004 en de Extra Brut Cristina Gran Reserva 2004, geschonken bij het huwelijksdiner van de Infante Cristina - gaf men gewoon eerlijk toe dat iedereen het doet, dus zij ook. Sinds Codorniú er mee begon, om een stijl cava te maken die dichter bij champagne ligt, zijn velen hen gevolgd, uit marketingoogpunt.
Bij de stand van Castillo Perelada (Noordman), waar ik apart nog op terug kom, gaf men er nog een andere reden: door chardonnay zou cava langer houdbaar blijven. Hmm, al helemaal niet overtuigend, want ik heb cava's op van alleen parellada, macabeu en xarel.lo die vijf jaar op de latjes (rima) hebben gelegen, en geweldig waren. De waarheid ligt waarschijnlijk ergens in het midden, zoals zo vaak.

De beste cava's waar chardonnay aan toegevoegd was, waren voor mij de Gran Reserva Extra Brut Cuvée Antonio Mascaró en Reserva Brut Monarch, beide van Mascaró (CasaCava) én diverse cava's van het biodynamisch werkende huis Eudald Massana Noya (Bourgondisch Lifestyle). Dit huis vond ik echt een ontdekking. Alle cava's waren heel zuiver en fris. Bovendien trof ik vooral in deze cava's weer die zon, die ik zo typerend voor een goede cava vind.

Kaas
Daarbij kwam verder nog dat de cava van Eudald Massana Noya geweldig combineerden met de diverse kazen die René Koelman erbij serveerde. Nooit gedacht dat kaas en cava zo'n goede combinatie zouden vormen. Als absolute topcombinatie was er de Cava Brut Nature Mil.leni Ecologico (met chardonnay!), met een stukje IJsselsteinse Romero: to die for! Romero is een harde rauwmelkse boerenkaas uit IJsselstein en heeft 6 maanden gerijpt in rozemarijn. De IJsselsteinse kaasmaker liet zich inspireren door een Spaanse kaas! Deze cava combineerde ook prima met Napoleon, een schapenkaas uit de Pyreneëen.

Dan was er nog de Cava Brut Familia, een frisse, wat appelige cava met citrustonen, die uitstekend combineerde met een cabra granja, geitenkaas uit midden-Portugal. Tsjonge, wat zijn er toch een lekkere en bijzondere kazen, en wat combineert dat goed met cava.


Als laatste nog één kaas-cavacombinatie: Cava Brut Nature Familia met Achels Blauw, een Nederlandse blauwschimmelkaas. De cava had tonen van koffie in de neus, was fris en opwekkend en gemaakt van de traditionele drie rassen. De combinatie met een blauwschimmelkaas verraste me enorm. Ik vroeg René hoe hij de combinaties maakt: gewoon op gevoel! Hij kent de kazen en de cava's, gaat in zijn hoofd de smaken af en combineert dan. Ik heb nog een boel te leren!

N.B. Toevoeging 20 juni: via Twitter leerde ik nog meer kaas-cavacombinaties. @grapesflavours meldde mij nog een favoriete combinatie: Gorgonzola met cava (maakt het geheel romig in je mond) of Langres met cava! Ze dronken er Cava Zeta bij.

Cava-spijscombinaties

Over tocinillo met cava semi-sec heb ik al geschreven. Net als met stille wijn kunnen de verschillende soorten cava met verschillende gerechten gecombineerd worden. Een eerste kennismaking met cava-spijscombinaties beleefde ik bij het bezoek aan cavahuis Mascaró in Vilafranca del Penedes, waar we ongelooflijk gastvrij werden ontvangen!

Na een rondleiding door de kelders en het 'museum', waar onder andere verouderde apparatuur gebruikt in het bottelingsproces wordt bewaard, genoten we in het proeflokaal van vijf verschillende soorten cava, die we combineerden bij een rijke hoeveelheid hapjes die op tafel verschenen. Al pratend over cava en wijnmaken leerden we veel van Maria, verantwoordelijk voor de verkopen van het cavahuis, en eigenaresse Montserrat Mascaró en haar gezin.

We startten met Brut Nature (Pure), mijn absolute favoriet: gemaakt van 80% parellada en 20% macabeo. Fris, droog, geen enkele gram toegevoegde dosage, heerlijk dorstlessend, geweldig als apéritief. Ik vond deze cava uitstekend passen bij de ham die op tafel stond, en bij de overheerlijke huisgemaakte tortilla (dikke omelet met aardappel). Montserrat Mascaró vond echter dat de Brut Nigrum eigenlijk nog beter bij de omelet paste. Brut Nigrum bevat 60% parellada, 30% macabeo en 10% xarel.lo. Dit laatste druivenras zorgt voor wat meer structuur in de wijn. Inderdaad was deze iets rondere cava geschikter om te drinken bij de romige omelet, waarin de stukjes aardappel wat zoet overkomen.

De Brut Rubor Aurorae, een rosé cava gemaakt van trepat, ging weer uitstekend met stevige kazen. Om zo te drinken ervoer ik deze cava als iets te lief, waarschijnlijk vanwege de enorme fruitigheid, die na de twee eerste Bruts even wennen was. Maar bij de wat scherpere gele kaas die op tafel stond, was de combinatie uitstekend.

Dan was er de grande seigneur van de avond: Cuvée Antonio Mascaró, een Gran Reserva van 50% macabeo, 35% parellada en 15% chardonnay, uit het oogstjaar 2002. Een zeer serieuze, droge cava, met in de neus tonen van gist en in de mond het kenmerkende kinine-bittertje en wat oxidatiefs. Echt een cava om goed bij te eten: kreeft bijvoorbeeld! Over de vijfde cava, de Ambrosia, schreef ik al eerder.


Het is echt iets om verder mee te experimenteren: cava in combinatie met diverse gerechten. De diversiteit in cava's is dan ook groot, groter dan de Nederlandse bubbelliefhebber beseft. Hopelijk kan het komende cava-event in het Kurhaus daar verandering in brengen. Jammer eigenlijk dat dat alleen voor professionals is. Maar goed, als sommeliers en restaurant-eigenaren daar alvast de vele mogelijkheden van cava leren kennen, is er misschien al een slag gewonnen. Uiteraard zal ik er verslag van doen, van dit event. Wordt vervolgd!

Cava van Mascaró wordt verkocht bij CasaCava.

Geproefd: Louis de Grenelle Crémant de Loire Brut

In het glas: bleekgele wijn met stevige mousse.
In de neus: fris citrusfruit, maar ook met wat zon erover heen; een citroen op een muurtje in het zonnetje, eigenlijk
In de mond: droog, stevige zuren, erg fris, wat groene kruiden als oregano of marjolein; na enige tijd in de mond wat notigheid, mooie afdronk.
Druivenrassen: chardonnay, chenin blanc en cabernet franc.
Rijping: de wijn rijpte 24 maanden 'op de latjes' (sur lattes). Hij bleef dus 2 jaar liggen met de gistcellen en suiker erin; pas na die tijd werd de fles op zijn kop gezet en werd de prop met dode gistcellen verwijderd (het dégorgement).

Conclusie: Uiterste fraai bubbels, wel voor gevorderden (vanwege de stevige zuren); lijkt meer op een cava dan op een champagne, maar is natuurlijk zichzelf: Crémant de Loire, Louis de Grenelle Brut Plantine van de Caves de Grenelle, verkrijgbaar bij Taste&Tintle voor € 15,70.

De Caves de Grenelle bevindt zich in Saumur, een fraaie middeleeuwse stad aan de Loire. Het bedrijf stamt al uit 1859, en is anno 2010 het laatste onafhankelijke bedrijf dat Saumur Brut maakt.

Aan Saumur hebben we goede herinneringen. De vakanties op een camping langs de Loire behoren tot de leukste met het gezin. Ook de stad Saumur heeft een plaatsje in ons hart, al zijn we toen, met kleuters en teenagers, nooit naar een wijnmaker die crémant maakte geweest. Vreemd eigenlijk, blijkbaar waren we toen nog niet zo 'into' bubbels. Maar bij een volgend bezoek aan de Loire zullen we de Caves de Grenelle zeker meenemen.

Foto: bootjes in de Loire

Ondersteun de bubbelpetitie

Een weekendje cava

In het Pinksterweekend leerde ik een lekker compact én bereikbaar wijngebied kennen: de Penedès, hét cavagebied van Spanje. Cava mag ook op een aantal andere plaatsen in Spanje gemaakt worden, maar hier, in Catalonië en speciaal zuidwestelijk van Barcelona, is waar het allemaal begon. En het wijntoerisme is er sinds enige jaren ook prima georganiseerd!

Cavahoofdstad
Centraal in het gebied liggen de plaatsen San Sadurní d'Anoia en Vilafranca del Penedès. De afstand tussen beide stadjes is dertien kilometer. Als je van de snelweg (A7) naar cavahoofdstad San Sadurní afslaat, ligt de eerste cavaproducent al aan je voeten. De gebouwen van Freixenet vormen een fors industriecomplex, met fraaie 19e-eeuwse panden. Een bezoek schijnt zeer de moeite waard te zijn; er rijdt zelfs een treintje door de uitgestrekte ondergrondse kelders.

Een goede plaats om te slapen in San Sadurní is het Hostal de San Sadurní: een handige centrale plek, zeker aangezien het diner pas heel laat geserveerd wordt in de restaurants. Van die restaurants is Cal Blay een absolute must voor cavaliefhebbers. Zelf heb ik er niet gegeten, maar mijn reisgenoten hadden er een fantastische avond, met bij iedere gang een andere cava. Cal Blay staat dus op mijn lijst voor volgende keer (net als Freixenet, overigens.)


In San Sadurní bezoek je natuurlijk een paar leuke bodega's en proeft er cava! Wij trokken naar El Xamfra, een vrij kleine bodega 'op een hoek' (xamfra betekent hoek). Er zitten volgens mijn zegslieden ruim 200 producenten ín het stadje, en ook nog eens handenvol eromheen. Keuze genoeg dus. De cava ligt in ondergrondse kelders; er wordt gezegd dat je onder heel San Sadurní door kunt lopen. Het stadje zelf verken je in een ochtend. Ga zeker even langs bij Calferu Eno Temptations, om wijnsouvenirs te kopen. (Denk aan oorbellen, armbanden, sleutelhangers, kurkentrekkers, alles heel stijlvol.) Lunchen kun je goed bij L'Ateneu, in het pand van de oude sociëteit van de wijnbouwers: onder andere verrukkelijke tapas en cava's voor een schijntje.


Wijngaarden.. wijngaarden
Vanuit San Sadurní strekken de wijngaarden zich naar alle kanten uit. Trek zeker een dag uit om lekker het land in te gaan, wat te wandelen en bijvoorbeeld cava te proeven bij Capita Vidal, aan de weg van Igualada naar El Pla del Penedès.

Door de wijngaarden en langs ontelbare bekende en minder bekende cavahuizen rijd je naar Vilafranca, een veel groter stadje met een belangrijke regionale functie. In de stad zitten nog slechts weinig bodega's. Mascaró is de bekendste, in een fors huizenblok rondom een binnenplaats. In Vilafranca tref je winkels, de zaterdagse markt, middeleeuwse huizen en paleizen en prachtige 19e-eeuwse gebouwen. En vooral niet te vergeten het Vinseum, een schitterend wijnmuseum. Het museum is momenteel aan het verbouwen, maar de tijdelijke tentoonstelling is van zo hoge kwaliteit dat we er een zeer aangenaam anderhalf uur hebben doorgebracht. De vormgeving is kleurig en modern, de educatieve aanpak verfrissend.


Gebak
Vergeet in San Sadurni of Vilafranca ook niet koffie of thee te drinken bij een patisserie. Gebak maken kunnen ze wel in Catalonië! Of schaf een zak chocolade aan, in de vorm van cavakurkjes en gevuld met likeur...

In een landelijker omgeving kun je de nacht doorbrengen bij Torrelles de Foix. Net buiten dit plaatsje ligt de masia (landhuis) Arianella de Can Coral. Een jong Duits echtpaar verhuurt er kamers en een prachtig appartement. Het uitzicht vanuit het appartement is werkelijk schitterend; zover als je kunt kijken golvende wijngaarden en de bergen aan de horizon. De terrasafscheiding wordt gevormd door oude vaten van het beroemde wijngoed Torres (dat overigens ook in de buurt ligt en waar je een rondleiding kunt boeken.)

Langs de weg van Vilafranca naar Torrelles de Foix tref je verder kastelen en kloosters, uit de tijd dat de ridders van Catalonië nog veel strijd met elkaar voerden (onder andere in Sant Marti Sarroca).


Garraf
Moet je helaas weer richting Barcelona en het vliegveld, neem dan de oude nationale route 340 richting Barcelona en sla ter hoogte van Avinyo Nou af, over de BV 2411 naar Begues. (Niet op de TomTom afgaan, die stuurt je over onverharde wegen over de toppen van de bergen...)
Over een prachtige bosrijke weg rijdt je dan de Garraf in, het gebergte boven Barcelona. Het landschap is er volkomen anders dan tussen San Sadurní en Vilafranca: naaldbos, droge witte rotsen en riviertjes. Ook hier tref je wijnbouwers en cavaproducenten. Wij bezochten de oude masia van Montau de Sadurni aan de rand van Begues, daterend uit de 16e eeuw! De familie Sadurní maakt er nog steeds wijn en sinds de vorige generatie ook cava. Eten kun je in het weekend uitstekend in het restaurant van de masia. Wel even reserveren.

En dan is het tijd voor de terugtocht naar Barcelona. Vanuit Begues rijd je in een half uur naar het vliegveld; even doorrijden en je bent op de Ramblas.

Kijk voor je dit reisje gaat maken even op www.enoturismepenedes.cat. Er zijn veel handige downloads op de site; ter plekke is in veel hotels en restaurants een kaart van het gebied te krijgen, uitgegeven door deze organisatie, met stadsplattegronden en een lijst van producenten, restaurants en overnachtingadressen.

Tocinillo met Ambrosia

In Catalonië zijn ze dol op nagerechten waarin een flinke dosis eigeel is verwerkt. Heerlijk zijn bijvoorbeeld tocinillo, kleine hoopjes eigeel met veel suiker. Catalaanse kinderen zijn er dol op. De reden voor al dat eigeel leerde ik afgelopen weekend, van eigenaresse en wijnmaakster Montserrat Mascaró van het bekende cavahuis Mascaró, gevestigd in Vilafranca. Voor het klaren van de wijn hadden de wijnmakers, vroeger vooral gespecialiseerde kloosterlingen, veel eiwit nodig. Het eiwit bindt de zwevende vaste deeltjes in de wijn en zorgt dat dit op de bodem van het vat of tank neerslaat. Het resultaat is een heldere wijn. De overblijvende eierdooiers werden aan de nonnen gegeven, die ze in de keuken gebruikten en verwerkten tot onder andere zalige 'postres'.

Schenk bij een schaal postres een koel glas Ambrosia, een Cava Semi Seco van Mascaro met net voldoende suiker (33 gram/liter). Puur genieten! Cava's van Mascaró zijn verkrijgbaar bij CasaCava.

De tocinillo liggen met zijn vieren midden op de foto!

Een nieuwe hobby...

Net als van flessen champagne kun je natuurlijk ook de metalen 'caps' bovenop de cavakurken sparen. En dat doen ze dan ook in Spanje! De belangstelling is zo hevig dat bedrijven zelfs speciale presentaties van hun 'plaques' organiseren. Bij Capita Vidal gebeurde dat twee weken geleden, bijvoorbeeld. Aanwezigen konden 'plaques' ruilen, de nieuwe van Capita Vidal bewonderen en van een glaasje cava genieten.

Een zeer bijzondere is de 'plaque' van de afgebeelde fles: de Gran Reserva Fuchs de Vidal, maar dan in een speciale uitmonstering, bedoeld voor het Spaanse hof. Koning Juan Carlos drinkt graag een glaasje Fuchs de Vidal! Aangezien die flessen niet vrij op de markt zijn, zijn de 'plaques' echte collectors items. De koninklijke plaque is de tweede van rechts op de onderste rij van de grote foto boven.

Bodegas wisselen ook regelmatig hun 'caps' (wat is toch het Nederlandse woord?). Bij Montau de Sadurni bijvoorbeeld hebben de twee cava's die het huis maakt – Reserva en Gran Reserva - hetzelfde dopje, maar dat is wel ieder jaar anders. Dankzij mijn cavajaar heb ik inmiddels ook een forse verzameling plaques. Ik ga ze maar eens ordenen, binnenkort.....

Cider van de #undergroundboerenmarkt

Zondag was ik even bij de foodie-collega's. Ik bezocht de Underground Boerenmarkt, een Twitteriniatief à la apéro geant (zie de kranten van de afgelopen dagen, of mijn verslag op Foodlog). Twitteraars ontmoetten elkaar in Amsterdam, op een streng geheim gehouden plek, om daar zelfgemaakt etenswaren met elkaar te delen. Zo lunchte ik met overheerlijke wortelsoep van @nijs, kocht ik lemoncurd bij @Sabinakookt, dronk ik thee bij initiatiefneemster @Talkinfood (Marjan Ippel) en schafte een boek over de geschiedenis van koks aan bij @liesbethspreeuw. Om maar eens wat te noemen.
Wat er helaas niet was, was een wijnmaker. En dat terwijl de kok van mijn eigenste Herberg De Ketel en de Kurk een volleerd en begaafd wijnmaakster is. Onze kruisbessen-pruimenwijn zou op deze Underground Boerenmarkt niet misstaan hebben. Daar had ik helemaal niet bij stil gestaan. We zullen er volgende keer vast bij zijn, de kok en de waardin van Herberg De Ketel en de Kurk (die inderdaad wel erg dicht is, de laatste maanden ;-)).

Gelukkig was er wel een andere alcoholische drank te proeven op de Underground Boerenmarkt: Normandische en Bretonse cider van @cidercider, website www.cidercider.nl. Wouter importeert puur als hobby deze laagalcoholische drank van appels, en vertelde mij dat cider in Normandië en Bretagne echt aan een come-back bezig is. Tien jaar geleden merkte ik daar zelf nog niet veel van, maar nu schijnt cider echt 'hot' te zijn in het gebied van herkomst. Een zichzelf respecterende crèperie heeft een locale cider op de kaart, tegenwoordig.

Wouter had een mooi assortiment; ik proefde drie soorten, allemaal anders. Ik leerde ook dat cider twee gistingen kan doormaken, net als champagne eigenlijk. Een cider met gisting op de fles smaakt heel anders en 'gistiger' dan een cider die gebotteld is na de eerste gisting en waarin de tweede gisting gestopt is door koeling of filtering, bijvoorbeeld.
Naast één of twee fermentaties speelt ook al of niet filteren een rol; niet filteren levert een fruitiger resultaat.
Topper van de middag was de Bretonse cider, Royal Quillevic: echt een snoepje en toch droog. Je proefde gewoon de rijpe appeltjes van de boom, en ik kreeg enorme trek in een verse crèpes met aardbeien.

Voor de liefhebber: kijk dus eens op Wouter's site, de moeite waard. Ook in Nederland verdient cider meer aandacht, niet alleen bij de pannenkoeken!

Kassa: test van frizzante Prosecco's

Tsja, wat kan ik nog schrijven over de Prosecco-test bij Kassa gisteren? Alles is al gezegd door Janna en Nicolaas, in de uitzending. Of ik het met de uitslag eens ben, is lastig te zeggen, aangezien de testers niet weten welke door hen geproefde wijn nu precies overeenkomt met de winnaar. Maar als ik de commentaren op de website lees en de oordelen in de uitzending hoor, dan denk ik dat de wijn van Gall&Gall, Santa Chiara, bij mij het beste in de smaak viel. Ook de Tordera van de Wijnkring beviel wel, meen ik. Dat van die doordrinkfactor zou ik gezegd kunnen hebben ;-)
Laat duidelijk zijn dat er dus alleen frizzante's getest zijn: wijnen van de proseccodruif waar het koolzuurgas is ingespoten. De grotere zusjes, de spumantes, hebben daarentegen een tweede gisting op de fles ondergaan, net als champagne en cava, en kunnen wat betreft smaak veel complexer en interessanter zijn. Spumantes vallen verder onder een hoger accijnstarief dan frizzantes en zijn daardoor ook meestal duurder.

Wil je de uitzending nog eens bekijken, kijk dan hier. De proseccotest begint op 19 minuten. (Maar het item over duurzame vis is ook de moeite waard!)

Prosecco in de wijngaard

Bij Kassa wilden ze wel eens prosecco's testen, en dat deden we vandaag. Tien stuks, in de wijngaard van de prachtig gelegen Wijnboerderij Vlaardingen. Na het statige Slot Zuylen, waar ik in december champagne en andere bruisende wijnen proefde, was nu een landelijke pittoreske boerderij aan de beurt als locatie voor het consumentenprogramma.

Op deze Wijnboerderij tussen Maassluis en Vlaardingen maken Joke en Louise al sinds 1986 wijn, eerst van rabarber, later ook van druiven. In een verstild natuurgebiedje, waarin de drukte van de nagelegen havens en wereldstad helemaal wegvalt, staan zo'n 150 zeer verschillende druivenstokken, van chardonnay tot rayon d'or en van huxelrebe tot leon millot. Tussen die druivenstokken mochten vijf wijnschrijvers – Nicolaas Klei, Harold Hamersma, Fred Nijhuis, Janna Rijpma en ondergetekende - vandaag plaatsnemen aan oud Vlaams kroegmeubilair. Buiten filmen heeft zijn voordelen, maar wij vonden het wel erg koud af en toe....
Gelukkig was het droog en kwam de zon net vaak genoeg tussen de wolken door om ons te verwarmen...


Voor de uitslag moet je zaterdag even naar Kassa kijken, om 18.55 uur. Daarna zal ik ook wat meer over de prosecco's die we proefden vertellen.

Cava's van Mont-Ferrant

Mont-Ferrant Berta Bouzy Extra Brut
Gemaakt van 28% macabeu, 29% xarel•lo, 28 % parellada en 15% chardonnay gerijpt op hout. Alcoholpercentage 12%, minimaal 24 maanden kelderrijping
Ondanks (of dankzij, waarschijnlijk) het tikje restzoet (vreemd in een extra brut, eerlijk gezegd) een zeer prettige wijn: vol, fruitig en zeer dorstlessend. Het deel Chardonnay in de wijn rijpte zo'n drie maanden op Frans eiken vaten, wat de cava inderdaad een wat donkerder kleur en aroma's van vanille meegaf. De afdronk is wel een beetje kort, maar dat mocht de pret bij de Kedgeree (een aangepast Indiaas gerecht waarin makreel, kerrie, wortel en rijst de hoofdrol spelen).



Mont Ferrant Brut Rosado
Gemaakt van 100% monastrell, alcoholpercentage 12%.
Dat rosé cava ook van monastrell gemaakt mag worden, was ik even vergeten. Maar achteraf verklaart dat natuurlijk die kleur.... Voor dit soort cava's moeten ze misschien een nieuwe categorie invoeren: rode cava ;-)

We proefden zo maar door de week Mont-Ferrant Brut Rosado, opnieuw bij een Indiaas recept, met naan (Indiaas plat brood). De combinatie was niet optimaal, maar de wijn hield stand tegen de pittige curry en de naan met koriander en knoflook.
Verbaasd waren we door de kleur: tamelijk cassisrood; met ook in geur en smaak heel licht een hint van zwarte bessen, zonder een moment zoet over te komen. Deze zijdezachte cava bleek elegant en rond, en zeer prettig om te drinken. En weer met zo'n prettig alcoholgehalte, slechts 12%. Ik let er steeds vaker op, zeker door de week!

Conclusie
Mont-Ferrant in Blanes (bij Girona) maakt mooie cava's. Niet de allerbeste die we het afgelopen jaar gedronken hebben, wel de moeite waard om te leren kennen. Jammer dat de website van het huis zo weinig informatie biedt. En dat terwijl Mont-Ferrant een zeer oude en gerenommeerde firma is, daterend uit 1865, las ik elders. Mont-Ferrant is verkrijgbaar bij Vinos i Cavas; prijs van de rosé is circa 11 euro (zeer goede prijs-kwaliteitverhouding!), de extra brut is circa 17 euro.

Foto hierboven: druivenverwerking bij Mont-Ferrant, afkomstig van deze website.

Cava's van Castell d'Or

Hoeveel cava's ik het afgelopen jaar heb ontdekt in Nederland, weet ik op dit moment niet. Het zijn er in ieder geval heel wat: er is absoluut meer, veel meer dan Codorniú en Freixenet. En eigenlijk ben ik in al die cava's nog zelden echt teleurgesteld. De ene cava is wat expressiever dan de andere; sommige hebben meer restsuiker, andere hebben vooral stevige zuren. Maar allemaal hebben ze zon en vrolijkheid, waar we erg gesteld op zijn geraakt. Zozeer zelfs dat we die zon en vrolijkheid misten in een fles andere bubbels die we laatst dronken – een champagne notabene.....

Castell de la Comanda
Diezelfde zon trof ik ook weer in de cava's van Castell d'Or, onder de naam Castell de la Comanda. Ik kreeg er drie toegezonden van Schouten Import, en proefde er inmiddels twee, een Brut en een Brut Rosé. Beide waren het wat strengere cava's dan ik inmiddels heb leren kennen, met stevige zuren. Voor sommige mensen misschien iets te zuur, maar ik vond ze heerlijk verfrissend. Ook het alcoholpercentage van slechts 11,5% beviel goed, evenals de druivenrassen. De Brut is gemaakt van 50% macabeo en 50% parellada, de Brut Rosé van 100% trepat.

Macabeo levert bloemigheid en een matig alcoholpercentage, parellada frisheid en levendigheid. Dat in de assemblage van de Brut geen xarel.lo zat, was wel te merken. De wijn miste iets aan structuur, en ik zou hem niet al te lang laten liggen. (Over het algemeen zorgt toevoeging van xarel.lo voor meer rijpingspotentieel). Het was verder een wijn waarbij je graag iets eet: schaal- en schelpdieren bijvoorbeeld!

De trepat was uitzonderlijk kersenrood voor haar doen: meestal heeft trepat een bleekrose kleur. Waarschijnlijk hebben de schillen hier wel enige tijd meegeweekt, wat ook het kleine bittertje zou kunnen verklaren. De trepat viel zeer in de smaak bij mijn collega's (en bij mij), die hem ter ere van mijn behaalde examen afgelopen donderdag geschonken kregen. 'Niet zo zoet', en 'lekker fris', waren enige van de commentaren.

Tien coöperaties
Castell d'Or is een samenwerkingsverband van tien Catalaanse coöperaties die tussen 1900 en 1950 zijn opgericht. De aangesloten wijnbedrijven willen door gezamenlijke inspanning beter functioneren. Het doel van een speciaal opgeleid team van specialisten is een zo hoog mogelijke kwaliteit te bereiken die tevens optimaal aan de eisen van de consument voldoet.
Voor het wijnmaken, het bottelen en de verkoop wordt nauw samengewerkt, om zowel de nationale als de internationale markt goed te kunnen bereiken. Wijnmaken vindt plaats op diverse plaatsen in Catalonië; iedere plek heeft zijn eigen karakteristieken wat betreft bodem, klimaat, hoogte enzovoorts. De wijnen van Castell d'Or dragen geen algemeen stempel, maar zijn een uitdrukking van het gebied waar ze gemaakt worden, en vallen onder de desbetreffende DO. De coöperaties werken hoofdzakelijk met inheemse druiven.

De kelders van de groepsleden zijn bovendien vaak architectonische hoogstandjes, in veel gevallen ontworpen door tijdgenoten of volgelingen van Antoni Gaudí, zoals Cèsar Martinell en Domènec i Muntaner. De inrichting van de kelders is uiterst modern, met nieuwe installaties en machines. Vooral de kelder waar de cava's van Castell de la Comanda worden gemaakt, El Cellar Barberà de la Conca, is beroemd: hij staat bekend als 'kathedraal van de wijn', ontworpen door Cèsar Martinell. Castell de la Comanda is gevestigd in Conca de Barberá, een wijngebied net even ten zuidwesten van de Pénèdes, waar de meeste cava gemaakt wordt.

Cava Marc Mir

Zo af en toe moet je je mening bijstellen: een heel jaar heb ik beweerd dat cava's van niet-traditionele druivenrassen niet zo hoefden voor mij. Onlangs openden we er echter eentje van de firma Rosell Mir, een brut nature gemaakt van pinot noir, chardonnay en macabeo. Tsjonge, dat was genieten!

In het glas een licht amberkleurige wijn, met een roze gloed en een stevige mousse; notige aroma's, met een beetje gist en een tikje zacht rood fruit. In de mond was deze cava fris, vol en vlezig, met een bittertje van kinine, misschien zelfs meer iets van bitter lemon. Wat mij betreft: een erg mooie cava, waar uitstekend een toast mee uit te brengen is. Of die je opentrekt na een dagje zeilen in het zonnetje; of als er plots vrienden langskomen die je lang niet gezien hebt; of als je een nieuwe opdracht hebt binnengehaald; of....

Rosell Mir is een huis met een lange traditie, gevestigd in Subirats, net even buiten het cavacentrum Sant Sadurni d'Anoia. Vijftig hectare wijngaard zijn in eigen bezit, met een mix van traditionele en internationale rassen. Voor rode stille wijnen worden soms druiven aangekocht. Volgens de website gaat de familiegeschiedenis terug tot 1474. De naam van deze cava, Marc Mir, verwijst naar een beroemde voorvader uit de 19e eeuw.

Marc Mir i Capella werd in 1851 in Barcelona geboren. Hij werd burgemeester en parlementslid, schreef over landbouwaangelegenheden en was de drijvende kracht achter de grote wijngaard-herplantingen na de ravage van de druifluisepidemie aan het eind van de 19e eeuw. Marc Mir was verder de organisator van het eerste Spaanse wijncongres, gehouden in 1898 op Can Guineu, in bezit van de familie Mir. Marc Mir stierf op 29 december 1903 en liet acht kinderen na.

De cava's van Rosell Mir zijn te koop bij Vinos i Cavas. De prijs ligt rond de 14 euro. Hoe doen ze dat toch, daar in Spanje....

'Champagne' op de kaart

Triest toch, deze foto? Hij werd gemaakt in een bekend hoofdstedelijk Grand Café, een week of wat geleden. Dat veel wijndrinkers alle mousserende wijnen op een hoop gooien, is nog te begrijpen. Een kopje 'Champagne' zetten boven een lijstje van vijf mousserende dranken waarvan er dan maar één echt champagne is, dat is toch onvergeeflijk? Wat kunnen we hier nu eens aan doen?