Tijd voor Glühwein en een goed artikel

Nu de kou en de Sint weer definitief in het land zijn, krijg ik ook weer trek in een glaasje Glühwein. Op de een of andere manier blijft het kruiden van wijn mij erg fascineren. Misschien omdat het zo'n oude en lange geschiedenis heeft. Zelfs de oude Romeinen kruidden hun wijn, voornamelijk vanwege de noodzaak smaak en houdbaarheid te verbeteren.
Van de schrijver Apicius (rond 30 voor Chr.) is een wijnrecept bekend waarin een fikse portie honing samen met kaneel, laurier, steranijs, koriander en tijm gebruikt wordt. In Herberg De Ketel en de Kurk hebben Ariane en ik al eens uitgebreid over Glühwein geschreven.

Een andere vorm van het op smaak maken van wijn is het maken van vin d'orange, een gebruik uit onder andere de Provence. Vorige week heb ik hier weer een hoeveelheid van gemaakt. In tweëeneenhalve liter rosé meng ik een halve liter mispelblom brandewijn, een halve vanillepeul, een halve citroen, een grapefruit en anderhalve sinaasappel. (Al het fruit uiteraard wel in stukken gesneden, met de schil er nog aan). Daarbij gaat 400 gram suiker en dat laat ik enige weken staan. Af en toe omschudden komt de smaak ten goede. Na een week of vijf zeef ik alle vaste onderdelen eruit en schenk de vin d'orange in een mooie karaf. Koel geserveerd is het heerlijk verfrissend na een lange werkdag of een stevige wandeling. Het oorspronkelijke recept las ik ooit bij Lucette Faber, die ook een mooi boekje over wijn bij de Romeinen schreef.

Wie meer wil lezen over wijn in de middeleeuwen en het kruiden van wijnen, kan ik mijn pas verschenen artikel De route van de wijn aanraden. Daarin doe ik uit de doeken hoe wijn in de middeleeuwen naar de stad Utrecht kwam en wat er allemaal bij kwam kijken voor je als consument een kan wijn op tafel had staan. Als je geïnteresseerd bent, mail me even. Het artikel is verschenen in het Jaarboek 2007 van de Vereniging Oud-Utrecht; het Jaarboek is te bestellen via de SPOU voor € 12,50.

Proeven: het wordt steeds gezelliger!

Als je een wijn proeft uit de Bordeaux of de Bourgogne, heeft die wijn een bepaald karakter dat je na veel oefenen en proeven wel weet te herkennen. Het word je al makkelijk gemaakt door de druivenrassen: een rode Bordeaux bestaat over het algemeen uit merlot en/of cabernet sauvignon, een rode Bourgogne uit pinot noir.
Maar voor de Languedoc geldt dit helaas niet, en al helemaal niet voor de dubbele wijnregio Languedoc-Roussillon. Een wijn herkennen uit dit gebied is dus een lastige opgave. Er zijn vele tientallen druivensoorten toegestaan en allerhande interessante combinaties. En die druivensoorten kunnen dan ook nog eens beïnvloed zijn door terroir-elementen als garrigue (de invloed van de omringende wilde kruiden als tijm en rozemarijn op de smaak van wijn) of moderne vinificatietechnieken.

Ga je wijnen proeven uit de Languedoc-Roussillon, heb je dus eigenlijk weinig houvast. Zo proefden wij met ons proefgroepje afgelopen maandag bij Yontie huis om te beginnen twee rode wijnen die ons volkomen op het verkeerde been zetten. Mijn proefnotities voor beide luidden: vol, kruidig, sappig. Voor glas 1 noteerde ik nog dat de tannines niet heel uitgesproken aanwezig waren, terwijl dat voor glas 2 wel het geval was. De alcoholpercentages vond ik aardig overeen komen, beide wijnen hadden geen hout en min of meer een donkerpaarsrode kleur. Mijn gedachten gingen in de richting van een zogenaamde gsm-wijn (grenache, syrah, mourvèdre) voor de één en carignan voor de ander. Ook de andere aanwezigen dachten in deze richting. Tenslotte zijn dat de druiven die heel regelmatig in het gebied voorkomen. Maar wat bleek: beide wijnen waren gemaakt van 100% merlot! Glas 1 bleek een Domaine Preignes le vieux, Merlot des Terres Noires 2006 (Mitra, € 4,99), glas 2 een Domaine Natura 2005 (eigen import van Karin, onze sommelier van de dag, gekocht op het domaine, € 5,95), beide Vin de Pays d'Oc. Vinificatietechnieken, oogstjaren, terroir en opvoeding leken hier een grotere rol te spelen dan het karakter van de druif. Of zouden we ons toch te veel hebben laten leiden door het feit dat we wisten dat er wijnen uit het zuiden van Frankrijk op de tafel stonden?

Gedurende de rest van de proeverij kwamen gelukkig ook de meer 'typische' wijnen aan bod: een Côtes du Roussillon Villages Tautavel (carignan, syrah, mourvèdre), een Domaine Salabert Saint Chinian 2005 (syrah, grenache, carignan), Château Remaury Grande Réserve Minervois 2004 (syrah, mourvèdre) en een Domaine des Murettes Cuvée des Cimes 1998 AC Minervois-La Livinière (grenache, syrah) bijvoorbeeld. Deze laatste was mijn absolute favoriet van de middag. Deze toch al negen jaar oude wijn geurde naar rood fruit en kruiden, had nog stevige maar mooie ronde tannines, was tamelijk complex en had een prettig lange afdronk. En hij blijkt ook nog te krijgen te zijn bij een wijnhandel vlak in de buurt bij mij, voor slechts € 12,50!

Als afsluiting van de rode wijnen maakten we nog een uitstapje naar de de Provence. Helaas kon ik deze tanninebom - een Bandol van Château Jean Pierre Gaussen, Cuvée LongueGarde 2001, gemaakt van 98% mourvèdre en 2% grenache, 22 maanden op eikenhouten vaten - niet meer zo waarderen. Ik noteerde er slechts over: stal, inkt, tannines! 10 jaar laten liggen.... (en dat zou ik dan ook echt maar doen.)

Yontie had gekozen voor een andere aanpak dan gebruikelijk: na al dit stevige rood waagden we ons nog aan twee heerlijk verfrissende witte wijnen. Het pleit absoluut voor de kwaliteit van de gekozen wijnen dat ze de test glansrijk doorstonden, ook na de rode Bandol van 14.5%. Voor de eerste witte bleven we in de Provence en proefden we een speciaal voor mij aangeschafte wijn: Domaines Ott Clos Mireille Cru Classé Côtes de Provence 2000 (ik had in de les eens laten vallen dat ik daar zo nieuwsgierig naar was, naar Domaine Ott), gemaakt van sémillon, ugni blanc en rolle. Die rolle meende ik zelfs te herkennen: deze druif maakt ook een aanzienlijk deel uit van de Chateau Planères die ik onlangs dronk. In de geur ontwaarde ik citrus, anijs, venkel, iets zilts. De smaak was fris, met een vederlicht zoetje.
Na een laatste witte wijn, Château d’Anglès 2004, Terroir de la Clape AOC Côteaux du Languedoc, ronden we de middag af met een mooie vijf jaar oude Banyuls Baillaury, uit de Roussillon. Deze versterkte zoete rode wijn, gemaakt van 50% grenache noir en 50% grenache gris, is een heerlijke begeleider van chocolade, maar smaakt ook uitstekend met een stukje kaas. Yontie had er een mooi plateau van klaar staan, waar we dan ook heerlijk van genoten hebben. Er was niet veel meer over toen we naar huis vertrokken. Zo willen we vaker onze proefsessies afsluiten. Op naar de volgende bijeenkomst!

Mijn (Franse) wijnsmaak getest

Franse Wijnen, de brancheorganisatie van Franse wijnproducenten ofwel l'Office National Interprofessionnel des Vins, introduceerde op woensdag 21 november de Nationale Franse wijntest op www.testjewijnsmaak.nl. Uiteraard heb ik die test inmiddels uitgeprobeerd.

De online-test is bedoeld om de Nederlandse consument de weg te wijzen in het brede Franse wijnlandschap. De uitslagen van de test moeten uiteindelijk ook de Franse wijnorganisatie helpen om het profiel en de wijnvoorkeur van de Nederlandse consumenten te onderzoeken. Door een aantal meerkeuzevragen over zijn voedingsvoorkeur en zijn levensstijl te beantwoorden, krijgt de bezoeker van www.testjewijnsmaak.nl zijn persoonlijke Franse wijnprofiel en smaakvoorkeuren.
De vragen van de test over voeding onthullen de smaakvoorkeur van de deelnemer omdat, smaakbeleving subjectief is zijn vragen over levensstijl en sociale omgeving ook van belang om de deelnemer te helpen bij zijn persoonlijke wijnprofiel.
Het persoonlijke wijnprofiel geeft de consument duidelijkheid over de Franse wijnen die hij lekker vindt. De deelnemer aan de test krijgt advies over welke Franse wijnregio's en welke druivenrassen goed bij hem passen. Met deze uitslag kan de consument gericht naar de supermarkt of naar de slijterij. Hij weet immers uit welke Franse regio hij zijn fles wijn moet halen en weet welke druivenrassen zijn voorkeur genieten. De uitslag communiceert welke Franse wijnen het best past bij de keuzes die de deelnemer heeft gemaakt, maar geen wijnhuizen of merken.

Vanmorgen heb ik mijn eigen wijnsmaak daarom maar eens uitgetest. En zie hier het resultaat.

Uit de test komt naar voren dat u waarschijnlijk een behoorlijke wijnkenner bent. [Ik hoop het ;-)] U weet hoe u indruk moet maken met een goede wijn en daar betaalt u graag voor. U bent vermoedelijk op veel plekken geweest in de wereld, dus u weet wat er te zien en te halen is, ook op het gebied van wijnen. [Klopt.] Als u toevallig in Frankrijk bent dan neemt u zeker een bijzonder doosje wijn mee terug naar huis. [Ik ben nooit toevallig in Frankrijk, we gaan er speciaal voor wijn naartoe.] Misschien rijdt u tijdens uw verblijf in Frankrijk wel om, op zoek naar dat ene bijzondere chateau waar u gewoon wat flessen móet kopen. [Absoluut, de overnachtingsplekken op weg naar het zuiden worden met de Guide Hachette in de hand uitgezocht.] Vermoedelijk heeft u altijd wel een mooi kistje wijn in huis. [Kistjes niet, wijn wel.]
U blijft uzelf ontplooien, u beleeft alles volop en geniet zoveel mogelijk van het leven. Ontdek daarom welke smaak bij uw persoonlijkheid past, zodat u nog meer kunt genieten van een mooie en goede wijn.
Wijnen zijn er in soorten en maten. Sommige zijn goedkoop en toch heel lekker. Andere zijn heel bekend, maar vallen soms minder in de smaak dan een wijn waar u nog nooit van heeft gehoord. U kunt het best maar veel proberen en bijhouden wat u lekker vindt. Van de smaaktest krijgen we de indruk dat u vooral een voorkeur heeft voor frisse, strakke wijnen. [Klopt, strak fris wit vind ik steeds belangrijker om in huis te hebben en te drinken.] Champagnes en mousserende wijnen passen daarbij. [Maar ken ik helaas niet echt goed.] Ook voldoen veel rode en witte wijnen uit de Loire aan dat profiel. [Bingo! Dat is heel goed gezien.] Maar, het is misschien wel net zo interessant om eens te kijken naar wijnen uit het Zuidwesten van Frankrijk. Bijvoorbeeld een droge Jurançon, een wijn uit Duras of Gaillac.[Gaan we opvolgen, die tip.]
Met vriendelijke groet,
Team fransewijn.com

Al met al ben ik dus niet ontevreden met de test. Hij schrijft me geen druivenrassen of streken voor, en adviseert me heel breed te blijven kijken. Dat doe ik maar al te graag. Voor al die liefhebbers van wijn die graag een online-testje doen: doe vooral deze test eens. Ik ben benieuwd wat er bij jullie uitkomt!

Nog wat meer informatie over de test (uit het persbericht): de test is in opdracht van Franse Wijnen in samenwerking met Peter Klosse tot stand gekomen. Klosse is een autoriteit op het gebied van smaak. Hij promoveerde aan de Universiteit van Maastricht met een bijzonder onderzoek naar smaak, smaakstijlen en smaakbelevingen en publiceerde daar veelvuldig over. Zijn smaakstijlentheorie maakt het mogelijk om zonder een wijn te proeven toch in te schatten wat voor wijn iemand lekker vindt.
Franse Wijnen
Het wijnaanbod van Frankrijk is heel divers: 17 verschillende wijnregio's met verschillende terroirs (grondsoort en klimaat) en de grootste variëteit aan druivenrassen ter wereld. Voor elke smaak, elke gelegenheid, elk budget is er wel een Franse wijn te vinden. Het ruime wijnaanbod is een sterk punt voor Frankrijk. Echter de diversiteit maakt het lastig voor de consument om te kiezen. Hoe kan de keuze voor een Franse wijn vergemakkelijkt worden wanneer de consument voor het winkelschap staat? Met de wijntest wordt de consument begeleid in zijn wijnselectie zodat hij een passende persoonlijke keuze kan maken. De verzamelde datagegevens van de test zullen Frankrijk ook helpen om het profiel en de smaakvoorkeuren van de Nederlandse consument te herkennen en hier op in te spelen.

Boskoopbladeren en WBW #39

Slechts één trosje heeft de boskoop in onze tuin dit jaar geproduceerd. Maar de plant heeft het deze herfst goedgemaakt door prachtige herfstkleuren te ontwikkelen. De middagzon van vorige zondag maakte de kleuren nog mooier!
De wijngaarden in de Bourgogne in de herfst moeten ook erg mooi zijn, aldus een familielid van mij. Ik kreeg er vorig jaar een foto van toegezonden. Vooral de gamay schijnt prachtige kleuren te ontwikkelen.

Over de Bourgogne gesproken: Brooklynguy heeft een prachtige samenvatting gemaakt van Wine Blogging Wednesday 39 - over de wijnen van de Côte Chalonnaise en de Mâconnais. In totaal werden 52 wijnen door 36 mensen beschreven; 33 uit de Mâconnais, 18 uit de Côte Chalonnaise. Voor nog meer prachtige statistieken moet je Brooklynguy's Wine and Food Blog zelf maar even bezoeken. Veel leesplezier.

Boekrecensie: Wijnoffer

Ze is nog even irritant als in haar eerste avontuur: Esther van Leeuwen, de hoofdpersoon van Addy Kaiser's nieuwste 'wijnthriller' Wijnoffer.
Na Yquem, waarin de diefstal van een aantal dure flessen wijn wordt uitgezocht, stort Esther zich nu op de verdwijning van haar beste vriendin Petra. Deze sloeg 18 jaar geleden overboord op het IJsselmeer; iedereen neemt aan dat ze verdronken is. Als gaande haar onderzoekingen ook nog eens een goede collega onder verdachte omstandigheden overlijdt, is het hek helemaal van de dam. Esther's fantasie slaat op hol, knoopt alles aan alles en ziet overal bedreigingen.

Opnieuw is ook Esther's moeder Josine, vinologe, van de partij, evenals diverse vrienden en bekenden van moeder en dochter Van Leeuwen. Een groot deel van het boek wordt ingenomen door de reis die Esther en Josine naar Zuid-Frankrijk ondernemen, om daar, bij het gezin van een wijnbouwer, naspeuringen te doen naar Petra's verdwijning. De sfeertekening van het Zuid-Franse landschap is wel aardig geslaagd, Addy Kaiser heeft zich duidelijk goed gedocumenteerd. Bovendien komen in het boek een paar bekende en bestaande wijnmakers en wijnhandels voorbij, wat het boek wel een aardig extraatje geeft. De boekpresentatie vond vorige week plaats onder het genot van een glaasje wijn van één van die producenten, Mas des Dames (in het bezit van een Nederlands echtpaar) uit de Languedoc.

Evenals Yquem vind ik het boek nogal matig, al ligt de wijnkennis er minder dik bovenop dan in het vorige boek. De stijl is wat vlotter, de conversatie komt wat natuurlijker over. In dit boek blijven echter wel wat losse eindjes over aan het eind: allerlei gebeurtenissen - zoals een auto die Esther een aantal maal bewust lijkt aan te willen rijden - krijgen geen uitleg en ook de titel is mij eigenlijk een beetje duister. Zelfs met een lekker glas wijn erbij kan ik niet bedenken waar de titel nu eigenlijk op slaat. Verder irriteren mij ook de uitgebreide routebeschrijvingen, bijvoorbeeld hoe Esther van A naar B in Amsterdam loopt. Voor een niet-Amsterdammer is dit totaal onbelangrijk en onbegrijpelijk en het voegt niets toe aan het verhaal; deze beschrijvingen houden het verhaal bovendien danig op.

Al met al vind ik Wijnoffer beter dan Yquem, en misschien dat deel drie nog wel weer iets beter wordt. Want aan het eind van het verhaal dient het volgende mysterie zich al vast aan. Ik voorspel dat Esther in haar volgende avontuur op zoek gaat naar haar vader!

Addy Kaiser, Wijnoffer, A.W. Bruna Uitgevers, isbn 978 90 229 9208 1, prijs € 19,95

P.S.: Ook dit boek gaat weer de wereld in! Ik geef het door aan iemand van mijn proefgroepje, die hier dan een reactie moet geven. Hopelijk geeft deze het dan weer door aan een volgende, en zo verder...

Les 6: Met zevenmijlslaarzen door de Languedoc

Slechts tien meerkeuzevragen over acht wijnen waren het, maar toch ben ik vooralsnog gezakt. Tijdens de zesde les van de vinologenopleiding kregen we in het ochtendgedeelte een mini-examen. Van acht glazen moesten we aangeven welke wijn er in het glas zat, en als extraatje mochten we nog twee vragen maken. Ik had vijf vragen goed en vijf fout; pas bij zes vragen goed ben je geslaagd.
Voordat we de vragen te zien kregen, moesten we eerst de wijnen proeftechnisch beschrijven. Pas nadat we dat gedaan hadden, kregen we de vragen voorgelegd en kon het elimineren en redeneren beginnen. Een lastige opgave, die je soms noopt keuzes te maken die achteraf door de docent onderuit worden gehaald. Het schijnt vrij bijzonder te zijn om, in mijn geval, nog zelden een Soave te hebben gedronken.... Maar ach, ik herkende in ieder geval wel de Trockenbeerenauslese, de AOC Coteaux du Languedoc uit La Clape of de Rioja Rosado van Marqués de Riscal. En een gewone Bordeaux wist ik ook nog wel te onderscheiden van een Argentijnse Cabernet Sauvignon of een Crozes Hermitage van Chapoutier....
Conclusie na dit eerste proefexamen: er is nog veel, veel meer te oefenen, te proeven en te studeren.

Het middagdeel van de les werd opnieuw verzorgd door Peter van Houtert, die ons op zijn gebruikelijke enthousiaste manier alles vertelde over de wijnen van de Languedoc, de Roussillon en de Provence. Wat ik me nooit eerder had gerealiseerd: terwijl de Languedoc-Roussillon een gebied met grote problemen is, is dat voor de Provence totaal niet het geval. De belangrijkste reden daarvoor is dat de wijn die in de Provence gemaakt wordt, grotendeels ter plekke geconsumeerd wordt, ofwel door de 'inheemse' bevolking, ofwel door de duizenden Engelse en Nederlandse expats die daar het grootste deel van het jaar wonen. Wijn die wel geëxporteerd wordt is vooral rosé. Van de totale wereldproductie van rosé komt 8% uit de Provence! En dus proefden we tijdens deze les uiteraard Provençaalse rosés. Vooral de 2006 Les Tartanes, AOC Bandol rosé vond ik een echte topper. Ik noteerde: lichtoranje tot steenrood, vrolijk zonnig kleurtje; snoepjes en aromatische kruiden in de geur, onder andere tijm, maar ook stoofperen. Smaak: vol, rond, zuren medium, alcoholpercentage 13%, lange afdronk. Absoluut een rosé om bij te eten. Ik betaalde er later in de winkel € 12,30 voor.

Over de Languedoc-Roussillon is natuurlijk ongelooflijk veel te vertellen. Het is de roerigste streek van Frankrijk, waar enerzijds het grootste bocht vandaan komt en anderzijds de meest spannende wijnen gemaakt worden. Een streek waar prachtige kansen liggen voor nieuwe, innovatieve wijnmakers, maar waar de komende jaren veel traditionele wijnboeren waarschijnlijk noodgedwongen zullen moeten stoppen.
Die tweedeling werd voor mij aardig getypeerd door de 2005 Chardonnay Vin de Pays des Coteaux du Libron van Domaine La Colombette, datzelfde domein dat wij onlangs 'ontmaskerden' als de makers van Ilja Gort's Qool-wijnen. Deze Chardonnay van de Pugibets geurt naar rijp geel fruit, laurier en allerhande andere kruiden, is vol, heeft een prachtige lange afdronk en wordt gerijpt in de inmiddels beroemde demi-muids, grote houten vaten van 600 liter: het is een wijn waar je me best wakker voor mag maken. Deze wijn op één lijn zetten met laagalcoholische wijnen was volgens Van Houtert dan ook vloeken in de kerk. Ik kan hem ergens geen ongelijk geven. (Overigens zijn de eigen laagalcoholische wijnen van La Colombette, Plume, veel beter dan de Qool-wijnen.)

Andere witte wijnen waren een 2005 Limoux van Mouscaillo en een 2005 Picpoul de Pinet van Terre de Neptune. Uit de rode wijnen kan ik eigenlijk geen keuze maken: we proefden een Saint Chinian, een Faugères, een Minervois la Livinière, een Corbières, een Cabardès. Het waren allemaal prachtige wijnen, veelal overheerst door het fruit, vaak met de typische geur van de garrigue (zie foto), de kruiden als tijm, rozemarijn, laurier en lavendel die zo alomtegenwoordig zijn in de Languedoc.
Uiteraard was er ook aandacht voor de geschiedenis van het gebied en de theorie: aan bod kwam, naast de vele aanslagen door militante wijnboeren van CRAV en beroemde producenten als Aimée Guibert van Mas de Daumas Gassac, ook de nieuwe AOC Languedoc die sinds 30 april 2007 geldt en die overal in het gebied gebruikt kan worden voor wijnen die afgekeurd worden binnen hun eigen streekappellation. Vroeger werd een wijn die niet aan de eisen voor een Saint Chinian voldeed, op de markt gebracht als een vin de table. Sinds dit jaar is het echter mogelijk die wijn als een AOC Languedoc te labellen. Alsof we daar op zitten te wachten.... Het levert weer een reeks etiketten op waaraan de consument totaal niet kan aflezen wat hij nu in die fles zal aantreffen.

Het gebied is eigenlijk te groot om één enkele les te behandelen, laat staan in een blogje. We kwamen die middag helemaal niet toe aan wijnen uit de Roussillon en moesten een Chateau Planères of een Banyuls ontberen. Gelukkig hebben we dat in ons proefgroepje goedgemaakt. Ik zal daarover binnenkort meer melden.
De les werd in dezelfde sneltreinvaart afgesloten als we er aan begonnen waren. Peter van Houtert was om 17.10 uur nog even enthousiast, terwijl wij allemaal weer helemaal gaar waren. En dat was niet alléén omdat wij Van Houterts regelmatige advies om niet te spugen opgevolgd hadden!

Foto: Garrigue: wilde tijm en rozemarijn in de Languedoc

Erwtensoep, sushi en Riesling

Er zijn van die dagen dat alles samenkomt. De wijn en het eten kloppen gewoon, terwijl je er van tevoren niets aan voorbereid hebt. Het eten loopt anders dan gepland, de wijn is een grote gok, en toch past het allemaal prachtig in elkaar.

Gisteren bezochten Nico en ik twee sushiworkshops bij t Japans Cultureel Centrum in Amsterdam. We maakten 's morgens nigiri sushi en 's middags maki sushi. Na de uitgebreide lunch met onze zelfgemaakte nigiri sushi hadden wij echter 's middags geen behoefte meer de zelfgemaakte maki sushi op te eten, dus die gingen mee naar huis. De pubers zijn er ook dol op, dus dat kwam wel goed. Een puntje van aandacht was echter wel de erwtensoep die thuis stond te ontdooien. Zelfgemaakt door onze slager en na ontdooiing natuurlijk niet meer in te vriezen.
We besloten toch maar een combi te maken: eerst wat sushi vooraf, daarna nog een kom erwtensoep met roggebrood en katenspek voor de liefhebbers.

Thuisgekomen bleek de erwtensoep nog zo bevroren dat we makkelijk één van de twee bakken weer in de vriezer konden gooien. Zo gezegd, zo gedaan: het eten was geregeld. Maar wat erbij te drinken? Japanse cuisine en Hollandse pot, wat past daar nu nog bij? Mijn gedachten gingen echter onmiddellijk naar een fles Californische Riesling, uit DE doos. Ik schatte zo in dat die Riesling perfect bij de sushi zo passen, en ach, bij de erwtensoep lukte het vast ook wel. En.. je voelt hem al: de combinatie was werkelijk om over naar huis te schrijven. Vooral bij de sushi kwam de Estate Dry Riesling 2006 van Trefethen, uit Napa's Oak Knoll District, volkomen tot zijn recht, maar wonder boven wonder smaakte een glaasje ook uitstekend bij de erwtensoep!

Deze Trefethen Riesling is dan ook een prachtige wijn. Mocht je denken dat de VS geen terroirwijnen kent, dan moet je echt deze Trefethen eens proeven. Het Oak Knoll District in het zuiden van de Napa Valley kent vooral alluviale bodems langs de Dry Creek, heeft het koelste klimaat van de vallei, kent grote verschillen in dag-nachttemperatuur en ondervind de verkoelende invloed van ochtendmist uit de San Pablo Bay. De Trefethens maken optimaal gebruik van al deze terroir-aspecten en verbouwen al hun druiven zelf. In de Napa Valley is dat een tamelijk unicum, en het resultaat is er dan ook naar. Het domein heeft een grote naam onder de Californische wijn: de oorspronkelijke winery bestond al rond 1880 en delen ervan zijn door de huidige eigenaren gerestaureerd en staan op een monumentenlijst. De wijnen winnen allerhande prijzen en namen midden jaren zeventig ook deel aan de proeverijen waarbij Franse en Amerikaanse wijnen naast elkaar werden gezet. Ze kwamen er goed vanaf!
Meer over Riesling in de VS: kijk even hier.

Ik noteerde over deze Dry Riesling 2006: kleur: bleekgeel; geur: aromatisch, vol, bananenschuimpjes, sterk mineraal; smaak: droog, geen hout, hoge zuren, 13% alcohol, citrus, groene appels. Prachtig volle afdronk, een echte terroirwijn! De wijn heeft waarschijnlijk een heel klein beetje restzoet (op de website werd alleen het restzoet van de 2003 gegeven: 8 gr./liter), maar dit blijft onder de norm voor droge wijnen: de zuren zijn zo stevig dat het zoet volledig wegvalt en je echt een droge Riesling ervaart.

En zo kwamen Aziatisch eten, Hollandse pot en Amerikaanse wijn op geweldige wijze samen gisterenavond. Als dessert was er nog stoofperencrumble met kardemom en amandelschaafsel bij een glaasje Monastero, Passito Bianco del Veneto 2002. Daar heb ik alleen maar stilletjes en langzaam van genoten; niet alles hoeft geblogd te worden......

Boekrecensie: Feestelijke wijnen

Onlangs verscheen Feestelijke wijnen, een boekje uitgegeven door het Productschap Wijn en geschreven door Ron Klein. Voor 5 euro is het te bestellen bij het Productschap Wijn. Maar wacht even voor je dat doet, want eerlijk gezegd is het een heel vreemd boekje. Oogstrelend vormgegeven, dat zeker. Maar op de inhoud heb ik na herhaaldelijk lezen nog steeds geen vat. In het Voorwoord staat: Wijn maakt van iedere gelegenheid een feest en van ieder hapje een koningsmaal. Over feestdagen, gebruiken, vermakelijke festijnen, smakelijke hapjes en fijne wijnen. Vervolgens wordt gezegd wat het boekje niet is: het biedt geen compleet overzicht van alle wijnstreken of alle wijnen in de wereld. Het is geen recepten- noch een feestenoverzicht. Feestelijke wijnen wil, aldus het Voorwoord, slechts 52 momenten geven die zich uitstekend lenen om van een lekker glas wijn te genieten.
En dus sloeg ik het boekje rond Sint Maarten maar eens op: helaas, 11 november komt er niet in voor. Vreemd genoeg stond daar in de buurt wel Id-al-Fitr, een feest waar zeer weinig alcohol genuttigd zal worden. Er wordt ter gelegenheid van dit islamitische feest aandacht besteed aan de wijnen van Marokko, Tunesië en Algerije.
Rond de derde donderdag van november treffen we ook de vrijgeving van de Beaujolais Primeur, waarbij iets verteld wordt over slakken (escargots), Beaujolais Villages en gamay. Enige pagina's eerder treffen we Werelddierendag, met een uitleg over de sterfdag van Franciscus (4 oktober) en een verhaaltje over de wijnen van Umbrië.
Bij de eerste zaterdag van augustus wordt de Sneekweek als feest aangehaald, en staan sake, sushi en sashimi centraal. En dan plots is er wel alle logica van de wereld als er rond Sinterklaas aandacht wordt besteed aan bisschopswijn, glühwein en dergelijke.

Wat is nu het ordenend principe in dit boekje? Is het de behandeling van zoveel mogelijk wijnlanden en streken, waarbij dan een passend feest is gezocht? Nee, want we treffen onder de Vivaria Rustica, een feest dat de oude Romeinen rond 19 augustus vierden, informatie over allerlei historische wijngebieden, van Frankrijk tot Dalmatië. Is het dan een nog bestaand en voor Nederlanders bekend feest, waarbij leuke wijnen gezocht worden? Nee, want wie kent er in Nederland nu nog Corpus Christi (7 juni), de instelling van de eucharistie? Bij dit feest wordt miswijn en vin santo behandeld.

Ik krijg heel sterk de indruk dat de auteur een paar kaartenbakken had: eentje met wijninformatie en eentje met allerhande feesten, en dat die twee op een beetje geforceerde manier met elkaar in contact gebracht zijn. De geboden informatie is leuk, soms grappig en heel soms niet helemaal correct. De vormgeving is prachtig, een prijs waard. En de inhoud van sommige informatieve stukken verdient echt een publicatie. Maar dan niet zo geordend als dit boekje. Hier kan geen mens wijs uit en dit voegt heel weinig toe aan je wijnboekenkast.
Een gemiste kans voor het Productschap Wijn, naar mijn mening. Jammer, want het had voor dat prijsje echt een mooi cadeauboekje met de feestdagen kunnen zijn, zoals ook Legendarische wijnverhalen van Gert Crum en Frank Jacobs dat is. Maar daarover binnenkort meer.

Wine Blogging Wednesday #39: Pouilly-Fuissé

Again, this month, I hardly had any time to take part in Wine Blogging Wednesday #39, where 'silver' Burgundies stand in the spotlight. Not that I have never tasted silver Burgundies, i.e., Burgundies not from the fabled Côte d'Or; on the contrary, we spent a holiday along the borders of the river Saone, in the Chalonnais, and have had in our wine cellar several bottles of Clos Salomon, from AOC Givry.

But I couldn't find any tasting notes on the Clos Salomon, and had to find another wine to write about. At the annual Fall Tasting of our regular wine merchant, I found the solution to my problem. On the table was a Pouilly-Fuissé 2004 from Domaine de la Collonge, priced at € 15,95. Pouilly-Fuissé is a village in the Mâconnais, south of the more famous wine areas in Burgundy. Owner of Domaine de la Collonge is Gilles Noblet. I found a lot of information on this domaine on the website of the International Wine of the Month Club.
A Pouilly-Fuissé is allways white and made of 100% chardonnay; it must not be mistaken for a Pouilly-Fumé, which is a wine made from sauvignon blanc from the Loire area.

'Our' Pouilly-Fuissé is a soft fresh wine, with lots of fruit in the smell and the taste. It tastes ripe and full, with hints of melon, peach and hazelnuts. It will undoubtedly combine well with fish, poultry and green pasta salades.
The Domaine de la Collonge Puilly-Fuissé can also stand on its one, as an aperitif. In that, it differed enormously with the Bernardus Chardonnay 2005 from Monterey in California. More or less as a wild card, this wine was added to the table at the Fall Tasting; its maker, Ben Pon, is a Dutchman who has made his fortune in the automobile business.
The Californian wine is heavier, has lots of vanille flavours and I would recommend drinking it only with food. The French Chardonnay is much 'lighter', fresher and fruitier and can be drunk on its own.
For me, this Pouilly-Fuissé is a very fine example of how good a 'silver' burgundy can be. It gives maximum drinking pleasure for a very reasonable price!

Photo: Solutré Rock in Pouilly-Fuissé
.

Geproefd: Lindemans Sauvignon Blanc

Een paar dagen geleden, toen we de hiernaast afgebeelde fles hadden leeggedronken, vroegen we ons af of het beoordelingssysteem van Wijnkronieken niet aan uitbreiding toe was. We vonden deze wijn namelijk aardig om te drinken, maar ook duidelijk een vertegenwoordiger van de moderne, industrieel gemaakte wijnen, zeg maar Coca Cola-wijnen. En het leek ons een goed idee om het onderscheid tussen ambachtelijk en industrieel gemaakte wijn een plaats te geven in het beoordelingssysteem. We zullen het (voorlopig) niet doen, onder andere omdat het onderscheid tussen ambachtelijk en industrieel zeker niet zwart-wit is en eerder een glijdende schaal. Maar over de Lindemans Bin 95 Sauvignon Blanc 2007 twijfelen we niet: dit is een industrieel gemaakte wijn!

Hoewel het een Coca Cola-wijn is, gemaakt voor het grote publiek, in zijn soort is deze witte wijn best twee sterren waard, want we komen op feestjes en recepties slechtere witte wijnen tegen. Deze zeer jonge witte wijn (druiven geoogst in dit voorjaar) ruikt aangenaam (tikje vanille), is qua geur herkenbaar als sauvignon (zeker niet altijd het geval met industrieel gemaakte sauvignon-wijnen uit de Nieuwe Wereld), smaakt fris en fruitig, en heeft een licht bittertje op het eind. De frisse zuren van de wijn en het bittertje maakten dat deze wijn goed combineerde met de ovenschotel met spinazie, artisjok en geitenkaas die op tafel kwam die avond.

Aan deze positieve proefnotitie kunnen we nog toevoegen dat de wijn een aangenaam bescheiden alcoholpercentage van 11,5% heeft, een schroefdop heeft (waarom kostbare kurk verspillen aan een fles die toch binnen enkele maanden opengaat?) en bij Albert Heijn te koop is voor € 5,79. Nogmaals: op een feestje zullen we dit niet afslaan, hoewel we thuis eerder een meer ambachtelijke wijn uit Frankrijk of Italië zouden pakken.

Geproefd: Château Planères Prestige Blanc 2005

Een wijn beschrijven uit een gebied waar je geweest bent, is altijd veel makkelijker dan iets zeggen over een wijn uit een onbekend gebied, is mijn ervaring. Bij het beschrijven van een wijn uit een bezochte streek ruik je de geuren van het gebied, zie je de wijngaarden voor je en proef je de hele atmosfeer.
Dit weekend heb ik dit proces maar eens omgedraaid: om in de sfeer te komen voor een bezoek aan een gebied, hebben we een wijn uit dat gebied gedronken. De vakantiegidsen voor 2008 beginnen in de bus te vallen, en volgend jaar zullen we met de pubers weer een geschikte camping gaan opzoeken. De gedachten gaan op dit moment sterk uit naar het diepste zuiden van Frankrijk, de Roussillon. Ergens in de buurt van Collioure, en dan natuurlijk iedere avond voor de tent met een glaasje Banyuls zitten. Ik zie het al helemaal voor me....Maar zover is het nog niet, het kan ook nog Noord-Italië of de Languedoc worden. Als er maar wijn is!

Om toch al iets van die Roussillon te proeven, besloot ik vrijdag bij de waterzooi van zalm en prei een Château Planères Cuvee Prestige Blanc 2005 open te maken. Een kennis met een huis in de omgeving van dit wijndomein bracht deze fles voor me mee. Een extra reden om die fles te openen is de vinologenles van morgen: die zal gaan over de Languedoc-Roussillon en de Provence.
Dus ik weet nu dat witte wijnen slechts 7% van de totale productie van de AOC Côtes de Roussillon uitmaken en dat er diverse traditionele druivensoorten worden verbouwd: rolle (vermentino), macabeu, grenache blanc, bourboulenc en nog diverse anderen.
De Château Planères die we dronken was inderdaad gemaakt van rolle, grenache, macabeu en ook malvoisie. Die malvoisie is speciaal door de eigenaren van Château Planères in 1980 opnieuw geïntroduceerd om de andere druivenrassen in de mix te completeren: de malvoisie de Roussillon (ook wel tourbat) geeft bewaarpotentieel en levendigheid aan de wijn, de rolle levert het delicate aroma, evenals de macabeu, en de grenache geeft structuur en stevigheid.

Als je zo zuidelijk in Frankrijk frisse witte wijnen wilt maken, zul je ook aan temperatuurcontrole tijdens de vinificatie moeten doen. Uiteraard passen ze dit toe op Château Planères. Het levert een wijn op die zeer de moeite waard is: een licht kruidige (venkel?) geur, niet erg overweldigend, waarin heel licht wat laurier is te herkennen. De wijn is droog, heeft een alcoholpercentage van 13%, is gemaakt van fris rijp fruit en heeft in de afdronk een licht citrusbittertje. Al met al een heel prettige wijn, waarin alle elementen uitstekend geïntegreerd zijn.

Château Planères is eigendom van de families Jaubert en Noury. Zij bezitten 100 hectare in een aantal kleinere dorpjes aan de voet van de Pyreneeën. De wijngaarden worden met aandacht voor zowel wijnstok als natuur bewerkt, de oogst gebeurt met de hand en aan de vinificatie wordt de uiterste zorg besteed. Iedere druivensoort en ieder onderscheiden stukje wijngaard wordt apart gevinifieerd. Planères biedt naast witte wijn ook rood en rosé in drie kwaliteiten en twee vin doux naturel - Muscat de Rivesaltes en de minder bekende Rivesaltes gemaakt van 100% grenache noir.

We zullen het Château zeker onthouden voor als we in de buurt mochten komen volgende zomer. De wijnen van Château Planères zijn in Nederland verkrijgbaar via twee importkanalen.

Geproefd: Kreuzberg Spätburgunder Unplugged 2005

Zeven maanden geleden is het alweer, ons bezoek aan de Ahr met een Slow Food delegatie. We proefden er heerlijke wijnen, maakten een mooie wandeling en aten er fantastisch. De meegebrachte wijnen lagen in onze wijnkast te wachten tot een goede gelegenheid, en vanavond was het zover: bij de varkenskarbonades met pastinaak en peer van Jamie Oliver maakten we een Spätburgunder Unplugged Spätlese 2005 van Weingut H.J. Kreuzberg open. Op Winelog werd eerder deze week betwijfeld of deze rode wijnen uit de Ahr nu echt zo goed waren. Een lezer vermoedde een relatie met de roes van het reizen en wijnen kopen op domein, waardoor je zelf ingekochte wijnen hoger aanslaat dan eigenlijk terecht is.
De proef op de som was vanavond met deze Pinot Noir uit Duitsland makkelijk te nemen en de uitkomst was eenduidig: de wijn was gewoon geweldig. Dat vond niet alleen ik, die de wijn inderdaad had meegenomen uit de Ahr (maar wel zeven maanden geleden), maar ook Nico, die in maart helemaal niet mee was geweest.

Mijn proefnotitie: kleur - prachtig doorschijnend rood van kleur, eerst helder rood, later wat meer bruinige tinten in het glas; geur - frambozensnoepjes, aards, in eerste instantie een vleugje zwavel, dat later verdween; smaak - licht, fris, zachte zuren, nauwelijks tannines, medium alcohol (13%), uitstekend in balans. Heel subtiel wordt structuur geboden door de opvoeding op grote oude eikenhouten vaten.

Voorafgaand aan het eten leek deze Spätburgunder Unplugged een lieve, lichte wijn, maar in combinatie met het varkensvlees, de peer en de pastinaak kwam er echt een bite naar boven. De wijn leek op te leven bij het vettige gerecht en werd steeds smaakvoller, of zoals ik als gewone wijndrinker wel kan zeggen maar als aankomend vinoloog niet mag: gewoon veel lekkerder! Deze wijn uit Duitslands noordelijkste rode wijngebied had gewoon zuurstof en een goed stuk vlees nodig om volkomen tot zijn recht te komen.

Wat mij betreft blijven de wijnen uit de Ahr ook overeind als de roes van de reis en de eigen import is uitgewerkt. De Spätburgunders (Pinot Noir) en Frühburgunders uit dit gebied zijn gewoon goed!

Proefschrift: Handel en scheepvaart op de Rijn

Op dinsdag 6 november promoveerde Job Weststrate op een proefschrift dat voor mijn wijnonderzoek van groot belang is. De titel van het proefschrift luidt: In het kielzog van moderne markten. Handel en scheepvaart op de Rijn, Waal en IJssel, c. 1360-1560, promotor was prof.dr. W.P. Blockmans.

Aangezien het belangrijkste product dat over de Rijn naar de Nederlanden vervoerd werd, wijn was, neemt wijnhandel in dit onderzoek een grote plaats in. Ik heb ongeveer anderhalf jaar geleden al eens met Job gesproken over wijn en wijnhandel, voor mijn artikel over de wijnhandel in Utrecht in de late middeleeuwen, dat 25 november zal verschijnen in het Jaarboek Oud-Utrecht 2007. Natuurlijk wilde ik Job daarom ook even feliciteren én een passende fles wijn overhandigen. Op dinsdagmiddag toog ik daarom naar de Lokhorstkerk om mijn eerste Leidse promotie mee te maken.

Vooral belangrijk voor mijn artikel vond ik Job's visie op de verhoudingen tussen de schippers en de kooplieden. Reisde een koopman zelf van het Rijnland naar de Nederlanden, of huurde hij daarvoor een schipper en/of schip in? Tijdens de verdediging van het proefschrift werden dinsdag over dit interessante thema tot mijn genoegen ook vragen gesteld door de hoog- en zeergeleerde opponenten. Een eenduidig antwoord op deze vragen is echter niet te geven: aan het eind van de veertiende eeuw blijkt de scheidslijn tussen transporteur en koopman nog erg vaag. In de vijftiende en zestiende eeuw kwam daar langzaam verandering in, hoewel de scheidslijnen nooit absoluut werden.
De samenvatting van het proefschrift is op internet te vinden, hieronder geef ik de globale opzet. Voor de echte liefhebbers verschijnt in maart bij Uitgeverij Verloren de handelseditie van Job's proefschrift.

In deze studie staat de ontwikkeling van het transitoverkeer op de rivieren in Gelderland en Overijssel centraal, in de twee eeuwen voorafgaand aan de Gouden Eeuw. De rivierscheepvaart verbond het Rijnland en het Midden-Rijngebied met de commerciële centra aan de Noord- en Oostzee. Een kwantitatieve analyse van – hoofdzakelijk Gelderse – tolrekeningen brengt de aard en omvang van dat verkeer in kaart en maakt het mogelijk veranderingen in de goederenstroom op het spoor te komen en te verklaren. Tevens wordt een aantal aspecten van de organisatie van de rivierhandel en -scheepvaart behandeld: wie waren de schippers en kooplieden en waar kwamen zij vandaan? In hoeverre waren handel en scheepvaart aparte sectoren? De nadruk ligt op de rol van de Oostelijke Nederlanden in deze goederenuitwisseling. Vanaf de late veertiende eeuw stagneerde de economische ontwikkeling in Oost-Nederland in tegenstelling tot die in het snel opkomende buurgraafschap Holland. Deze dissertatie zoekt naar een verklaring voor die relatieve stagnatie en onderzoekt hoe de Oost-Nederlandse steden een nieuwe rol kregen in de veranderende economische verhoudingen in de Nederlanden in de onderzochte periode.

Bron: Nieuwsrubriek website Universiteit Leiden

Oogstverslag uit Made

Mijn mailbox draait tegenwoordig voornamelijk om wijn: persberichten, oogstnieuws, uitnodigingen etc.... Niet alles is geschikt om op Wijnkronieken te publiceren, maar uitzonderingen maak ik graag voor sympathieke mensen. Van De Linie in Made ontving ik ooit heel snel een doos wijn voor een cursus die ik gaf. Bovendien behoort De Linie tot de betere en serieuze producenten van Nederland. Daarom hierbij een bericht van Marius van Stokkom over zijn oogst 2007.

De druivenpluk is in onze wijngaard in Made (N-Br) nog nooit zo vroeg begonnen. De laatste oogst was op zaterdag 6 oktober. De Pinot Noir. Normaliter vindt dit eind oktober, begin november plaats. Dank zij het zeer warme weer in april stonden de druiven medio mei al in volle bloei. Vier weken eerder dan gebruikelijk.
Helaas was juni en juli erg vochtig en groeizaam. Niet alleen voor de druivenplanten maar ook voor de schimmel Peronospera; ook wel valse meeldauw genoemd; hetgeen mij dan ook zeer veel werk bezorgde. Door de weelderige groei en het klamme ziekelijke weer was dit jaar de omstandigheid voor peronospera ideaal. Veel werk had ik dan ook met het verwijderen van overdadige scheuten en bladeren.
Door te zorgen voor een luchtige begroeiing droogde het gewas tussen de buien snel op, zodat de schimmelsporen geen kans kregen uit te lopen. Een voorwaarde voor het uitlopen van de sporen van deze schimmel is een aantal uren nattigheid. Gelukkig waren de maanden augustus en september in Made droog.
Doordat de druiven een maand eerder aan de afrijping begonnen stonden ze dus ook veel langer in het daglicht en er dus sprake was van meer fotosynthese. Ook al liet de zon nogal eens verstek gaan.
De oogst is dus in tegenstelling tot 2006 zeer rijkelijk en van zeer goede kwaliteit. Zeer gezond. Totaal geen botrytis; hoog in het suiker en laag in het zuur.
Suikergehalten van 21 gew %; ofwel ongeveer 90 graden Oechsle; waren dit jaar gebruikelijk, hetgeen zonder extra suiker toevoeging een wijn oplevert van ongeveer 11 % vol.
Eigenlijk voldoende voor een fruitige wijn. Maar ja; men wil helaas zonodig veel alcohol.

Er verschenen afgelopen tijd nogal eens rampberichten omtrent meeldauw uit het buitenland, maar daar heb ik dit jaar geen last van.
Doordat het in Nederland nog al eens nat is ben ik erg allert op schimmelgroei, zodat dit jaar toch een geredde oogst opleverde.
Wat dat betreft een ervaringsvoordeel in vergelijking met wijngebieden waar het doorgaans droog en heet is. Volgende oogsten zullen aantonen dat het klimaat zich werkelijk wijzigt? Eerst zien en dan geloven!

Momenteel staat de rode wijn in zijn tweede gisting. De witte en rosé is uitgegist maar staat nog op zijn gist.

Met vineuse groet,

Marius van Stokkom

1 november 2007

Boekrecensie: Route de Vin

Een Nederlandse vertaling van een Engels boek van een televisieserie over Frankrijk als wijnland: ik had zo mijn twijfels toen ik dit boek binnenkreeg. Maar ik moet zeggen, Route de Vin, dat in oktober bij Tirion Uitgevers is verschenen, is een heel leuk boek.
Eerst maar even de achtergronden. Wijnschrijver Oz Clarke en tv-presentator James May, bekend van het autoprogramma Top Gear, reisden een maand lang met de auto door Frankrijk. Al ruziënd over wie er mag rijden en of je nu wel of niet met je vingers mag eten in het kasteel van een Franse aristocraat, nemen Clarke en May de lezer mee op reis door de Franse wijnvelden. Eerder hadden zij de kijker al meegenomen op reis, want Route de Vin. Met de Jag door de Franse wijnvelden is oorspronkelijk een Britse televisieserie.
Alle grotere Franse wijngebieden worden aangedaan, van Bordeaux tot de Elzas en van de Loire tot de Provence.

Ten eerste vind ik het al heel bijzonder dat er een boek verschijnt dat geheel aan Frankrijk en Franse wijn is gewijd: net als in Nederland ondervindt de Franse wijn ook in het Verenigd Koninkrijk stevige concurrentie van wijnen uit Australië, Chili en Argentinië. Om dan voor jonge wijndrinkers een televisieserie en een boek te maken over Frankrijk, vind ik een gewaagd maar uitstekend idee.
Ten tweede is het boek prachtig verzorgd: het is mooi gebonden, er staan goede foto's in, leesbare teksten en grappige kaartjes.
Ook de inhoud is prima aangepakt: streekbeschrijvingen, kaders met hilarische proefnotities - May vindt het meeste gewoon vies, Clarke put zich uit in prachtige traditionele wijnbeschrijvingen - andere kaders met informatie over interessante wijnproducenten, informatie over druivensoorten, reisimpressies van May etc... Het boek wordt nergens saai en is zeker niet chaotisch met al deze verschillende soorten informatie.
Helemaal een verademing is het meenemen van beschrijvingen van streekspecialiteiten als worsten, kazen, fruit, brood, gebak en noem maar op. Het water loopt je soms in de mond!
Het boek wordt afgesloten met ideeën voor het organiseren van je eigen wijnreis door Frankrijk, leestips, praktische wijntips en een register. De tips zijn zo veel mogelijk afgestemd op het Nederlandse publiek, zodat je maar een enkele keer merkt dat het boek oorspronkelijk voor Britse lezers is samengesteld.
Route de Vin is een lekker bladerboek over een wijnland dat volgens sommigen terug is en volgens anderen nooit weggeweest, een wijnland dat het verdient ook anno 2007 een boek te krijgen gericht op een jong en beginnend wijnpubliek. Vive la France!

Oz Clarke en James May, Route de Vin. Met de Jag door de Franse wijnvelden, Tirion Uitgevers 2007, isbn 978 90 4391 098 9, prijs € 24,95

Stellenbosch: wijn op tv

Nederland heeft er eindelijk weer eens een aardige televisieserie bij: zondag 4 november werd op Nederland 2 de eerste aflevering van Stellenbosch uitgezonden. De zevendelige serie zal het wel en wee van de familie Keppel volgen, eigenaar van het wijngoed Arkadia in Stellenbosch, Zuid-Afrika. Dochter Betty runt het bedrijf, zoon Henk is wijnhandelaar in Amsterdam (maar verkoopt geen Zuid-Afrikaanse wijn...), vader en moeder hebben zich teruggetrokken op een boerderij in Nederland. Na de machtsovername door het ANC in 1994 komt Arkadia in de financiële problemen, en dochter Betty, een fervent ANC-aanhangster, denk erover de zwarte arbeiders een deel van het bedrijf te geven. Dan zijn er nog de gekwelde droombeelden van zoon Henk en zijn hernieuwd gevonden liefde voor Shelley, vroeger ook woonachtig op Arkadia.
Elementen te over voor een spannende dramaserie, waarin wijn een grote rol speelt. De (menselijke) hoofdrollen worden onder andere vertolkt door Jeroen Willems, Anne Wil Blankers en Monique Hendrickx, naar mijn idee een van de beste Nederlandse actrices van het moment.
Er wordt goed geacteerd in Stellenbosch, de beelden zijn fraai en het verhaal is boeiend. Alleen de achtergrondmuziek zorgt voor wat irritatie: die is vrij dominant en dreigend aanwezig. Maar verder is de serie een zeer aangename afwisseling op de meestal tamelijk saaie zondagavonden. Trek er een fles goede wijn bij open (niet noodzakelijkerwijs uit Zuid-Afrika, al zullen sommige Nederlandse wijnhandelaren dat natuurlijk graag zien ;-) ) en ontspan!

Dag 5 - Klimaatzones, Champagne en Sud Ouest

Les 5 van de vinologenopleiding werd een drukke: 's morgens proefden we wijnen uit diverse klimaatzones, 's middags mousserende wijnen en wijnen uit de Sud Ouest.
Zoals altijd heeft docent Robert Handjes zijn schort aan en kondigt Ellen Dekkers met haar belletje het begin van de les aan. De wijnen staan al ingeschonken: vier wit en vier rood. Voordat we weer gaan nippen en spugen, krijgen we eerst nog even wat theorie over de behoeftes van de druivenstok. Een lekkere warme zomer, een zachte winter, veel zonlicht en warmte, vooral geen nachtvorst in het voorjaar, dat zijn zo wat van de omstandigheden waarbij de vitis vinifera zich lekker voelt.
In Europa zijn de wijngebieden ingedeeld in klimaatzones: Nederland en Duitsland liggen in zone A, waar chaptaliseren (suiker toevoegen) én ontzuren mag, Bourgogne en de Bordeaux liggen in C1, waar beide verboden zijn. De zones lopen door tot C3 voor Zuid-Spanje e.d. [Toevoeging 7 november: BDC betwijfelt de juistheid van dit stukje informatie, zie in de reacties. Helaas kan ik in het lesboek noch in andere literatuur iets vinden over deze bewering, die ik optekende gedurende de les. De sheets van Joris Snelten zijn nog niet beschikbaar en op het web kom ik nauwelijks verder. Als er cursisten zijn die hetzelfde of iets anders opgetekend hebben, reageer aub even.]

De vier witte wijnen zijn alle vier overduidelijk Chardonnay, maar met enorme verschillen, vooral in de zuren én in de aroma's. Zo groot zijn de verschillen dat veel cursisten in eerste instantie niet door hebben dat in elk glas een witte wijn van dezelfde druif zit. De chardonnaydruif staat erom bekend dat hij in staat is zich aan te passen aan veel verschillende klimaatomstandigheden; in ieder van die klimaten levert hij een wijn op met hele eigen kenmerken, maar die toch ook weer onmiskenbaar Chardonnay zijn. Een erg boeiende wijn vond ik de Unoaked Chardonnay van Raimat uit de Costers del Segre (Noord-Spanje). De dagen zijn daar warm, maar de nachten vanwege de hoogte boven zeeniveau zo koud dat de druiven toch genoeg zuren ontwikkelen om een gebalanceerde wijn te krijgen.

De verschillen in de rode wijn waren ook opmerkelijk. Hiervoor was Pinot Noir gekozen, variërend van een gewone AOC Bourgogne en een Pfalz Qba tot een Pinot Nero van Tiefenbrunner in Alto Adige en een Australische uit de Yarra Valley. Vooral de laatste wijn was weer interessant: het was de enige wijn waarvan ik met enige zekerheid een idee had uit wat voor klimaatzone hij afkomstig was. Ik noteerde:
- kleur: donker kersenrood,
- geur: geurig, met enige complexiteit, geen hout, veel (rood) fruit, aroma's van aardbeien, moerbeien. Naast mij werd opgemerkt: een lucht van zuurkool.
- smaak: droog, met een tikje restzoet, medium zuren, hoog alcoholgehalte, jonge tannines, warm rijp fruit maar niet jammig, geen hout. Een mooie, gebalanceerde wijn met een lange afdronk.
Ik concludeerde op basis van deze notities dat het een wijn moest zijn uit een Nieuwe Wereldland, maar dat het warme Californië niet in aanmerking kwam. Mogelijk Nieuw-Zeeland, Washington State of Oregon (omdat in die gebieden goede Pinot Noirs gemaakt worden).
En het bleek inderdaad een wijn te zijn uit wat ze dan noemen een 'cool climate' zone in de Nieuwe Wereld: de Yarra Valley in Victoria, Australië (Windy Peak, 2006), waar ze zich met veel succes toeleggen op Pinot Noir.

Na de lunch doken we de Champagne en de Sud Ouest in onder leiding van Joris Snelten, directeur bij DGS Wijnkopers. Heel blij was ik met de gedegen uitleg van diverse aspecten van de vinificatie. Les 1 van Gerard Horstink was al weer enige tijd geleden, en een goede herhaling van de stof was wel weer even nodig. Bovendien kwamen we nu aan zaken toe waarvoor die eerste les gewoon geen tijd was geweest, zoals de autolyse, het proces waarbij wijn op zijn gisten, de lie, mag rijpen en waarbij die gisten door middel van een enzymatische omzetting aan de wijn geur en smaak afgeven.
We proefden vervolgens vier champagnes en twee mousserende wijnen. Als opdracht hadden we te proberen of we er de druivenrassen uit konden halen, wetende dat de champagne altijd voornamelijk van chardonnay, pinot noir en pinot meunier (plus nog vier andere toegestane soorten) gemaakt is. Helaas, aan mij was deze proefsessie niet zo besteed: door de overduidelijke aanwezige aroma's van gist en door het koolzuur had ik er grote moeite mee. Wijn 2 bijvoorbeeld vond ik een prachtige Champagne, die ik graag nog eens zou drinken. Het bleek echter een Crémant de Bourgogne te zijn, gemaakt van 100% pinot noir.
Wijn 6 vond ik wel wat van Riesling weg hebben, en ik noteerde met een groot vraagteken 'Crémant d'Alsace?' Tsja, dat bleek een Dom Perignon 1999.....

Voor de Sud Ouest bleef helaas nog maar weinig tijd over die middag. Gelukkig was er weer een goede uitleg over een proces dat in deze streek is uitgevonden, de micro-oxidatie micro-oxygenatie of microbullage. Hierbij wordt in stalen of cementen tanks het effect van lagering op houten vaten nagebootst. In de afgesloten tank wordt op de bodem een soort bubbelsteen van keramisch materiaal gelegd, waardoorheen met een slangetje zuurstof wordt gepompt. Heel langzaam zoeken de belletjes zuurstof zich vervolgens een weg naar de bovenkant van de tank, waarbij ze het effect hebben tannines te verzachten en kleurstoffen (anthocyanen) te binden. Bovendien stabiliseert het de wijn. Voor de stevige wijnen uit de Sud Ouest, gemaakt van onder andere tannat en malbec, is dit proces van groot (commercieel) belang gebleken.
De middag werd afgesloten met een specialiteit uit het zuidwesten, een AOC Jurançon blanc liquoreux, Noblesse du Temps van Domaine Cauhapé. Ik noteerde: mooi strogeel van kleur, complex, aroma's van rijp geel fruit, perzik, gekonfijte sinaasappelschil. Tot meer was ik niet meer in staat. Dit glas heb ik dan ook maar weer leeggedronken, spugen is met zo'n wijn een doodszonde.... Misschien dat de vakantie volgend jaar maar eens naar de Sud Ouest moet gaan!

Nieuw wijnblog over Bordeaux

De wijnwereld in Nederland is niet zo groot, veel mensen kennen elkaar. Zeker met de komst van internet is het bovendien heel makkelijk contact met elkaar te leggen. De meeste serieuze wijnbloggers kennen elkaar zo langzamerhand wel, zo niet in levende lijve dan toch van naam en faam.
Eén zo'n blogger die ik niet in het echt ken, maar wel al diverse malen ben 'tegengekomen' is David Bolomey, die enige tijd geleden startte met zijn site Bordoverview, waarop hij overzichten bijhoudt van prijzen e.d. van Bordeauxwijnen. Ik meldde die site toen bij uitzondering, aangezien Wijnkronieken meestal geen nieuwtjes brengt.
Grappig genoeg kom ik David de afgelopen dagen op veel meer plekken tegen: op Linkedin, bij de vinologenopleiding, waar een verslag van zijn werkzaamheden op Château du Tertre in de Bordeaux de ronde doet, en weer via het internet, op zijn nieuwe blog. Aangezien ik van dat artikel over de vinificatie op Château du Tertre veel heb geleerd, maak ik weer even een uitzondering: ik beveel David's blog van harte aan. Om in deze tijd waarin Frankrijk voor veel wijndrinkers niet meer zo in de picture is (waar ik het uiteraard niet mee eens ben) een blog te beginnen over Bordeaux, dat getuigt van heel veel liefde voor dit wijngebied. En terecht, want er komen gewoon geweldige wijnen vandaag, nog altijd. Dit weekend proefde ik dat weer eens op een proeverij bij Van Wageningen en de Lange. Maar dit terzijde.

Half oktober is David met zijn blog van start gegaan. Je vindt er achtergrondverhalen bij nieuwsfeiten, proefnotities en aankondigingen. Het blog wil geen snelle nieuwtjes plaatsen, maar gedegen geschreven opinies en inspirerende fotografie. Bijzonder onder de Nederlandse bloggers: Bordoverview Blog is geheel in het Engels geschreven.
David, veel succes en welkom in de bloggerswereld!