Geproefd: Grittermatte, Riesling 2007

Meestal schenk ik mezelf onder het koken alvast een glaasje wijn in. Maar na een eerste slok van deze wijn heb ik de champignons en de aardappels even opzij geschoven, ben naar boven gestoven, heb een notitieblok gehaald en ben met het glas voor me aan de keukentafel gaan zitten.
Wat een slok! Wat een power kwam er uit dat glas. Dit was niet echt wat ik verwacht had. Voor bij de zuurkoolstamppot stond een Riesling 2007 uit de Elzas op het programma, Grittermatte, van Domaine Julien Meyer. Ik wist alleen dat de maker biologisch werkte, verder niets.
Wat ik in het glas aantrof kan ik als volgt omschrijven: donkergeel van kleur; in de neus veel fruit (rijpe appels, tropisch, beetje banaan) en iets oxidatiefs, alsof er wat sherry door zat. De smaak was vol en rijk, zelfs wat aards, met wel frisse zuren, een mooi bittertje en een ellenlange afdronk. Bovendien was de wijn iets filmend, maar absoluut niet zoet. De zuurkool en de wijn verdroegen elkaar redelijk; de scherpe blauwaderkaas door de zuurkool was een minder goede combinatie, helaas.

Bij nader onderzoek bleek Meyer een bijzonder domein te zijn. Sinds 1991 worden geen synthetische producten (denk aan kunstmest, onkruidverdelgers, insecticiden) meer gebruikt en wordt de wijngaard op biologische wijze onderhouden. In 1999 besloot de eigenaar, Patrick Meyer, om biodynamisch te gaan werken. De wijngaard wordt nu gezond gehouden met kruiden, aftreksels van planten en met homeopathische preparaten.
Deze Riesling kreeg bovendien een bijzondere behandeling: Meyer voegde geen zwavel toe, waardoor de smaak totaal anders is dan je van Riesling gewend bent. (Het is niet te hopen dat ze op het volgende vinologen-proefexamen zoiets neerzetten, je raakt er danig van in de war.)
Maar Meyer deed nog meer. Of eigenlijk liever: nog minder. Ook gisten en enzymen werden achterwege gelaten. Vergisting vond plaats in open, roestvrijstalen cuves. Malolactische gisting werd niet geblokkeerd en de wijn mocht rijpen op zijn grove lie (droesem). Pas bij de ongefilterde botteling werd een minieme (20 mg/l) hoeveelheid sulfiet toegevoegd. Zou dat niet gebeurd zijn, dan zou de wijn niet in staat zijn te reizen of bewaard kunnen worden.

Het grappige was dat ik net een paar dagen eerder tijdens de lezing van Tjitske Brouwer over biologische en biodynamische wijnen kennis had gemaakt met hetzelfde type wijn, maar dan uit Italië. Daar werd me duidelijk dat dit wel eens een deel van de toekomst zou kunnen zijn: oxidatieve wijnen met zo min mogelijk ingrijpen door de mens. Ik ben er erg van gecharmeerd, maar voor veel mensen zal het dan een ‘acquired taste’ moeten worden, vrees ik.

Verder kwam deze wijn geheel toevallig van Vinoblesse (prijs € 13,35), waar Tjitske Brouwer samen met Marc Collard eigenaar van is. Op de site van Vinoblesse staat een uitgebreider artikel over Patrick Meyer, dat ik van harte kan aanraden. En binnenkort kom ik nog terug op deze toch steeds vaker voorkomende biologische en biodynamische wijnen.

Champagne!

Het afgelopen jaar heb ik me verdiept in cava en daarin de vele verschillen leren kennen. Aangezien de ene mousserende wijn de andere niet is, vond ik het echter ook tijd om aandacht aan champagne te besteden. Toen een kennis deze zomer aankondigde dat hij weer champagneproeverijen ging organiseren, hebben Nico en ik ons dan ook onmiddellijk opgegeven. Half november was het zover: samen met drie andere geïnteresseerden schoven we aan de keukentafel van Daan Quakernaat, een echte champagneliefhebber, om tijdens een bijzondere sessie negen champagnes te gaan proeven. Iedere aanwezige had bovendien een gerecht gemaakt, zodat we telkens na twee champagnes een pauze met onder andere zelfgemaakte kalfstartaar, eendenleverpaté, gebraden eend en zelfgemaakt bramenijs konden inlassen. Een filmpje over het openen van een fles champagne tijdens deze bijeenkomst stond al eerder op Wijnkronieken.

We proefden de volgende champagnes:
- Legras & Haas Brut: een simpele traditionele champagne uit Chouilly, met een vrij hoge dosage (suikerlikeur die vlak voor de definitieve afsluiting met kurk en draadkorfje wordt toegevoegd). Gebruikte druivenrassen voor deze champagne zijn de bekende drie: pinot noir, chardonnay en pinot meunier. De smaak was mild fruitig, een beetje wrang, maar ook met een zoetje dat duidelijker werd toen de wijn iets opwarmde. Eigenlijk is dit het soort champagne waardoor mensen afhaken en melden dat ze champagne helemaal niet zo lekker vinden. Dat was dan ook precies de reden waarom Daan hem had geserveerd: als een referentiepunt om de proeverij te beginnen. In de algemene ‘ranking’ van de middag eindigde deze wijn terecht op de laatste plaats.

- Als tweede was een champagne aan de beurt die veel hogere ogen gooide, van een groot en bekend huis: Laurent Perrier Extra Brut, met juist een lage dosage, voor het contrast. De smaak was mild en bloemig, met nauwelijks gisttonen. Het was een frisse champagne, met veel citrus en wat notige tonen. De wijn is gemaakt van 60% pinot noir en 40% chardonnay.

- Nummer drie was een Blanc de Blancs Les Beau Regards van Bereche et Fils uit Ludes, een wijn van druiven van slechts één akker (monocru). Notities: bleekgeel en fijne mousse, subtiele gisttonen en appeltjes in de neus, samen met wat witte peper. Maar dan de smaak: die was zúúr! En toch was de dosage circa 9 gram per liter. Dit was niet mijn smaak in champagne: te streng, hoewel heel zuiver en heel complex.
Onder champagneproducenten is de malolactische fermentatie, waarbij het scherpere appelzuur wordt omgezet in het zachtere melkzuur, een omstreden onderwerp. Sommigen streven het na, om zuren te temmen, anderen juist weer niet, om levendigheid te behouden. Aan de zuren van deze Bereche et Fils afgemeten, was het hier zeker niet nagestreefd.

- Om het contrast met andere Blanc de Blancs aan te geven, was vervolgens een Roederer Blanc de Blancs 2002 aan de beurt. Voor deze wijn kwamen de druiven echter allemaal uit één jaar, terwijl bij de Bereche ook wijnen uit oudere jaren waren gebruikt in de assemblage, de zogenaamde vins de réserve. Deze Roederer (de makers van de beroemde Cristal champagne) kreeg van mij een hoge score, maar niet van alle aanwezigen. De kleur was vrij donker geel, met een mooie fijne mousse. In de neus rook je een tikje petroleum en jodium (vergelijkbaar wat je bij een single malt whisky ruikt), veel citrus en een kleine beetje de geur van zweterige kaas. In de mond was de wijn heel breed, met veel houttonen, een kruidige afdronk en een bittertje dat deed denken aan kinine in tonic. De Blanc de Blancs van Roederer 2002 rijpte een aantal maanden op grote houten vaten, waardoor hij de complexiteit kreeg die mij zo aanstond.

- De Charles Heidsieck Brut 2000, gedomineerd door pinot noir, kon er mee door. Het was een elegante champagne, die je echter met minder aandacht nuttigde dan sommige andere champagnes. Goed gemaakt, maar niet één waarvan je zegt: ‘Nu heb ik toch iets fantastisch op!’ Hij eindigde bij mij precies in het midden, op nummer 5.

- Gelukkig kan champagne ook rijpen als hij eenmaal definitief op fles met kurk en draadkorf zit. Hoe zich dat ontwikkelt, konden we proeven in de volgende wijn, van hetzelfde huis. De Charles Heidsieck Brut 1995 viel goed in de smaak: een mooie botergele kleur - tenslotte is deze champagne alweer 14 jaar oud - en zeer fijne mousse. In de neus ontdekten we de geuren van rinse appelstroop en boterbabbelaar. Bij de smaak begonnen de meningen echter uiteen te lopen. De kenners vonden hem te oud, ik vond hem echter geweldig! Voor mij was het een zeer drinkbare champagne, heel boeiend, met sherry-achtige tonen, waarvan het zuur - dat moest ook ik toegeven - al wel een heel klein beetje los van de wijn kwam te staan. Maar wat een power had deze wijn nog, wat een complexiteit. Zo wil ik wel vaker champagne drinken.

- Nummer zeven was een Philipponnat 1522, uit 2000. De kleur was bruinig, de geur ging naar rinse appeltjes. De basiswijnen werden oxidatief gevinifieerd, in grote open kuipen. De Philipponnat 2000 was gemaakt van ongeveer 60% pinot noir en 40% chardonnay. In de millésimés, wijnen van één oogstjaar, gebruikt het huis nooit pinot meunier. De rijke smaak, frisse zuren, schonende, lange afdronk en de citrustonen maken het tot een champagne om bij te eten: een mooi stukje gerookte wilde zalm bijvoorbeeld. Deze champagnes heeft vijf jaar ‘sur lattes’ gelegen: vijf jaar in de fles, met de kroonkurk erop. Sur lattes betekent letterlijk ‘op de latjes’. De voorraden rijpende champagne worden in de kelders in flessen gestapeld en de stapels worden stevig gehouden met latjes tussen de flessen. Pas in 2006 is deze wijn ontdaan van gistcellen (gedegorgeerd). In 2009 zit hij dus alweer drie jaar in een fles met champagnekurk met muselet. Ook dan gaat de rijping door, leerde ik van Daan. Dat had ik me eigenlijk nooit gerealiseerd.

- Dan was nu de topper van de bijeenkomst aan de beurt: Bollinger La Grande Année 1999, Prestige Cuvée (jawel, de wijn van James Bond). Dit is echt een klein feestje in de fles, zoals Daan het noemde. De wijn had een prachtige goudgele kleur, geuren van appelcider en boerenjongens en tonen van hout. De Bollinger werd bovendien geschonken in andere glazen dan de vorige champagnes: bredere en bollere kelken, die meer ruimte aan de wijn en de aroma’s gaven dan een gewone flûte. Het was een enorm complexe wijn, waar je niets bij hoefde te eten om er van te kunnen genieten. Daan suggereerde een geroosterd kaneel-rozijnenbroodje met blauwaderkaas, wat me inderdaad een heerlijke combinatie leek. De basiswijn rijpten in kleine eikenhouten vaten en lag tot voorjaar 2007 ‘sur lattes’. Samenstelling: 63% pinot noir en 37% chardonnay.

- De laatste wijn, Deutz Rosé 2005, was vervolgens helaas een afknapper. Een lekker glas champagne, maar zonder enige complexiteit en spanning. Volgens sommige aanwezigen een Yab Yum-wijn: hoge verwachtingen, maar thuis is het beter. Ook bij het bramenijs dat Nico had gemaakt was het geen goede combinatie. Deze wijn eindigde dan ook in de laagste regionen van onze scorelijst.

Dit was een lange lijst champagnes, genoten tijdens een lange en interessante middag en avond. Nooit eerder heb ik zo uitgebreid kennisgemaakt met de diversiteit van champagne. Nooit eerder heb ik me ook gerealiseerd dat er überhaupt zo'n grote variatie aan smaken en stijlen in champagne bestaat. De meeste mensen hebben de neiging alle champagne op een hoop te gooien, maar er gaat in werkelijkheid een complexe wereld van smaken en stijlen achter verborgen. Met Oud en Nieuw naar de winkel gaan en gewoon 'een' champagne kopen is dus eigenlijk net zoiets als naar de wijnhandel stappen en zeggen: ‘Doe mij maar een fles wijn, ik krijg vanavond gasten’. De wijnhandelaar zal vragen: ‘Wat voor wijn (rood of wit)? Wat is uw smaak? Wat gaat u erbij eten? Bij champagne gebeurt dat meestal niet, totaal onterecht!
Of ik nu weet wat mijn champagnesmaak is? Hmm, nog niet echt. Er zit niets anders op: we moeten gewoon meer champagne drinken!

Nieuwe proefmogelijkheden port en madera

Je moet er maar op komen: drank verkopen in glazen reageerbuisjes. Ron Kercher bedacht het enige tijd geleden, om zeldzame en bijzondere whisky onder de aandacht te brengen. Ron is een echte whisky-fan, vooral geïnteresseerd in het type whisky dat de doorsnee whiskydrinker niet meer kent. Om de consument de kans te bieden voor een betaalbare prijs kennis te maken met al die verschillende whisky’s, zodat hij (of zij natuurlijk), zijn smaak leert kennen, bedacht Ron de Nosing and Tasting Kits. Via de site Rarewhiskysite.com verkoopt hij fraaie doosjes met zes glazen buisjes van 25 ml inhoud. In ieder buisje zit een andere, bijzondere whisky. Inmiddels zijn er al diverse Nosing and Tasting Kits met whisky en groeit de belangstelling enorm.
Van belang voor het succes van de buisjes is de kwaliteit van de buizen én de afsluiting. Je wilt wel dat de drank er goed in blijft! Er bestonden al wel van dergelijke proefbuisjes, maar met afsluitingen van slechte kwaliteit: lekkende kurkjes, bijvoorbeeld. Nu komen de buisjes uit China, de doppen met afsluitring aan de binnenkant uit Frankrijk. Ron heeft er veel tijd aan besteed de materialen te achterhalen en in te kopen.

Churchill port
Het concept kan echter ook doorgevoerd worden naar andere dranken. Met likeuren wordt al gewerkt. Uiteraard moet die drank wel bestand zijn tegen een paar maanden verblijf in zo’n klein buisje. Reden waarom Ron het met wijn nog niet aandurft, al is er wel belangstelling voor. Maar met port gaat het uitstekend, zo is inmiddels de ervaring. Menno en Dineke ten Berge van de Port & Wine Company ontmoetten Ron op een beurs, raakten aan de praat, en zagen een kans de prachtige ports van Churchill’s op een stijlvolle manier extra onder de aandacht te brengen. In één zeer stijlvol vormgeven doosje vind je nu zes soorten port, allemaal van Churchill: Dry White, Reserve, Tawny Reserve, Finest Reserve, Traditional LBV 2002 en 10 Year Old Tawny.
Voor € 18,50 heb je de kans eerst je smaak in port te ontdekken voordat je een hele fles gaat kopen. En uiteraard is het doosje een prima feestdagencadeau.

Madera
Rond Sinterklaas komt vervolgens nog een volgende serie buisjes op de markt, dit maal gevuld met madera. De Port & Wine Company/Van Wageningen en de Lange importeert al sinds jaar en dag de prachtige madera’s van Henriques & Henriques. Met deze set is een nieuwe gelegenheid geschapen deze voor veel mensen helaas vergeten drank onder de aandacht te brengen. De madera-kit zal de volgende wijnen bevatten: Rainwater, Finest Dry 5 Years, Finest Medium Rich, Bual 10 Years old, Malmsey 15 Years old en Single Harvest 1998. De prijs is nog niet bekend, maar zal ik hier melden zodra dat wel zo is.

Voor de Nosing en Tasting Kits kun je terecht op de site van Rarewhiskysite.com en bij gespecialiseerde slijters en drankenwinkels.
Voor de port en madera-sets kun je terecht bij de Port & Wine Company/Van Wageningen en de Lange in Utrecht.

Vrouwen in de wijn bijeen

Met zijn twaalven waren we gisteren bijeen in Restaurant De Opera in Den Bosch: vrouwen werkzaam in de wijn uit heel Nederland. Docenten, importeurs, restaurateurs, winkelmanagers, inkopers, schrijvers, ze waren allemaal vertegenwoordigd. En allemaal zijn ze lid van de LinkedIngroep Vrouwen in de wijn.
Tjitske Brouwer MV van Vinoblesse wijdde ons in in de geheimen van de biodynamische wijnbouw, aan de hand van een gedegen presentatie en een twaalftal wijnen. Die wijnen waren weer ingebracht door leden: door Elise van Anfors, Suzanne van VinidelMondo en door Marieke, die uit eigen voorraad een prachtige Vin de Pays des Côtes Catalanes had meegebracht (Les Enfants Sauvages, Le Roi des Lezards).
Uiteraard hebben we veel geleerd (waarover later meer) en ook veel besproken. Want samen wisten we weer een boel meer dan ieder apart.

Opvallende constatering van een van de aanwezigen later bij het diner: dat het verhaal over biodynamische wijnen hier zo open en ontspannen behandeld werd, met veel discussie maar zonder gehamer op wetenschappelijke bewijzen. Dat is op andere plaatsen waar Tjitske haar lessen en lezingen over biologische en biodynamische wijnen geeft soms wel anders.



Het diner bij Nescio, op een steenworp afstand van De Opera, bood gelegenheid elkaar nog wat beter te leren kennen. Er zijn tevens plannen gemaakt voor vervolgbijeenkomsten van de Vrouwen in de wijn.
Overigens een echte aanrader, Nescio. Heerlijke kleine hapjes, en een cheesecake als dessert waar ik nog eens voor terug ga!
Tjitske, bedankt voor je uitstekende lezing, ik wil echt nog veel meer weten. Anne, bedankt voor je gastvrijheid, ik kom zeker nog eens eten. En Sanne, bedankt voor je hulp. Alle andere aanwezigen: bedankt voor de wijnen, de gezelligheid en de deling van kennis. Dat we het nog maar vaak mogen herhalen.

Geproefd: Napbor van St. Andrea

Normaal gesproken drink je aan tafel witte wijn vóór rode wijn. Tenzij de rode wijn veel lichter is dan de witte wijn, of tenzij je een glas champagne inlast als intermezzo natuurlijk.
Tijdens proeverijen beginnen wij ook altijd eerst met de witte, om daarna door te gaan met de rode en zoete wijnen, in die volgorde. Maar soms loopt het gewoon anders. En dan blijkt een glas verfrissend wit heerlijk om een proeverij met heftige rode wijnen af te sluiten. Afgelopen donderdag stonden door omstandigheden alleen stevige rode wijnen als Rioja, Bordeaux, Argentijnse Malbec en Australische Cabernet-Merlot op mijn proeftafel. (De laatste was trouwens een verrassend frisse en fruitige, gewoonweg lekkere wijn, Rolling, van Cumulus Wines.)

We hadden na al dat roods behoefte aan een opwekkende afsluiter, en dat werd de Napbor, van het Hongaarse wijngoed St. Andrea. Importeur Miranda Beems beschreef hem mij eens als ‘zonnewijn’. 'Napbor' schijnt dat ook te betekenen. In deze blend van pinot blanc, harslevelü, chardonnay, sauvignon blanc en olaszrizling proef je inderdaad de zon, of misschien meer nog de warmte van het Hongaarse land rondom Eger. Napbor is een wijn met een schone, frisse smaak, met veel rijp fruit, maar ook iets aards, in de richting van goudgeel tarwe (geen idee hoe dat smaakt, maar die associatie kwam nu eenmaal bij me op ;-)) of hooi. Een wijn die iedereen lekker vindt, die lekker weg drinkt maar toch wel iets om het lijf heeft. Geen niemendalletje (zeker niet voor de prijs van € 11,25, die we toch wel aan de stevige kant vonden.)

Ik zou graag iets meer schrijven over het wijngoed, maar de website is alleen in het Hongaars. En verder dan tot drie tellen, kom ik niet in die taal… Wel weet ik dat het een vrij jong bedrijf is, gestart in 2002, en dat de eigenaar Gyorgy Lorincz is. Lorincz werkte samen met Tibor Gal, tot deze in 2005 bij een tragisch auto-ongeluk in Zuid-Afrika om het leven kwam. Het bedrijf is bezig met een omschakeling naar biodynamie, wat met vallen en opstaan gaat.

Overigens, de zoete wijn links op de foto, ook Hongaars, was ook niet te versmaden. Deze Magita Cuvée 2007 werd gemaakt van laat-geoogste druiven en komt uit Tokaj. Hij combineerde fantastisch met een stuk mokka-schuimtaart! Met het huis Béres maakte ik al eerder kennis.

Duyvis-Beaujolais

Hij is er weer, de Beaujolais Nouveau. Sinds afgelopen donderdag mag de jonge rode wijn uit de Beaujolais, gemaakt van gamaydruiven, weer verkocht worden. De belangstelling lijkt toch echt terug te lopen, want ik zag dit jaar geen grote schappen vol bij AH. (Bij nader inzien: ik heb nog helemaal geen enkele fles gezien.)

Wel kwam ik recent deze fles tegen, in het Zaanse Schans Museum. Ik moest er stevig om grinniken, want als er één slechte combinatie is, is het wel zoute pinda’s met rode wijn.

Het Zaanse bedrijf Duyvis had blijkbaar iets te vieren dat jaar: 100 miljoen productie-eenheden gehaald. Zouden het 100 miljoen zakjes pinda’s geweest zijn? Wie kregen er allemaal zo’n fles Beajolais (spellen kon de etikettenmaker niet)? Alle personeelsleden?

Het was wel in een jaar dat Beaujolais Primeur (zoals wij het toen nog noemden) ongekend populair was: in 1985 werd de wijn voor het eerst naar Japan verscheept en sindsdien zijn de Japanners er helemaal wild van. Er wordt zelfs in gebaad.. Maar ook daar lijkt de belangstelling terug te lopen. De primeurwijn werd dit jaar al in PET-flessen en ver onder de prijs aangeboden door een supermarktketen, om maar voldoende omzet te krijgen.

Meer weten over Beaujolais Nouveau en zijn geschiedenis? Gilbert Garrier schreef in 2002 L'histoire du Beaujolais Nouveau, verschenen bij uitgeverij Larousse. Ik moet er eens naar op zoek.

De wijnen van de Languedoc

De Languedoc is een fascinerend wijngebied. Nergens ter wereld tref je in één gebied zoveel verscheidenheid in wijn aan: wit, rosé, rood, mousserend en zoet komt er voor. Tot voor kort had dit prachtige gebied echter geen eigen herkomstbenaming. Maar dit verandert! De Languedoc zal naar voorbeeld van de regio’s Bordeaux, Bourgogne en de Côtes du Rhône een eigen regionale herkomstaanduiding krijgen: AOC Languedoc. Hierdoor wil men de consument meer inzicht bieden in de hiërarchische verschillen tussen de goedkopere streekwijnen, de wijnen van de verschillende subregio’s met daarbij de afzonderlijke terroirs en de kostbare topwijnen afkomstig van unieke cru’s.

Om deze nieuwe hiërarchie ook bekend te maken bij de mensen die de wijnen aan het publiek moeten verkopen, werd onlangs een masterclass georganiseerd geleid door magister vini Ron Andes. In negen sessies van drie wijnen werd aan importeurs, handelaren, pers en andere belangstellenden met een functie in de wijnwereld een overzicht geboden van al het fraais dat de Languedoc te bieden heeft. Maar voordat we aan het proeven van La Clape, Pic Saint-Loup, Terrasses de Larzac, Pézénas, Saint-Chinian, Minervois, Corbières en nog diverse andere wijnen toekwamen, schetste Ron Andes ons eerst die nieuwe hiërarchie.

1. Het eerste niveau geldt voor eenvoudige streekwijn. Producenten mogen de generieke herkomstnaam AOC Languedoc voeren, waardoor ze de mogelijkheid krijgen hun minste kwaliteit tot deze laagste klasse te degraderen.
2. Het tweede niveau is voorbehouden aan de cru-wijngaarden uit de Coteaux du Languedoc en de eenvoudige AOC-wijnen uit Corbières en Minervois. Producenten krijgen hier met strengere regels te maken, maar hebben de mogelijkheid een deel als AOC Languedoc op de markt te brengen.
3. Het derde niveau vertegenwoordigt de ‘hogere’wijnen afkomstig uit de subregio’s die vaak al een AOC status hebben, zoals bijvoorbeeld Saint-Chinian, Faugères, Pézénas, Limoux en La Clape. Ook de speciale village-wijnen uit Grés de Montpellier en Terrasses de Larzac kunnen zich hiermee onderscheiden van niveau twee.
4. Tenslotte is er voor de hoogste klasse wijnen afkomstig van de uitzonderlijke cru-wijngaarden een vierde niveau gecreëerd. Dit betreft onder andere de wijnen uit St-Chinian-Berlou, St-Chinian-Roquebrun, Corbières-Boutenac en Minervois-La Livinière.

Deze nieuwe hiërarchie is gebaseerd op meer dan 20 jaar onderzoek naar de diversiteit van de terroir van de Languedoc. De bodem van de Languedoc komt uit verschillende geologische tijdperken, voornamelijk het Krijt (137 miljoen jaar geleden) en het Tertiair (65 miljoen jaar geleden). Hierdoor is een grote variëteit in bodems ontstaan: klei, zandsteen, mergel, grind, basalt, leisteen, het komt allemaal voor. Bovendien zijn er veel klimaatverschillen als gevolg van beschermende bergruggen, wind en de invloed van de zee.


Tijdens de proeverij zijn 28 verschillende terroirs vergelijkend geproefd en besproken. De proevers wisten de verschillen in terroir goed te herkennen, hoewel ze soms niet altijd even duidelijk te benoemen waren. Tevens werd de gastronomische waarde van de wijnen beproefd. Bij iedere sessie van drie wijnen werd één van de gangen van de lunch geserveerd, wat soms zeer geslaagde wijn-spijscombinatie opleverde.

Twee van mijn favorieten van deze masterclass:

• Terrasses de Larzac Montperoux 2007, van Domaine de Passarel. Een wijn van syrah, grenache, carignan en mourvèdre, die geurde naar rozijnen, maar een frisse en elegante afdronk had. De bodem van dit gebied bestaat uit leisteenterrassen, wat een verfijnde indruk achterlaat in de wijn. (Robbers en van der Hoogen, circa € 8,00)
• Saint-Chinian 2007 van Cazal Viel. Een wijn van grenache, syrah, mourvèdre, carignan, cinsault en lladoner pelut. Krachtige en volle wijn, met veel sappig fruit. Prima combinatie bij de wilde eend met bospaddestoelen. De bodem waarop de druiven groeien bestaat uit kalkrijke klei, rijk aan bauxiet en leisteen. (Verbunt)
  

Deze tekst is gebaseerd op het resumé dat Ron Andes van zijn presentatie maakte.

Pfalz - Weingut Pfeffingen

Dag 3 – dinsdag 28 oktober
Vandaag ging de wandeling van Forst door de wijngaarden naar Wachenheim en verder naar Bad Dürkheim, waar we ook het grote vat zagen waar zelfs een restaurant in is gevestigd.
Na Bad Dürkheim liep de route via de Lagen Michaelsberg en Spielberg naar de Weilberg in Ungstein, met gerestaureerde en deels opgebouwde restanten van een Romeinse villa. Het zonnetje scheen weer heerlijk, de herfstkleuren waren prachtig.

Wat wijnen betreft, zat deze dag tsjokvol prachtige ontdekkingen. Over Weingut Gabel heb ik al geschreven, en Weingut Acham-Magin krijgen binnenkort aparte aandacht. Ook op de proeverij bij Weingut Georg Mosbacher, waar we acht jaargangen van de Ungeheuer Riesling Grosses Gewächs proefden, kom ik nog terug.

Dé echte topper vandaag was voor mij echter de Riesling die Jan Eymael van Weingut Pfeffingen ons liet proeven. De wijn stond voor ons klaar in de buitenlucht: we zouden namelijk maar één wijn proeven van Weingut Pfeffingen. Die wijn kwam dan ook van de Weilberg, waar de Romeinen al wijn verbouwden. En wat een glas was deze Riesling Grosses Gewächs Weilberg 2008. Dit was nu het soort top-Riesling waar ik erg warm van wordt: zuiver, kruidig, vol rijp fruit. Meer noteerde ik niet, zo in de buitenlucht. Ik vond het dan ook ontzettend jammer dat onze kennismaking met dit wijngoed zo beperkt is gebleven. Bij een volgend bezoek aan de Pfalz staat Weingut Pfeffingen hoog op mijn to do-lijstje.


Die Romeinen wisten overigens wel hun wijnbouwgrond uit te zoeken! De bodem van de Weilberg in het dorpje Ungstein bestaat uit terra rossa, een rode kleisoort, die volle fruitige wijnen oplevert, met in de Rieslings de geur en smaak van ananas en kweepeer, plus een subtiele mineraliteit.

Dat Romeinse wijngoed was een forse aangelegenheid, in gebruik tot in de 4e eeuw na Chr. De villa lag op het hoogste punt in de omgeving en de hellingen met wijnstokken lagen (en liggen) op het zuidoosten. De bewoners hadden een prachtig zicht op de Rijnvlakte én op de bergen van de Mittelhaardt. Het wijngoed heeft toebehoord aan een rijke familie die ongetwijfeld zowel politiek als sociaal veel invloed had in de toenmalige Romeinse provincie.
Van zowel het woonhuis als de bedrijfsgebouwen zijn delen opgebouwd, zodat de bezoeker een aardig beeld krijgt van de omvang van het complex. Zo is bijvoorbeeld een ruimte te zijn waarin de perskuipen weer opgemetseld zijn, met gootjes om de wijn van de ene bak in de andere te laten lopen. Rondom de villa zijn Romeinse sarcofagen verzameld die in de omgeving opgegraven zijn.

Als de wijnen die Weingut Pfeffingen nu maakt ook maar enigszins lijken op wat de Romeinen er produceerden, dan hadden die een heel goede smaak. (Die kans is overigens heel erg klein ;-))
De wijnen van Weingut Pfeffingen worden geïmporteerd in Nederland door Neerlands Wijnhuis en zijn in de vakhandel te krijgen.

Pfalz - Weingut Weegmüller

Dag 2 – maandag 26 oktober
Een zware wandeling vandaag: 20 kilometer lang, met een hoogteverschil van 500 meter. En daarna nog wijnproeven….
De start was prachtig, langs de rand van wijngaard en bos. We liepen door de Lage Ungeheuer, waar Polen de wijngaarden aan het opruimen waren en een snoeimachine het eerste voorbereidende werk deed. Ons pad leidde langs diverse wijngaarden het bos en het gebergte in. We volgden de loop van een beekje, klommen fors en daalden vervolgens weer af naar het Forsthaus Benjetal voor een koffiestop. De eigenaar is ook slager en maakt onder andere worst van het wild dat de jagers schieten. Van dit ‘boshuis’ klommen we naar het Weinbiethaus (de betekenis van de naam heb ik nog niet kunnen achterhalen), langs prachtige valleien met mooie herfstkleuren. De lunch bestond uit zuurdesembrood, diverse soorten kaas en een biertje! Na de lunch leidde de afdaling ons door het bos naar Gimmeldingen, een traditioneel wijnmakersdorp. We bezochten er Weingut Thomas Steigelmann. Daarna ging de wandeling verder naar Haardt, langs grote namen als Müller-Catoir. Ons einddoel was Weingut Weegmüller (waar we ook een groep Nederlandse vinologen tegenkwamen).


Bouquetsorten
Bij Weegmüller had Jeanette opnieuw een zeer bijzondere proeverij georganiseerd. Alleen aromatische druivenrassen mochten aan bod komen, in het Duits de zogenaamde ‘Bouquetsorten’.
Negen wijnen stonden voor ons klaar, en ze werden gepresenteerd door Stephanie Weegmüller-Scherr, keldermeester en eigenaresse van het domein, samen met haar echtgenoot. Stephanie is een van de weinige vrouwen in het vak, tenminste, van haar generatie. Zoals ze vertelde: ‘Tegenwoordig is het voor jonge meiden veel gewoner om een wijnopleiding te volgen. Toen ik twintig jaar geleden begon, was ik bijna de enige. Nu zijn het er veel meer, maar in de kelder zelf zijn vrouwen nog steeds op de vingers van één hand te tellen.’ Stephanie wordt ook geportretteerd in het prachtige boek Weinfrauen.
Meer vrouwen zijn betrokken bij het Weingut Weegmüller: dochter Catharina is Ortsprinzessin van dit jaar, wat inhoudt dat zij diverse representatieve taken op zich moet nemen, zoals wijnproeverijen leiden. Stephanie’s zus Gabriella is verantwoordelijk voor verkoop en klantrelaties.
Weingut Weegmüller staat bekend om zowel zijn droge wijnen als zijn mooie edelzoete, vooral ook van diezelfde aromatische soorten.

Proeflijst

• 2008 Rosé: prettige lunchwijn, met iets restzoet. Een rosé moet vooral fruitig zijn, aldus Stephanie.
• 2008 Weisser Burgunder trocken: vol en mild, met een geur die me aan Gewürztraminer deed denken (gelukkig werd ik hierin ondersteund door de andere aanwezige vinoloog). Een wijn van een zandbodem, waardoor de zuren niet heel uitgesproken waren.
• 2008 Cuvée Fleur: assemblage van riesling, silvaner en gewürztraminer. Gemischter Satz dus, zoals het vroeger gebeurde. Deze wijn is dan ook gemaakt ter ere van overgrootmoeder Fleur, die in 2007 100 jaar geworden zou zijn. Een heerlijke picknickwijn, die ik ’s zomers best graag op voorraad wil hebben. Tikje restzoet.
• 2008 Scheurebe, trockenes Gesmacksbild: wijn heeft 1 gram restsuiker te veel ten opzichte van de zuurgraad om ‘trocken’ te mogen heten. Smaakt toch uitermate droog. In de neus kruisbessen, grapefruit. In de mond vol en prikkelend, met hoge zuren en een afdronk die je mond schoon achterlaat. Bij blindproeverijen schijnt hij voor Sauvignon Blanc te worden aangezien.
• 2007 Haardter Herrenletten Grauburgunder trocken, Alte Reben: mooie kruidige volle wijn, heel elegant. Niet wat ik van een Pinot Gris gewend ben, heel verrassend.
• 2007 Haardter Bürgergarten Gewürztraminer trocken, Alte Reben: stokken zijn geplant door Stephanie zelf, rond 1980. Deze Bouquetsorten zijn dan ook Stephanie’s passie. Gewürztraminer ruikt echt naar rozen (naar een oude theeroossoort, Gloria Dei, aldus Stephanie).
• 2008 Herrenletten Scheurebe Spätlese: opnieuw een wijn met schroefdop! Stephanie vertelt dat zij alles sinds kort bottelen met schroefdop, tot en met de Trockenbeerenauslese toe. Kurk heeft voor hen helemaal afgedaan. Over tien jaar zien ze wel wat schroefdop met wijnen die langer liggen doet… Prachtige wijn, geur van rijp geel fruit, bittertje (grapefruit) in de afdronk, goed te combineren bij (roodschimmel) kaas.
• 2007 Mandelring Rieslaner Spätlese: Rieslaner is een kruising van riesling en silvaner. We roken typische Rieslingaroma’s en troffen ook de hoge zuren aan.
• 2007 Haardter Mandelring Scheurebe Auslese: niets meer genoteerd ;-) Vermoeidheid was toegeslagen. Wel een mooie wijn, veel grapefruittonen.

Mijn favorieten van de avond: 2008 Herrenletten Scheurebe Spätlese en Cuvée Fleur. Voor de prijzen hoef je deze fantastische wijnen zeker niet te laten. Waar haal je nu zo’n mooie Spätlese voor € 10,50? De wijnen van Weegmüller worden geïmporteerd door AWWijn.

Nagekomen bericht: een lezer wijst mij erop dat de Cuvée Fleur strikt genomen geen Gemischter Satz is. Dit houdt namelijk in dat de druiven ook door elkaar in de wijngaard staan. Dat is hier niet het geval. De Cuvée Fleur wil echter wel terugverwijzen naar de tijd van de Gemischter Satz, toen diverse druivenrassen nog wel samen in de wijngaard stonden.

Pfalz - Dr. Bürklin-Wolf

Zo, tijd om nog eens even wat aandacht te besteden aan de wijnmakers van de Pfalz. Want wat heb ik er mooie wijnen geproefd. Jeanette Bruining, de organisator van de wijnwandeltocht, had iedere dag voor ons een bijzondere proeverij georganiseerd, die ik in een aantal artikelen zal beschrijven.

Dag 1 – zondag 25 oktober
Na het dumpen van de koffer restte mij nog net een half uurtje om de wandelschoenen aan te trekken: we gingen om 14 uur onmiddellijk op pad, de wijngaarden en het Haardtgebergte in. De 16 man en vrouw zetten er een stevig tempo in. Eerst door het vriendelijke Forst, waar de Weinstrasse dwars door het dorp loopt en de wijngoederen zich aaneenrijgen. Dan door beroemde wijngaarden als Jesuitengarden, Kirchenstuck, Ungeheuer en Freudenstuck. Na een stevig klim, onder andere langs een oude basaltgroeve en dwars door het bos, arriveerden we in de ruïneWachenberg. De koele Riesling smaakte er uitstekend..

Na een steile afdaling liepen we door het dorpje Wachenheim in de avondschemering naar het Weingut Dr. Bürklin-Wolf, waar we vervolgens zeer professioneel werden onthaald. In de stijlvolle ontvangstruimte was de proeftafel al voor ons gedekt. Heerlijk, een proeverij waarbij je zittend mag genieten. Dat is wat mij betreft essentieel om aandachtig je 'werk' te kunnen doen. Het glaasje Ortswein (Wachenheimer Riesling 2008) ging er wel in: een prettige, mineralige wijn met veel frisse zuren. Helaas bleken mijn proefvaardigheden die dag gehinderd door het hoestmedicijn dat ik de afgelopen dagen tegen de kriebelhoest had genomen. Een echt goed oordeel vormen over de wijnen van Bürklin-Wolf (BW) kon ik dan ook niet.

Vatenkelder
Het korte bezoekje aan de vatenkelder was als altijd erg leuk. BW werkt vooral met gisting op grote houden vaten voor de Riesling, die dan ook nog lustig stonden te ploppen. Overal staken de watersloten omhoog en in de kelders ging de lucht van gist. De houten vaten worden wel gecontroleerd op temperatuur: koelelementen zijn ingebracht, zodat de most op temperaturen onder de 20 graden kan blijven. BW is de afgelopen jaren overgeschakeld op biodynamie; in 2008 hebben ze een erkenning gekregen van Biodyvin. Dit jaar, 2009, was, vanwege die omschakeling, voor het eerst de gisting spontaan op gang gekomen. Dit betekent dat er geen gist aan de Rieslings is toegevoegd, maar dat de gisten die op de druivenschillen zaten, voldoende waren om de alcoholische fermentatie op gang te brengen. Tom Benns, verkoopleider en onze gids, was er erg trots op.


BW gebruikt overigens voor haar Riesling een eigen classificatiesysteem. Grand Cru (GC) en Premier Cru. Het bedrijf is lid van de VDP, maar hanteert desondanks niet de term Grosses Gewächs. Wat mij betreft is dit onnodig ingewikkeld doen, maar Benns wist met verve te vertellen waarom BW toch gekozen heeft voor een eigen systeem. Mij overtuigde het niet.

Hohenmorgen en Ungeheuer
Maar zoals altijd gaat het natuurlijk om de wijnen: we proefden er nog zeven, allemaal Riesling, en als achtste een Pinot Noir. Jeanette had ervoor gezorgd dat we telkens van één en hetzelfde jaar maar van twee verschillende Lagen een wijn proefden. Zo stond er een 2008 Wachenheimer Rechbächel PC tegenover een 2008 Rupertsberger Hoheburg PC en een 2001 Hohenmorgen GC tegenover een 2001 Ungeheuer GC. Ondanks het hoestmedicijn kon ik gelukkig het verschil ruiken en proeven tussen bijvoorbeeld de akker Hohenmorgen en de akker Ungeheuer. De Hohenmorgen was al wat verder ontwikkeld, rook naar toffee en appeltjes en had een wat korte afdronk. De Ungeheuer rook naar anijs (zo’n blokje voor de anijsmelk), was nog heel fris en had een ellenlange afdronk. Het was duidelijk de betere wijn, met een heel andere terroir dan de Hohenmorgen. De bodem van Ungeheuer bestaat uit kalk en basalt, een vulkanische gesteente. De Hohenmorgen bevat naast kalk vooral zandsteen.
Een echte favoriet kwam er voor mij niet uit deze proeverij, maar dat kan ook de invloed van het hoestmedicijn zijn.
Of het moet misschien de Forster Riesling Auslese 2008 zijn. Daar ging een flesje van mee naar huis!

Wine Future Live

Tsjonge, dat waren twee hectische dagen! In Logroño in Spanje werd een conferentie gehouden over de toekomst van wijn, Wine Future, en ik was erbij. Nee, helaas niet live, maar wel dankzij een live blog opgezet door Catavino! Ryan en Gabriella Opaz, samen met een aantal anderen, deden live verslag van ALLE presentaties, inclusief de grote proeverij die ’s avonds door Robert Parker werd geleid.

Wat er allemaal werd gezegd, bleek voor een groot deel teleurstellend. Gelukkig waren er boeiende sprekers als Gary Vaynerchuk, Robert Joseph, Jancis Robinson en Miguel Torres, zoveel heb ik inmiddels wel begrepen. Maar een groot deel van de wijnwereld lijkt wat de toekomst betreft erg goed te zijn in een spelletje kop in het zand steken….

Maar laat ik daar verder geen uitspraken over doen. De resumés en samenvattingen die de komende dagen van Wine Future op de diverse blogs zullen verschijnen zijn waarschijnlijk beter om een indruk op te doen van de conferentie.

Wat ik hier wil doorgeven is mijn enthousiasme over deze vorm van communicatie! Het is toch ongelooflijk dat een paar liefhebbers op een conferentie in Spanje de rest van de wereld op de hoogte houden van wat er gebeurt, live, en dat je bovendien ook nog eens mee kunt doen en commentaar kunt leveren door op Twitter een reactie te geven.
Op deze manier had ik contact met zowel de mensen in Spanje, maar ook met bloggers in de VS én met onze eigen Cuno van ’t Hoff, die ook op de conferentie aanwezig was.

Dank je Ryan, Gabriella, ThirstforWine en alle anderen die dit mogelijk hebben gemaakt. Dit heeft mijn visie op bloggen en kennis delen weer aangescherpt en bijgesteld. Ik ben nog druk aan het verwerken wat ik allemaal heb gelezen en beleefd. Waarschijnlijk zal ik er nog wel eens op terugkomen.

Nalezen wat er gisteren en vandaag allemaal gebeurde op Wine Future? Dat kan op Catavino.net/Wine Future Live

Foto: van Vivanco Wine Culture

Mensen maken de wijn

Een van de treffendste ervaringen in de Pfalz vond ik het verschil in uitstraling en sfeer bij de producenten die we bezochten. Ze maken allemaal prachtige wijnen, maar bij de één voelde ik me meer thuis dan bij de ander. Waar dat aan lag? Aan de mensen achter die wijnen! Nergens heb ik zo duidelijk ervaren dat je nog zulke kwalitatieve wijn kunt maken en nog zo’n chique ontvangstkamer kunt hebben, maar dat ook de mens die de wijn toelicht en het verhaal wat erbij vertelt wordt, ertoe doet.

Een goed voorbeeld is ons bezoekje aan Weingut Thomas Steigelmann in Gimmeldingen. Geen wijndomein dat in de GaultMillau voorkomt, maar wel één met een zeer sappige, smakelijke Portugieser van 60 jaar oude stokken. Zeer hartelijk werden we er ontvangen door de oudste generatie Steigelmann, die het roer eigenlijk al overgedragen heeft aan de volgende. Enigszins onwennig maar met veel passie deed de 70-jarige Herr Steigelmann zijn verhaal, en nam ons allemaal voor zich in. Weingut Steigelmann ontving ons niet in een mooi proefkamer ingericht met antiek, maar gewoon op de binnenplaats, aan een lange schragentafel. Ons plezier was er niet minder om!

Een vergelijkbare ervaring had ik op mijn privébezoek aan Weingut Gabel in Herxheim. Rianne Gabel is van geboorte Nederlandse, en via de Vrouwen in de wijn hadden wij al eens contact gelegd. Zij nodigde mij uit langs te komen en haalde mij op halverwege de derde wandeldag, toen de rest van de groep aan de lunch ging bij een ander Weingut.
Ik maakte kennis met haar en haar man Wolfgang, lunchte in de keuken, proefde de wijnen, zag de cuves en bezocht met Wolfgang de wijngaarden. Nergens heb ik mij meer op mijn gemak gevoeld dan bij dit wijngoed. En hoewel het bedrijf niet in de GaultMillau staan en niet aangesloten is bij prestigieuze clubs als de VDP, heb ik toch genoten van de wijnen.


Zo was daar bijvoorbeeld de Gabel Secco, een wijn gemaakt door de zoon des huizes die nog een wijnopleiding volgt. Gemaakt van rivaner, kerner en scheurebe, met een heel frisse smaak van rijp geel fruit: een perfect zomers terrasdrankje! De fles is afgesloten met een kroonkurk, aangezien de druk in een Secco veel lager is dan in een Sekt. Daardoor is ook de mousse minder heftig dan bij een Sekt.
Gabel jr. wordt, net als zijn zus, die eveneens een wijnopleiding volgt, al volop in het bedrijf betrokken. Deze Secco was niet het enige project van de jongste generatie: een rode wijn met rijping op barriques en een eigen Riesling, de Junge Gabel, behoren tot de wijnen waar broer en zus aan werken.
Ik proefde ook die Junge Gabel 2008, naast een gewone Riesling Classic 2008. Beide waren heerlijk frisse wijnen, maar met duidelijke verschillen. De Junge Gabel kwam dan ook van een bodem met een hoger kalkgehalte en de druiven zijn rijper geoogst dan voor de Riesling Classic van Wolfgang zelf.

Gecharmeerd was ik ook van de Gabel Pinot Rosé Brut 2007, een van de eerste vrolijke Sekts die ik heb geproefd. Gemaakt volgens de traditionele champagne-methode, met een mooie neus van zacht rood fruit en heel licht wat gist. In de mond zacht en rond, met een mooie balans en een aangename mousse. Jammer dat ik niet met eigen auto naar de Pfalz was gekomen.

Hoewel de familie een grote (misschien wel een te grote, wordt zelf ook toegegeven) range aan rode wijnen maakt, heb ik die niet geproefd. Wel mocht ik nog genieten van een aantal edelzoete wijnen, de grote passie van Wolfgang. Ik proefde een heerlijke Scheurebe Auslese 2007 en een even smakelijke Riesling Auslese 2006. Eerder deze week beschreef ik al de Riesling Auslese 1992.
Wolfgang legde me uit waarom hij zo van deze zoete wijnen houdt. ‘Het zijn wijnen om na te laten aan de volgende generaties; om een schatkelder mee te vullen, zodat je je kinderen iets nalaat om van te genieten en zodat zij zich jou in die wijnen herinneren. Het is erfgoed, iets wat de wijnboer nalaat aan het nageslacht.’ Een prachtige gedachte!

Na een bliksembezoekje aan de Gästeweinberg, waar particulieren een eigen wijnstok kunnen pachten, was het al weer tijd om naar het volgende wijndomein te gaan. Het bezoek was veel te kort geweest, maar ik heb er veel geleerd en prettige mensen leren kennen. Het was het bezoek dat me het meest heeft geraakt, hoe aangenaam de andere proeverijen (waarover later meer) ook waren! Wijn mag dan gemaakt worden in de wijngaard, volgens velen, maar de mens erachter is toch altijd een niet te onderschatten én bepalende factor.

De wijnen van Weingut Gabel zijn verkrijgbaar bij Wijnhuis Oktober in Breda.

Pompoen met Pinot

Pompoenen zitten regelmatig in onze Odintas in dit seizoen. Ken je de Odintas? Voor een vast abonnementsbedrag staat wekelijks een tas met seizoensgroenten voor je klaar bij je vaste groentehandel. Wat erin zit, is iedere week weer een verrassing, maar je kunt er prima een week avondeten mee plannen.
Onlangs serveerden we dankzij de oranje pompoen in die tas een heerlijke pompoenschotel uit de oven, met gehakt, gedroogde abrikoos en rijst, tijdens een gezellig vrijdagavondetentje met een vriendin. De schotel werd op smaak gemaakt met kerrie en room.

Zachte, zoete pompoen
Maar wat erbij te schenken? Pompoen vind ik zelf altijd een lastig ingrediënt, met zijn zachte structuur en zoetige smaak. Een frisse maar toch volle witte wijn met een tikje zoet leek me wel een goede combinatie, maar dan wel één met genoeg zuren om een beetje balans te bieden aan al dat ‘zoetige’.
Toevallig stonden er nog twee flessen pinot uit de Elzas om te proeven. En aangezien Elzas-wijnen er om bekend staan toch wel regelmatig een tikje zoet te hebben, besloten we ze allebei te serveren. Nummer 1 was een Pinot Blanc 2005 van producent: Marc Kreydenweiss, nummer 2 een Pinot Gris 2007 van Domaine Martin Schaetzel.

Favoriet
Absolute favoriet van de avond bleek vervolgens de Pinot Blanc, zowel bij ons als bij onze gast. Deze wijn bleek uiteindelijk het beste te combineren, terwijl hij toch de minst ‘zoete’ van de twee was. Daar had ik mij dan weer eens in vergist.

De Pinot Gris van Schaetzel is een volle, complexe wijn met restzoet; de Pinot Blanc is eveneens vol en complex, maar veel frisser. Een prima tegenhanger tegen het weëe van de pompoen, het pittige van de kerrie en het zoete van de gedroogde abrikoos.

Bio-dynamisch
Zowel Kreydenweiss als Schaetzel zijn overigens topdomeinen uit de Elzas. Marc Kreydenweiss werkt bio-dynamisch en is gevestigd in de noordelijke Elzas, vlakbij het dorp Andlau. De druiven voor de Pinot Blanc zijn afkomstig van oude stokken, en zijn geoogst in diverse rondgangen door de wijngaard (tri’s). De gisting geschiedt traag op oude bourgognevaten, waarbij het hout niet meer van invloed is op de smaak.
Ook Martin Schaetzel werkt bio-dynamisch, sinds 1997. De Pinot Gris druiven voor deze wijn komen van biodynamische wijngaarden in en om Ammerschwihr, met een bodem van mergel en kalksteen. De wijnen van Schaetzel worden klassiek gevinifieerd met een lang verblijf op het eigen bezinksel. Hierdoor zijn de wijnen beter beschermd tegen oxidatie.

Pinot Blanc van Kreydenweiss is verkrijgbaar bij Heisterkamp Wijnkopers, prijs circa € 13,50
Pinot Gris van Schaetzel is verkrijgbaar bij Wijnkoperij de Gouden Ton, prijs circa € 14,00

Meer weten over wijnen uit de Elzas? Kijk op Vins d'Alsace of Smaakexperience

Foto: Glazen pompoenen gemaakt door studenten van de Rochester Institute of Technology, voor een benefietgala in 2008.

How to open a bottle of champagne...

Het openen van een champagnefles blijft een kunst. Bij Kassa vorig jaar leerde ik al van Meisje van de Slijterij hoe het hoorde, en sindsdien weten onze kids mij zelfs te vertellen: de plop mag eigenlijk nauwelijks te horen zijn.
Mijn gastheer van afgelopen zondag deed het nog weer anders. Let op dit filmpje!

- Folie losmaken;
- Draadijzer (muselet) losdraaien;
- Dan de kurk met folie en al losdraaien.

Staat wel heel nonchalant ;-)

Een verslag van de beginnersproeverij champagne bij Daan Quakernaat volgt snel.

Toevoeging van Daan over het verwijderen van de folie:
"Je moet dus juist niet de Folie losmaken, je moet de folie laten zitten, maar met je nagel het 'oogje' uit de folie breken, dan kun je namelijk het ijzer losdraaien, daarna duw je het ijzer wat uit elkaar, je breekt dan de folie iets. Vervolgens draai je aan de fles en niet aan de kurk, en het geheel schiet er dan automatisch vanaf…."
Waarvan acte!

Het festijn van kaas en wijn

Vrijdag viel het in de bus, het nieuwe boekje van Hans Melissen over kaas en wijn. Met opdracht voorin: Voor Mariëlla, ter inspiratie. En dat heeft gewerkt! Nog diezelfde dag heb ik het ademloos doorgenomen en er zeker inspiratie uit gehaald.

Riesling Auslese met kaas
Er lag een fles 1992 Riesling Auslese Herxheimer Honingsack van Weingut Gabel (Pfalz) klaar, en daar hebben we wat lekkere kaas bij uitgezocht. Hans Melissen suggereerde onder andere Morbier en Munster bij Riesling met zoet. Beide hebben we gekocht bij Stalenhoef op de Twijnstraat, en zaterdagavond als avondmaaltijd met wat lekker brood, een lichte salade en wat droge Spaanse worst genuttigd.


Wat een heerlijke combinatie was dat. De Riesling Auslese, 17 jaar oud, had in de neus de traditionele rijpingstonen van petroleum, in de mond een volle, notige smaak, bijna een tawny port zonder het hoge alcoholpercentage. Nico vond de Auslese iets over zijn top en had hem liever wat jonger geproefd. Ik vond de wijn echter geweldig, en zeker bij de Munster en de Morbier. Dat een 17 jaar oude wijn nog zo kan smaken is altijd weer een wondertje.

Festijn van kaas en wijn
Melissen begint zijn boek Het festijn van kaas & wijn met een leuke analogie over de relatie wijn en kaas. Hij beschrijft het huwelijk van een oom en tante, die regelmatig ruzie zoeken, maar toch ook niet zonder elkaar kunnen. Zo is het met wijn en kaas ook: het lijkt af en toe een helse relatie, maar even later is het weer een match made in heaven. Na de inleiding volgen diverse suggesties voor de combinatie wijn en kaas van koemelk, daarna voor wijn en kaas van geiten- en schapenmelk. Een volgend deel is gewijd aan bekende chefs in Nederland, die hun ideale combinatie van kaas en wijn geven. Tot slot is er een handige index op soort wijn, waarachter dan de passende kazen gegeven worden.
De fotografie is prachtig, de opmaak doeltreffend en passend. Kortom: het ideale feestdagencadeau, al is dat natuurlijk weer erg cliché om op te merken. Maar het is gewoon wel zo.

Kaas in wijn
Ik wil nog even twee opvallende historische citaten rondom kaas en wijn kwijt. Wie er meer over weet, wordt van harte uitgenodigd te reageren! Recent constateerde Lizet Kruyff dat men in de Middeleeuwen, in noordelijke streken, boter toevoegde aan wijn. Zij las deze opmerking in het boek Manger aux Moyen Age van Bruno Laurioux. We zijn er samen nog niet helemaal achter waarom nu boter aan wijn werd toegevoegd.
In het recente nummer van het Nederlandse Slow Food Magazine staat een artikel over de geschiedenis van kaas. Daarin wordt opgemerkt dat de belegeraars van Troje geraspte kaas aan hun wijn toevoegden! Geraspte kaas, boter: het effect zal vergelijkbaar zijn! Waarom deden ze dat? Wat was het effect? Lizet en ik horen het graag.

Hans Melissen, Het festijn van kaas & wijn, € 8,95, te bestellen via www.kaaswijn.nl

Tressalier uit Saint-Pourçain

Je hebt wijnliefhebbers in soorten en maten. Sommige houden alleen van Bordeaux, anderen gaan voor Bourgogne. Een groot deel heeft niet echt een idee wat ze drinken: ze willen gewoon een lekkere fles voor bij de pasta. En dan zijn er die fanatiekelingen die kicken op iedere bijzonder druivenras dat in een wijn gaat, zoals ik. Toen ik dan ook twee flessen Saint- Pourçain toegezonden kreeg, was ik helemaal in mijn nopjes. Want in Saint-Pourçain zit meestal een flink percentage tressalier. Saint-Pourçain? Tressalier? Wat is dat nu in hemelsnaam weer?

Sinds dit voorjaar is Saint-Pourçain, een wijnregio zo’n 100 kilometer ten zuiden van Bourges, een officiële AOC. De regio produceert ongeveer 3 miljoen flessen per jaar; ongeveer 650 hectare is beplant met chardonnay, sauvignon blanc en tressalier (wit) en gamay en pinot noir (rood).
Maximaal 50% van de blend van witte Saint-Pourçain mag bestaan uit tressalier, een druivenras dat lichte, zure wijnen geeft. Tressalier staat elders wel bekend als sacy. Sacy staat aangeplant in het département Yonne (noorden van de Bourgogne), waar deze druif vooral gebruikt wordt voor de blend van crémant de Bourgogne. Volgens druivenrassenkenner Galet komt de sacy (en dus de tressalier) uit Italië, vanwaar het druivenras in de 13e eeuw naar de abdij van Reigny in Vermonton, Frankrijk kwam. Vanwege zijn hoge productiviteit was de druif erg populair, wat in 1732 leidde tot een verbod door het parlement van Besançon, later gevolgd door het parlement van Vermonton.

De wijnen die ik proefde, waren een 2008 Saint-Pourçain Blanc van 50% chardonnay, 25% sauvignon blanc en 25% tressalier, en een 2006 Saint-Pourçcain Le Grand Jardin, van 80% tressalier en 20% chardonnay.
De 2008 rook bloemig, met wat vanille, smaakte als chardonnay met wat frissere zuren en was kruidig in de afdronk. De 2006, met meer tressalier dus, kwam mineralig en wat minder vol over. We hadden de indruk dat hij iets frisser geweest zou zijn als we hem jonger hadden geproefd.
Beide ervoeren we als ‘fragiele’ wijnen, die heel lekker fris zijn op een terrasje in de Auvergne (waar Saint-Pourçain ligt) bij een visje of wat pure schaaldieren. Of zomaar, om de dorst te lessen. Of ze naar Nederland gehaald moeten worden, vind ik twijfelachtig. Voor € 9,95 koop ik toch ‘meer wijn’ dan deze twee, op zichzelf niet slechte, wijnen. De prijs-kwaliteitverhouding is naar mijn idee niet helemaal in orde.

De beide Saint-Pourçains waren afkomstig van François Ray, die naast witte wijnen ook rode maakt. Van de gamay maakt hij bovendien een verrukkelijke, uiterst gevaarlijke vin d’orange, L’Orang Ray. Aan de rode wijn van gamay wordt bittere sinaasappel, citroen en vanille toegevoegd. Een wijn die als limonade drinkt, maar niet het alcoholpercentage van limonade heeft…. Erg lekker, erg dorstlessend!

De wijnen van François Ray worden geïmporteerd door il diVino in Hilversum.

Cava met Parkerpunten .. en meer

Mijn cavaspeurtocht heeft zich naar het buitenland uitgestrekt. Via e-mail legde managing partner Ronny Diricx van het Belgische House of Cava contact, en ik ontmoette eigenaar Marc Clevers vervolgens op Megavino. House of Cava is importeur van diverse prachtige cava’s op de Belgische markt; cava is bovendien hun enige product.

Terwijl wij in Nederland een prosecco-hype hebben gehad, kende België de afgelopen jaren een cava-boom. Vooral bij jongeren is ‘schuimwijn’ enorm populair, zo leerde ik al op het Symposium Wijn en Marketing. Aangezien cava een stuk betaalbaarder is dan bijvoorbeeld champagne, doet de Spaanse mousserende wijn het dan ook uitstekend bij de Belgische jongeren. In 2008 werden 10 miljoen flessen cava omgezet in België, evenveel als het aantal flessen champagne. Ter vergelijking: in Nederland is dat slechts 2,5 miljoen flessen cava (in 2007).

House of Cava richt zich op de consument via een goed gevulde webshop Cava-online.com. De horeca is echter het belangrijkste afzetkanaal. Bijzonderheid is tevens dat House of Cava ook kosjere cava kan leveren, speciaal voor feesten van de joodse gemeenschap.


Tijdens Megavino proefde ik cava’s van diverse huizen. Het meest gecharmeerd was ik van de Painous-cava’s. Zij waren voor mij het meest ‘cava’: alleen gemaakt van parellada, macabeo en xarel.lo, zonder toevoeging van chardonnay. In dergelijke cava’s ontdek ik altijd een lekker fris tonic-bittertje. Alsof er een beetje kinine in de wijn zit. Beter heb ik het nog niet kunnen omschrijven. Uiteraard hebben mijn favoriete cava’s ook veel citrustonen, en ze zijn heerlijk fris en licht. De Painous Rosé was niet gemaakt van trepat, maar van 60% monastrell en 40% garnacha, wat een mooi fruitig resultaat gaf.
Painous is een merk van Cavas Masachs in Torreles de Foix, vlakbij Barcelona. Het merk is genoemd naar Josefa Painous, moeder van de huidige generatie aan het roer van het bedrijf.

Een prachtige cava was ook de Coto d’Arcis Cava Brut Nature 2007. Winnaar van een gouden medaille op het Concours Mondial de Bruxelles 2009 en gemaakt van 70% macabeo, aangevuld met 30% andere druiven, waaronder chardonnay. Coto d’Arcis wordt gemaakt door Bodega Sebiran, sinds 1994 in bezit van viertal samenwerkende wijngaardbezitters. Op de plaats waar Sebiran nu ligt, was al in de 12e eeuw een klein familie-wijngoed.
Overigens komt deze cava niet uit Catalonië, maar uit het wijngebied Utiel-Requena, even westelijk van Valencia. De DO Cava strekt zich uit over een aantal verschillende Spaanse wijngebieden, waarvan Pénèdes in Catalonië de grootste en bekendste is. Maar ook in een aantal andere, streng gespecificeerde gebieden mag cava gemaakt worden.

Natuurlijk proefde ik ook de cava’s van Dominio de la Vega, een klein familiebedrijf eveneens in Utiel-Requena. Cava’s die 90 of meer punten ontvingen van Robert Parker en co! Vooral de NV Dominio de la Vega Arte Mayor (60% macabeo, 40% chardonnay), met 93 punten voor Parker en medewerkers de topper, was een overweldigende wijn. Een cava waar je aan bleef ruiken, met tonen van caramel en butterscotch. Het verwonderde me dan ook niet te horen dat deze cava opgevoed is op 60% Franse en 40% Amerikaanse nieuwe houten vaten. Het levert een intrigerende en complexe wijn, waarvan jaarlijks maar zo’n 8000 flessen geproduceerd worden. Mede dankzij de Parkerpunten is deze cava ook fors geprijsd: 45-50 euro moet je ervoor neertellen. Dan kies ik toch liever voor mijn Painous Brut voor 9 euro of de Coto d’Arcis van 19 euro.

Superwijngids 2010 - Nicolaas Klei

Gisteren verschenen: de nieuw Superwijngids van Nicolaas Klei. 856 pagina’s dik, met 3290 wijnbeschrijvingen en 658 omfietswijnen. Deze negende editie bevat niet alleen meer supermarktwijnen, maar ook wijnen van grote slijters. Vandaar de aangepaste naam Superwijngids.
Voor de volledigheid som ik de leveranciers maar eens op: AH, Aldi, C1000, Coop, Dagwinkel/Troefmarkt, Deen, Dekamarkt, Dirck III, Dirk van den Broek, Em-Té, Gall&Gall, Golff, Hema, Hoogvliet, Jan Linders, Jumbo, Lidl, MCD, Mitra, Natuurvoedingswinkels, De Natuurwinkel, Nettorama, Plus, Poiesz, Sanders, Spar, Super de Boer, Vomar, Wereldwinkels, Waar.

Achterin de gids bevinden zich een fors aantal top-tienen, waaruit wetenswaardigheden te halen zijn als dat Klei de cava van de Hema de beste prijs-kwaliteitverhouding toekent.
Klei’s wijnbeschrijvingen mogen er weer zijn, van hilarisch en uitgebreid tot gortdroog en kort. Zou je alle beschrijvingen lezen, weet je een boel meer over wijn dan daarvoor!

De gids wordt net als vorig jaar vergezeld van een Iphone-applicatie, te bestellen bij Appstore.

Nicolaas Klei, Superwijngids 2010, Podium 2009, isbn 9789057592591, prijs € 15,00. Omvang: past niet meer in de schoen ;-)

Ik vroeg me vandaag af: zouden er nu ‘kampen’ zijn? Bestaan er aanhangers van de Superwijngids van Klei versus de Wijnalmanakken van Hamersma? Koopt iemand jaar in jaar uit dezelfde gids, of wisselt dat? Of wachten de wijnliefhebbers tot de Sint, tot ze hem krijgen? Ik waag er eens een enquête aan! Zie de rechterkolom van dit blog en geef je mening. En commentaar leveren onderaan deze tekst mag natuurlijk ook. Graag zelfs!

Activiteiten in de wijngaard

Wandelen rondom Forst betekent uiteraard wandelen in de wijngaarden. En niet de minste: tussen de bergen en het dorpje liggen bekende ‘Lagen’ als Kirchenstück, Ungeheuer en Musenhang. In de wijngaarden was de oogst al voorbij, maar gelukkig was er nog volop interessants te zien. Allereerst natuurlijk de bladeren van de druivenstokken: helemaal dor en verdroogd vlak tegen het dorp, nog groen en verkleurend naar geel hogerop de hellingen. Dat dorre was te wijten aan recente nachtvorst; hogerop de hellingen is het warmer, daar had de nachtvorst geen invloed gehad. Die paar graden verschil merk je dus onmiddellijk. Overigens heeft de Pfalz een zeer mild klimaat: er groeien overal vijgen- en amandelbomen.


Helaas kleurt riesling niet mooi rood; daar had ik een beetje op gehoopt. Gelukkig hebben we later wel meer kleur gezien, onder andere bij rijen dornfelder of tempranillo (niet echt een druif die hier thuishoort, maar goed…..).

Net als in het dorp rook het ook in de wijngaarden zurig en ‘wijnig’. Sommige boeren hadden de pitten, schillen en takjes al over de bodem uitgestrooid, als meststof. Het biologisch-dynamisch werkende huis Dr. Bürklin-Wolf wacht daar nog even mee, aldus verkoopleider Tom Benns. Zij laten de schilletjes en pitjes eerst composteren, om het daarna pas te gebruiken.

Er werd ook gewerkt in de wijngaarden. Een snoeimachine in de beroemde wijngaard Ungeheuer deed alvast wat voorwerk, waarna Poolse arbeiders de takken opruimden. Verdere snoei gebeurt dan met de hand, in januari. Elders werden oude stokken gerooid, om plaats te maken voor nieuwe aanplant.
Rondom Ungstein werd al ‘Begrünung’ ondergeploegd. ‘Begrünung’ is het ‘onkruid’ dat als ondergroei rondom de stokken de grond en het leefklimaat van de stokken gezond houdt.

Aan sommige stokken was verder goed te zien dat er machinaal geoogst was: de steeltjes zaten er nog aan, maar de bessen waren verdwenen! Een oogstmachine rist namelijk alleen de bessen.


De oogstmachines missen ook wel eens een tros, gelukkig. Zodoende konden wij proeven hoe heerlijk zoet een rijpe riesling- of grauburgunderdruif smaakt. En hoe groengrijs respectievelijk bijna bruin die gezonde druiven zijn!

Tot slot is nog een andere boeiend aspect van de Pfalz in en om de wijngaarden te zien: de bodem! Diverse wijngaarden hebben een basaltbodem, van vulkanische oorsprong. Een oude basaltgroeve is vlak achter de laatste wijngaarden (Musenhang) nog te zien. (Wel even een poosje steil omhoog wandelen ;-)). Een ‘Lage’ als Ungeheuer wordt bijvoorbeeld door dat basalt bepaald.
De Portugieser Gimmeldinger Meerspinne, die we bij Weingut Steigelmann te proeven kregen, kwam van de roodgekleurde ‘Buntsandstein’, een verweringsbodem die veel warmte vasthoudt en ’s nachts weer afgeeft.
Op de Weilberg in Ungstein, waar de Romeinen al een wijnbouwbedrijf hadden, is de bodem rood, van de terra rossa, of rode klei. De wijnen die Weingut Pfeffingen van deze wijnberg maakt, zijn dan ook vol en rond.
Daarnaast komen ook kalksteen (Hohemorgen in Wachenheim bijvoorbeeld of Herrenletten in Haardt, waar Weingut Weegmüller fraaie Scheurebes maakt) en löss in de bodem voor.