De zuivere wijnen van La Vialla

Al een paar jaar krijg ik ze in de bus: de verbluffende mailingen van Fattoria La Vialla in Toscane. Ooit werd ik er op gewezen door een zakenrelatie, en sinds mijn eerste verzoek om een catalogus van hun producten ontvang ik zeker vier keer per jaar een schitterend boekwerkje, in het Nederlands, met idyllische afbeeldingen, knusse verhalen en zelfs recepten van 'grootmoeder'.

Proefdoos
Maar nog nooit had ik wat besteld en dat terwijl de wijnen mij enorm intrigeerden. Gelukkig had een van mijn collega-Vrouwen in de Wijn diezelfde ervaring. Het besluit om samen een proefdoos te bestellen en die met een paar mensen te gaan proeven was vervolgens snel genomen.


La Vialla ligt in de Chiantistreek en is een familiebedrijf. Het is sinds 1978 in bezit van de familie Lo Franco; behalve diverse familieleden zijn er zo’n 140 medewerkers werkzaam in het bedrijf. Het landgoed omvat in totaal 1342 hectares. Er wordt volledig biodynamisch gewerkt. Naast wijngaarden zijn er olijfboomgaarden, graanvelden, moestuinen, weidegronden – voor de kudde Sardijnse schapen - en diverse landhuizen. De productie omvat niet alleen wijn, maar ook pasta, kaas, jam, brood, verse groenten en niet te vergeten olijfolie!

Die sfeer van familiebedrijf met een trouwe schare werknemers wordt in de communicatie-uitingen sterk naar voren gebracht. De catalogi, mailingen en receptenboekjes zijn allemaal ‘handgeschreven’, en zowel op de website als in de productcatalogi is altijd wel een anekdote of recept van een oude keukenhulp of gewaardeerde kokkin te lezen. De website zit vol filmpjes, sfeervolle foto’s en uitgebreide informatie.

Om onze nieuwsgierigheid naar al dat verantwoordde lekkers uit Toscane te bevredigen, stond er op een regenachtige maandagavond een fraaie doos vol wijn op ons te wachten. We proefden in het proeflokaal van Incontro, in Nijmegen en waren met zijn vijven. Geproefd werden 12 wijnen, variërend van mousserend tot stil en van droog tot zoet.

Zuivere wijnen
Als ik de wijnen in één woord zou willen samenvatten, kom ik op één woord: zuiverheid! We waren het er allemaal over eens, en het woord is die avond regelmatig gevallen. Van de mousserende wijnen tot de stille witte en van de stevige rode tot de Vin Santo: iedere wijn was even zuiver en fris van smaak.


Mijn favorieten
- Torbolino 2008: van sangiovese, chardonnay, sauvignon blanc en vermentino: mijn absolute favoriet, en intrigerend door de toevoeging van sangiovese (een rode druif). Zelfs een dag later was deze wijn nog zuiver en fris. Verder stevige zuren, vol, met een mooie bittertje aan het eind. Prijs € 5,30.

- Chianti Riserva 2006: 80% sangiovese, 10% cabernet sauvignon, 10% canaiolo. Viooltjes in de geur, prachtige kersenrode kleur; fris, sappig, vol en kruidig, zacht en in balans. Een elegante wijn met veel spanning. Prijs € 9,50.

- Vin Santo del Chianti 2005: malvasia en trebbiano, 16,5% alcohol. Ruikt heerlijk naar caramel en rozijnen, maar tevens fris. Die frisheid komt goed terug in de smaak, waar zoet en zuur prima in balans zijn. Dat ze deze Vin Santo voor € 6,85 kunnen verkopen, is een wondertje.

Dat wordt dus een stevige bestelling bij La Vialla. De producten worden namelijk rechtstreeks aan de klant geleverd, zonder tussenpersonen. Er is een depot in Nederland, van waaruit geleverd wordt, en je betaalt geen verzendkosten.

Tot slot nog een tip: Harold Hamersma beschrijft op zijn Foodtube op 3 februari de Spumante La Chiassaie 2008 van La Vialla. Wij proefden hem ook en vonden hem zeer apart. Harold noemt het ergens 'griesmeelpudding-aroma', wat ik zeer passend vind achteraf. Deze prettige mousserende wijn kost maar € 8,50, en is gemaakt van pinot noir, chardonnay en verdicchio.

Wijnpromotie: van wijnroepen tot wijngidsen

Er gebeurt van alles in wijngidsenland. We hebben er binnenkort misschien wel vier. Wijn moet aan de man gebracht worden, en de gidsen zijn op dit moment het belangrijkste promotiemiddel, zo lijkt het wel. Reclame op tv zie je zelden, en in de krant tref je alleen de advertenties voor de wijnen die de krant zelf verkoopt.

Ook in de middeleeuwen kon wijn niet zonder promotie, en daarvoor had je de zogenaamde wijnroepers. Met speciale kreten prezen zij hun waar aan, maar zoals de Utrechtse Raad bepaalde: je mocht als wijnroeper geen kwaad spreken van de kwaliteit van de wijn. De Superwijngids van Nicolaas Klei was bij de vroede vaderen hier in de stad niet in de smaak gevallen ;-)

Sommige van die wijnroepen zijn bewaard gebleven, en er is ook onderzoek gedaan naar reclameroepen in de middeleeuwen in het algemeen. De roepen waren omgeven met allerhande regels, om oneerlijke concurrentie tegen te gaan.

Daarnaast bleek er in Parijs in de volgorde van diverse reclameroepers op de dag een vaste regelmaat te bestaan. 's Morgens begonnen de badhuismeesters hun establissementen aan te prijzen, met luide stem, waarna melkmeisjes en visverkopers volgden. Na de bakkers kwamen vervolgens de wijnventers. Daarna volgde nog een hele rits andere verkopers én hun reclameroepen. Het moet een gekrakeel van jewelste geweest zijn, in die middeleeuwse Parijse straten.

Literaire werken bewaren soms nog voorbeelden van deze roepen, zoals in het 13e-eeuwse Courtois d'Arras, een dramatische weergave van de parabel van de verloren zoon. Hierin is te lezen: Hier drinkt u wijn uit Soissons / Op het groene gras in het prieel / Drinkt u wijn uit zilveren nap / Hier drinkt een ieder, wijs of niet / En voor een goeie prijs.

In het Jeu de Saint Nicolas, uit circa 1200: Hier is het goed eten / Het brood is warm, de haring ook / Er er staan tonnen Auxerre-wijn op u te wachten!

Het roepen door venters is nog tot ver in de 19e eeuw doorgegaan en vereeuwigd in prent en fotografie. Van wijnventers heb ik helaas nog geen afbeelding kunnen achterhalen, daarom deze van een groenteverkoopster.

Bronnen: onder andere artikel van Martijn Rus, ''Verse anijs... geurig als balsem!' De roep van de venter in middeleeuws Parijs', in: Geschiedenis Magazine 5, juli/augustus 2008

'Champagne' op de kaart

Triest toch, deze foto? Hij werd gemaakt in een bekend hoofdstedelijk Grand Café, een week of wat geleden. Dat veel wijndrinkers alle mousserende wijnen op een hoop gooien, is nog te begrijpen. Een kopje 'Champagne' zetten boven een lijstje van vijf mousserende dranken waarvan er dan maar één echt champagne is, dat is toch onvergeeflijk? Wat kunnen we hier nu eens aan doen?

THE Zinfandel uit DE doos

Zomer 2007 kwam hij over uit Californië, onlangs ging hij open, als laatste uit DE doos: een fles 2005 Ridge Lytton Springs. En wat een wijn was dat! Nico heeft zijn geloof in Californische wijnen weer helemaal terug en ik weet weer waartoe Zinfandel in staat is. Iedereen die alleen de zoete fruitbommen met alcohol kent, moet deze maar eens proberen te vinden: Ridge Lytton Springs 2005, 77% Zinfandel, 17% Petite Sirah, 6% Carignan, van de wijngaarden in de Dry Creek Valley, Sonoma!

Ik had deze inleiding al geschreven, toen mijn proefdocent naar aanleiding van een andere wijn tegen me zei dat Zinfandel helemaal niet zo veel tannines heeft. Die opmerking kon ik niet rijmen met wat ik in bovenstaande wijn geproefd had. Daarom heb ik nog maar eens één en ander nagelezen over Zinfandel. En toen bleek onze fles niet zo maar een fles te zijn, maar gewoon DE fles. Er schijnt geen betere Zinfandel te zijn dan die van Ridge. Lytton Springs in de Dry Creek Valley is topterroir voor Zinfandel en Paul Draper, mede-eigenaar en wijnmaker van Ridge, geldt als de King of Zin. Oz Clarke raakt er in zijn Grapes and Wines niet over uitgepraat. Tot slot zijn er in de Dry Creek Valley nog een fors aantal zeer oude stokken, waarvan Ridge er diverse in bezit heeft.

Ik las ook dat Zinfandel inderdaad van zichzelf niet zoveel tannines heeft, maar dat Paul Draper bekend staat om zijn zogenaamde 'field blends' van zinfandel met petite sirah en carignan. De petite sirah is dan verantwoordelijk voor de tannines. (Een field blend lijkt op wat in Oostenrijk Gemischter Satz heet: de drie druiven staan op dezelfde akker, en worden gezamenlijk in de wijn verwerkt. Paul Draper's 'field blends' zijn echter wel zorgvuldig geregisseerde assemblages.)



In de zomer van 2007 was deze fles nét op de markt, na meer dan een jaar houtrijping. De ontvangst in het proeflokaal in Lytton Springs was niet heel gastvrij: eerder clean en uiterst zakelijk. Om te proeven moest eerst $ 5 per persoon betaald worden, en kinderen waren al helemaal niet welkom. Nu wilde zoonlief toch liever de nieuwste Harry Potter lezen in de schaduw van een eerbiedwaardige bush vine van 100 jaar oud....

We kochten maar twee flessen bij Ridge – de portemonnee was niet bodemloos. Nu heb ik daar spijt van! Bij een rollade van Veluws hert combineerde deze diepdonkerpaarse wijn namelijk geweldig. Smaak en geur werden gekenmerkt door veel zwart fruit, maar niet van dat jammige. Het was daarentegen zeer elegant fruit, met ongelooflijk stevige bitters in de afdronk.

Ik vertaal tot slot nog even het achteretiket van de fles, om zelf de informatie ook te bewaren. Dit keer was het geen 'goes well with pasta and fish' maar zeer degelijke informatie.

"Het groeiseizoen van 2005 was vertraagd door aanhoudende lenteregens en lage temperaturen. Dergelijke omstandigheden kunnen de bloei en vorming van het fruit hinderen, maar tot onze verrassing ontwikkelden de stokken een topoogst. Om verzekerd te zijn van intensiteit, snoeiden we de helft van de trossen van de jonge stokken. Toch waren de vergistingstanks al snel vol, vergelijkbaar met 1997. Koel weer vertraagde de start van de natuurlijke vergisting; als gevolg kregen de druiven een langere inweking, die voor een diepe kleur zorgde.
Alle 31 aparte percelen rondden een natuurlijke malolactische gisting af en werden overgestoken in vaten van aan de lucht gedroogd Amerikaans eik. Tijdens de assemblage werd een derde van de wijn achtergehouden; dit was deels van jonge stokken, deels van overrijpe druiven. Deze elegante, volle wijn, met zijn stevige tannines, en intens, complex fruit, is een van de beste van de recente oogsten. Om nu van te genieten, maar hij zal zich tevens in de komende tien jaar ontwikkelen."

Vouvray Revisited

Het is alweer een forse tijd geleden dat we er waren, maar voor de Loire blijven Nico en ik een zwak plekje hebben. Zowel het gebied, met zijn prachtige kastelen, golvende graanvelden en vele wijngaarden, als de heerlijke wijnen kunnen ons altijd weer bekoren. Helaas zijn onze ter plekke aangeschafte voorraden Vouvray, Bourgeuil, Saumur en Chinon al lang weer op, dus eigenlijk moeten we gewoon weer eens die kant op.

Tot die tijd kunnen we ons hopelijk redden met de wijnen die we hier in Nederland kunnen krijgen. Het zijn echter wel wijnen die regelmatig weer eens onder de aandacht gebracht moeten worden. Gelukkig doen de wijnboeren uit Vouvray bijvoorbeeld dat zeer regelmatig en waren ze ook weer aanwezig op Wine Professional. Daar heb ik opnieuw ervaren hoe geweldig de Chenin's uit Vouvray zijn. In Vouvray, dat pal aan de Loire ligt, vlak bij Tours, maken ze uitsluitend witte wijn van chenin blanc, in stijlen uiteenlopend van stil tot mousserend en van heel droog tot prachtig zoet.

Op Wine Professional leidde Thibault Poisson, exportmanager van Château Moncontour, me door hun assortiment, en ik was er danig van onder de indruk. Zowel de droge Moncontour Sec 2008 als de mousserende en de edelzoete Vouvray Moelleux waren verrukkelijk. De Moncontour Sec was des te opvallender, omdat de meest Vouvray off-dry is, net niet helemaal droog, met een tikje restzoet dus. Deze was werkelijk droog, en ook dan kan chenin uitstekende wijnen opleveren, zo bleek maar weer.

In de stand van de Vouvray-wijnboeren haalde ik ook een bijzonder proefsetje op, met daarin zes glazen buisjes Chenin Blanc van verschillende producenten. Aan de keukentafel hebben we de wijnen aandachtig doorgeproefd, met als resultaat de volgende notities. En nu maar weer eens een voorraadje Vouvray inslaan, is mijn voornemen... Dan nemen we wel de droge en de demi-sec varianten; naar ons idee leveren die toch de beste kwaliteit.

Moncontour Sec 2008
Zeer bleek van kleur; in de geur merkt je al dat dit een droge wijn is. Kruidige aroma's, met de geur van gemaaid gras. De zuren zijn stevig, de smaken gaan naar citrus en speciaal wat sinaasappel. Een heerlijk lange afdronk. Dit was de wijn waarvan Nico gelijk zei: 'Waarom zijn we Vouvray toch uit het zicht verloren?' Uitstekende partners voor oesters en schelpdieren.

La Javeline 2008, Alliance Loire
Bleek, met aroma's van bloemen en honing, maar ook wat sinaasappel. Ook in de smaak komt de sinaasappel terug. Is fors aan de zuren, lijkt vol maar valt dan in de afdronk iets weg.

Les Coudraies 2008 Demi Sec, Domaine d'Orfeuilles
Bleekgeel, aroma's van drop en laurier. Vol en mild in de mond, met een heel licht zoetje op de tong, en de indruk van rijpe sinaasappel. En echte topper, vooral op een mooi terras langs de Loire, in het zonnetje.

Brisebarre Demi Sec 2008
Bleekgeel, geuren van walnoten, net uit de schil. De walnoot komt ook in de smaak naar boven. Hoog in de zuren, met een grote charme. Mooie wijn!

Argilex, Sec Tendre 2003 van Benoît Gautier
Een oude bekende: we troffen Gautier al eerder op Wine Professional en spraken met hem in Vouvray zelf, in 2008.
In de geur boenwas en lijm, en iets mineraligs. Het zoet is mooi in balans met de zuur, maar Nico vond hem iets minder spannend dan de vorige wijnen. Hij is wel spannender dan de moelleux die hierna volgt.

Réserve Personelle, Moelleux 2008, Château Gaudrelle
Opnieuw de geuren van rijpe sinaasappel, aangevuld met honing. De afdronk valt iets tegen, we zijn van moelleux's iets meer gewend.

Bier, kroegleven en carnaval

De komende maanden zal ik veel in Den Bosch zijn, in het Noordbrabants Museum. De afgelopen dagen heb ik, afgezien van een bommelding, al kunnen genieten van de start van carnaval. Voor een buitenstaander is het best grappig de straten steeds kleuriger te zien worden, met rood-wit-gele vlaggen en schilderingen van Oeteldonkse kikkers. Het kroegleven begon afgelopen donderdag al, en zal doorgaan tot dinsdag 16 februari, zo heb ik begrepen.

Apart is het ook me te realiseren dat wijn in dit feest nauwelijks een rol speelt. In de kroeg drink je bier of borrels, zo heb ik me laten vertellen. En die traditie gaat al eeuwen terug. In het Rijksmuseum is nog tot 1 maart een kleine tentoonstelling te zien van prenten over het kroegleven in vooral de zeventiende eeuw. Met die prenten is iets opvallends aan de hand: er zijn helemaal niet zo veel zuipende zatlappen op te zien als je wel zou denken! De mensen op de prenten vieren overduidelijk feest, dansen, dobbelen en zitten in elkaars blouse, maar bekers en kannen zijn op de vingers van een hand te tellen. En als er dan iets gedronken wordt, is het bier, geen wijn. Tenminste, dat lijkt het drinkgerei, bestaande uit aardewerken kannen en bekers, te suggereren.

Een topstuk van het Noordbrabants Museum bevestigt dit beeld. Op een Brussels wandtapijt uit de 18e eeuw dat gemaakt is naar een schilderij van David Teniers II (1610-1690) is een herberg te zien met feestende mensen ervoor. Maar een enkeling heeft een beker of een kan in de hand; glazen of flessen zijn niet te zien.

Is het dan echt waar, dat carnaval om het feestvieren gaat, en niet om het zuipen? Je zou het bijna gaan geloven...

Winter, snoeien en Saint Vincent

Hij weet van geen wijken, die winter.... Waren we de sneeuw net kwijt, viel er afgelopen woensdag weer zo'n pak dat dagen blijft liggen.... Het zal best mooi zijn in de wijngaarden, maar ik heb er schoon genoeg van.

Door al die kou ben ik bijvoorbeeld nog helemaal niet toegekomen aan de snoei van onze Boskoop-druivenstok. En daar moet ik toch wel eens aan gaan beginnen, volgens mij.
Traditioneel wordt er gesnoeid na Saint Vincent, 22 januari. Op die dag worden processies in heel Frankrijk gehouden ter ere van de beschermheilige van de wijnbouwers. Fotograaf Aurélien Ibanez maakte er een prachtige reportage van in Chassagne Montrachet, te zien op zijn blog. Neem even een kijkje, om al die sneeuw hier tijdelijk achter je te laten.

Foto: Aurélien Ibanez