Schitterend Glas

Donderdag bezocht ik in Leiden twee tentoonstellingen die voor liefhebbers van eten en drinken de moeite waard kunnen zijn. Vandaag aandacht voor Schitterend Glas in het Rijksmuseum voor Oudheden (RMO), later deze week komt Eten! in het Museum voor Volkenkunde aan de beurt.

Wijn wordt pas sinds de achttiende eeuw in glazen flessen bewaard en later ook vervoerd. Als je op de schitterende tentoonstelling met Romeins en ander glas uit de Oudheid uit de collectie van het RMO loopt, is dat een verwarrende gedachte. Daar staan zulke prachtige, maar ook praktische voorwerpen van glas, waaronder flessen in vele soorten en maten, dat je je afvraagt wat er met die kennis in de tussenliggende eeuwen is gebeurd. (Een deel van het antwoord ken ik wel: het heeft ook te maken met de afsluiting van de fles. Pas met de 'uitvinding' van de kurk kon wijn ook langer in de fles bewaard worden...)

Vierkante flessen kenden de Romeinen ook: die kun je makkelijk tegen elkaar aan plaatsen en zo in een krat vervoeren, zonder ruimteverlies. Opvallend wijngereedschap is verder een titris, een hevel. Met dit glazen apparaat dat de vorm van een fles heeft, kan wijn worden overgebracht van een vat naar het glas. Als het flesje in de wijn wordt gedompeld, vult de buik zich doormiddel van de kleine gaatjes aan de onderkant. Met de duim sluit de gebruiker de tuit af en creëert zo een vacuüm. Wordt de fles daarna omgekeerd en de duim weggehaald, kan de wijn veilig in de drinkbeker geschonken worden.

Op de tentoonstelling staan verder de fraaiste parfumflesjes en er liggen zelfs voorlopers van kerstballen. Nou ja, niet helemaal, maar de levensechte glazen dadels zou je zo met een touwtje in de boom kunnen hangen. In die dadels werd in het Midden-Oosten zoete olie cadeau gegeven met Nieuwjaar. Een goede en zoete Nieuwjaar wensen de joden elkaar trouwens nog steeds op Rosj Hasjana (joods Nieuwsjaar).

Naast de flessen is er natuurlijk ook glazen drinkgerei. Van de prachtigste gekleurde luxe bokalen tot simpele bleekgroene bekerglazen. En uiteraard glazen op voet, waarvan ik nog steeds niet heb kunnen vinden wat nu de precieze achtergrond is. We vermoeden van alles, maar het antwoord werd ook op deze tentoonstelling niet gegeven. Misschien staat er iets over in de fraaie catalogus, die ik echter iets te prijzig vond om aan te schaffen (€ 17,95, 64 p.)

Tot slot wil ik ook een van de hoogtepunten niet onvermeld laten: twee prachtige karaffen in bleekgroen-blauw glas in de vorm van druiventrossen, gemaakt in de omgeving van Trier rond 150-200 na Chr. Met een beetje fantasie zie je het banket voor je waar uit deze houders wijn werd geschonken. Waarschijnlijk een banket voor frivole rijke dames en heren, die niet alleen van de inhoud genoten, maar ook van de vorm. Je zou er de tijdmachine van Dolf Wega van Amstelveen graag voor gebruiken. (Voor diegenen die hun jeugdklassiekers niet meer zo paraat hebben: uit Kruistocht in spijkerbroek, recent vrij aardig verfilmd!)

Schitterend Glas in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden is nog tot en met 4 maart 2007 te zien.

Vrijdagmiddag half vijf-wijn

Wat drink je op een vrijdagmiddag in december als de schemering gaat vallen en terwijl je druk aan het overleggen bent over de toekomst van Wine Blogging Wednesday, Wijnkronieken en andere interessante ontwikkelingen op bloggebied? Iets inspirerends, iets fris, iets met niet al te veel alcohol. Vandaag mocht ik samen met de oprichter van Foodlog en Tastewine genieten van een fantastische Duitse Riesling uit de Pfalz. Lekkere stevige zuren, om bij wakker te blijven (er moet tenslotte wel over de toekomst nagedacht worden). Lekker koel en een laag alcoholpercentage, zoals het een Riesling betaamt. En ook heerlijk mineralig, alsof je op een kiezelsteen aan het sabbelen bent. Precies het soort Riesling waar ik dol op ben, en waar je er gelukkig steeds meer van kunt kopen in Nederland.

Niet iedere wijn heeft een combinatie met eten nodig. Niet iedere wijn roept diepe gedachten op. Deze Riesling Kabinett Trocken 2005 van Weingut Dengler-Seyler (Pfalz), prijs € 8,30, was gewoon heerlijk: de juiste wijn op het juiste moment in het juiste gezelschap (want we vonden hem allebei ontzettend lekker).

Dit is het soort wijnen waarvan ik zeg: gewoon aanschaffen, komt altijd van pas, bijvoorbeeld voor de productieve uurtjes rond half vijf, wanneer de betere gesprekken om een lekkere wijn vragen! Maar er zijn legio andere momenten voor deze wijn te bedenken. Ook bij een lunch zal íe het bijvoorbeeld vast heel goed doen. Via Imperial Wijnkoperij wordt de wijn geïmporteerd, bij Tastewine is hij ook te krijgen.

Wine Blogging Wednesday - 7; het eindoordeel

Ed van Wijnerij schreef vandaag een mooi eindoordeel over de twee Chenin's van Groot Parijs in Zuid-Afrika. Velen vonden het twee uitstekende wijnen, zelf was ik er minder gecharmeerd van.

Wine Blogging Wednesday gaat nog heel even door op de oude voet, maar over enige tijd zullen we het jullie nog makkelijker gaan maken mee te doen. Hou de deelnemende blogs de komende tijd daarom goed in de gaten.

En volgende week zijn we te gast bij een 'nieuw' blog, Winelog op Tastewine. Winelog is opgezet door Dick Veerman en Ailko Faber; tevens zullen ondergetekende en anderen ook regelmatig een bijdrage aan Winelog gaan leveren.
Ailko Faber zal ons op 3 januari de twee wijnen van Wine Blogging Wednesday - 8 presenteren en op 30 januari het eindoordeel geven.

Stay tuned, zoals ze vroeger op de radio zeiden!

Gort, Bordeaux en de geschiedenis

Hij moet het wel ontgelden hoor, die Ilja Gort. Perswijn kon het weer niet laten om in het laatste nummer een paar flinke katten naar onze vooruitgeschoven post in Bordeaux uit te delen. Flauw toch, om iemand vanwege zijn marketingsuccessen en markante snor voor rotte vis uit te maken. Ik vind zijn Tulipe-wijnen ook niet fantastisch, maar durf niets te zeggen over de andere wijn, Chateau de la Garde. Die ken ik niet en zou ik misschien eens moeten bestellen bij de Wijnbeurs.

Eigenlijk doet Gort niet veel anders dan wat de Nederlandse handelaren en ingenieurs in de zeventiende eeuw deden, bedacht ik me laatst. Krijgen we in Nederland niet genoeg wijn die wij als Nederlanders lekker vinden? Dan gaan we het toch zelf in het land waar het vandaan komt maken? Ik schreef er al eerder over: in de zeventiende eeuw kende Nederland zo'n grote behoefte aan zoete witte wijnen, dat ze zelf een stevige vinger in de Bordeauxse pap regelden. Wijnboeren werden overgehaald speciaal voor de Nederlandse markt te gaan boeren, moerassen in de Medoc werden drooggelegd om meer land voor wijnbouw te creëren (om het maar eens heel kort door de bocht te stellen).

En een van de bekendste wijnen uit het gebied was en is nog steeds de zoete Monbazillac. Deze dankt zijn populariteit in ons land aan Franse wijnbouwers die na de intrekking van het Edict van Nantes (1685: opheffing van de godsdienstvrijheid voor de protestanten in Frankrijk) naar Amsterdam vluchtten. Zij hadden toen al goede banden met Holland, vanwege de zoete wijnen die hier erg geliefd waren. In Amsterdam bouwden zij hun relatie met de wijngebieden waar ze vandaan kwamen verder uit en importeerden meer en meer zoete Monbazillac. In de negentiende eeuw stond er op de etiketten zelfs een kwaliteitsmerk: Marque Hollandaise. Ook nu nog kun je deze term zo af en toe tegenkomen op een fles.

Laat nou Ilja Gort zijn kasteeltje bezitten niet ver van Monbazillac, aan de rand van de door Nederlanders ook om andere redenen geliefde Dordogne-streek.

In zijn nieuwe boek Overleven als Gort in Frankrijk lezen we vanalles over dat leven in een van Frankrijk's belangrijkste wijnstreken. Ik moet eerlijk bekennen dat ik het boek met een glimlach om de mond heb gelezen en dikwijls heb gedacht dat Gort inderdaad een gelukkig mens moet zijn. Wie wil er nu niet wijn maken in een prachtige historische streek en dan ook nog prijzen winnen met zijn wijnen? Bovendien verkopen die wijnen ook nog eens goed.

Die zeventiende-eeuwse handelaren moeten dezelfde gevoelens hebben gehad als Gort in zijn boek, denk ik dan, als zij weer eens in de streek op bezoek kwamen om de voorraden voor de winter te komen aanvullen. Even lekker weg uit ons koude kikkerlandje.

Gort schrijft enorm aanstekelijk én herkenbaar. Komt er een groep vreselijke Nederlandse toeristen aan de poort, duikt hij weg tussen de wijnstokken. Zou ik ook doen, eerlijk gezegd. Of dat verse croissantje bij het ontbijt waar hij zo van kan genieten: niets heerlijkers ook voor mij dan zo'n warm broodje te eten met een kopje thee erbij in de eerste stralen van de zon boven de bergkam, zittend voor je tent.

Is het een goed boek, kan ik het aanraden? Ach, het is maar wat je ermee wilt bereiken. Wil je iemand een boek geven over wijn: niet doen. Wil je een dierbare verrassen met een 'lief' boek tussendoor: doen, het perfecte geschenk. Ook als je niet van de wijnen van Gort gecharmeerd bent. En de geschiedenis zal leren of een blogger over een eeuw ook nog schrijft over die Nederlander in Bordeaux die wijnen maakte die het publiek in het thuisland graag dronk.

Ilja Gort, Overleven als Gort in Frankrijk, Tirion Uitgevers,
isbn-13 9789043909501, € 19,95

Kerstmis 2007

Ik wens iedereen een vrolijk, licht en gezegend Kerstfeest!

Perfecte combinaties

Soms klopt het gewoon allemaal: de wijn, de hapjes, het gezelschap, het diner. Aan de vooravond van Kerst, voordat de stress van mislukte desserts en geruzie in de keuken losbarst, vertel ik graag hoe het ook kan gaan.

Al sinds 2004, toen ik van een bedrijfsuitje een aantal flessen meebracht, lagen er in onze wijnkast twee Rieslings 2002 van Apostelhoeve te wachten op HET moment. Dat moment was gisteren. Tijdens de voorbereidingen voor het diner probeerden we uiteraard alvast de wijn even, bij een stukje ambachtelijke worst van wild zwijn (Marché des Producteurs, Lille). Wow, wat een combinatie was dat. Verrukkelijk! De wijn was er sinds we de vorige fles dronken absoluut beter op geworden. Heerlijk fris, appeltjes in de geur, heel lichtje zoetje in de afdronk, zuur perfect afgestemd op het vette van de worst. Voor we het wisten en voor onze mahjongg-vrienden waren gearriveerd, was er al bijna een hele fles op! Gelukkig kon dat ook, de wijn heeft maar een alcoholpercentage van 11%.

De Riesling was eigenlijk bedoeld voor bij de hertenbiefstukjes die we bij het Nationaal Park de Hoge Veluwe hadden gehaald. Van die biefstukjes hebben we spiezen geregen, die slechts drie minuten onder de grill hoefden. Samen met een sausje van goede Fallot-mosterd (import uit Lille) en honing van de Larzac, aardappeltjes die met grana pardano een uurtje in de oven gegaard hadden (en waar je dus niet meer naar om hoeft te kijken) en een lauwwarme salade van veldsla en geroerbakte broccoli met peultjes (gedeeltelijk al klaar te maken voordat het bezoek arriveert) bleek het een heerlijk en simpel klaar te maken menu. Het hielp natuurlijk dat we de wildspiezen al eens eerder uitgeprobeerd hadden. Niets kan zo vervelend uitpakken als een onbekend recept uitproberen met Kerst!

Zelden hebben we een zo genoeglijk feestmaal gehad als dit pre-kerstdiner. Onthouden maar: als voorgerecht of borrelhapje Nederlandse Riesling van de Apostelhoeve met goede ambachtelijke worst van varken of zwijn, en daarna diezelfde Riesling bij gegrilde hertenbiefstuk met een sausje van mosterd en honing. Aan te bevelen in ieder gezelschap dat wijn en lekker eten enigszins weet te waarderen.

Geïnteresseerden mail ik de recepten graag toe.

Warme wijn

Herberg De Ketel en de Kurk is ook met Kerst helaas nog gesloten. Soms komt er echter een eenzame verkleumde reiziger langs, en die kunnen we, zeker met Kerst, natuurlijk niet de deur wijzen. We schenken die reizigers met liefde een lekker glas kweeperencognac, bisschopswijn of andere kruidendrank. En er staat ook een kan verfrissende vin d'orange klaar!

Collega Ariane, die de receptuur van de Herberg aan het aanleggen is, had gelukkig zo vlak voor Kerst nog even tijd een eerste bijdrage te leveren. Zij dook eens in de receptuur van warme wijnen:

Al eerder schonken we warme wijn als medicijn tegen koude dagen in Herberg De Ketel en de Kurk. Nu heb ik de gewoonte om op koude dagen heerlijk recepten te lezen. Dan ontstaat al snel de neiging om recepten met elkaar te vergelijken. Datzelfde overkwam mij met het verschijnsel warme wijn, glühwein, glögg, of bisschopswijn.

Zoals Mariëlla al schreef, er bestaan werkelijk honderden recepten. Toch hebben ze allemaal (door heel Europa) dezelfde basis. De basis is meestal rode wijn. Vaak wordt een eenvoudige, stevige Franse wijn aangeraden, maar neem geen wijn die op eikenhout heeft gelegen. Ik vond bovendien ook een recept met witte wijn, waarin citroen, kaneel en gember gebruikt worden.

Opvallend is het dat er altijd specerijen in gestopt worden, waarvan de meeste sinds de Gouden Eeuw vanuit de Oost ingevoerd werden. En dan bedoel ik kaneel, kruidnagel, kardemom, gember, peper, anijs, nootmuskaat en foelie. Dezelfde kruiden die sinds Middeleeuwen (en in toenemende mate sinds de 17e eeuw) gebruikt worden in allerlei soorten feestgebak zoals kruidkoek, speculaas, gingerbread en peperkoek. Andere smaakmakers die ik heb aangetroffen zijn vanille, karwij, laurier, geelwortel en zelfs saffraan!

Soms wordt er (uit zuinigheid?) water toegevoegd aan de wijn. Soms juist wat extra pit in de vorm van een glas brandewijn. Dit kan dan cognac zijn, of jenever, of sinaasappellikeur, rum of wodka.
Ingrediënten die meer uit zuidelijke streken komen zijn de citrusvruchten. Zowel sinaasappel als mandarijn, citroen en grapefruit worden genoemd. Soms verdwijnen ze heel in de wijn, soms in stukken en soms alleen de schil. Ook de noten en zuidvruchten worden niet vergeten. In de Scandinavische glögg worden op de bodem van het glas wat rozijnen en gehakte amandelen gelegd. De Engelsen prefereren een 'candy cane' (rood/wit kerstzuurstokje) in het glas.

Een interessant ingrediënt is bergamot. Dit is in de vorm van olie te koop in Frankrijk. Nigella Lawson lost de moeilijke verkrijgbaarheid van dit ingrediënt op door Earl Grey thee te gebruiken, een theesoort die met bergamotolie is gearomatiseerd. Thee wordt trouwens ook gebruikt in sommige recepten voor een andere wijndrank: Sangria. Maar daarover komende zomer meer.

Bijna altijd wordt de warme wijn gezoet. Dit kan ook weer met verschillende soorten zoetmiddelen. Meestal is het gewoon suiker, maar ook bruine suiker, honing of stroop worden genoemd.
Over hoeveelheden en verhoudingen kan ik alleen maar zeggen dat hier heel veel variatie in is: ik heb recepten gevonden met vier tot wel twintig kruidnageltjes. In het middeleeuwse recept voor hypocras dat Mariëlla al eerder publiceerde worden hele onzen van bepaalde specerijen verwerkt. Overigens worden ook bier, cider, mede en port warm geserveerd in diverse varianten.

Samenvattend bestaat de grootste gemene deler uit:

• een fles wijn
• diverse specerijen
• citrusfruit
• suiker/stroop/honing
• water, thee en/of sterke drank
• noten en zuidvruchten.

Zoals een Engelse site het zegt: ”Your mulled drink is limited only by your own imagination!”

Ariane

(De foto toont kruiken van het VOC-schip de Duyfken. De foto is afkomstig van een Nederlandse weblogger in Australië.)

Nederlanders en wijn in de 17e eeuw

Onlangs kreeg ik de onderstaande vraag voorgelegd:

"Zuid-Afrika heeft vele mooie wijnhuizen, waarvan sommige dateren uit de vroege 18de eeuw. Vooral Simon van der Stel (Groot Constantia) en diens zoon Willem Adriaan van der Stel (Vergelegen) hebben wijnhuizen gesticht. Maar ik kan mij niet voorstellen dat de Nederlanders een wijnbouwtraditie hadden. Hebt u enig idee hoe deze vroege Nederlanders hiertoe kwamen? Misschien via de Fransen die aan boord van VOC-schepen waren?"

Inderdaad een interessante vraag: hoe kwam het dat vertegenwoordigers van een land zonder noemenswaardige wijnbouwtraditie in Zuid-Afrika zo'n grote nalatenschap op dit terrein hebben achter gelaten?

Dit had alles te maken met de grote rol die de handel in de 17e eeuw in de Nederlanden speelde. De Verenigde Oostindische Compagnie én de Westindische Compagnie waren in die tijd grootste werkgevers van de verenigde provincies. Het land kende een Gouden Eeuw zoals nog nooit tevoren: goederen uit alle hoeken van de wereld kwamen in Rotterdam en Amsterdam aan land en vonden vandaar hun weg naar andere gebieden in Europa.

Een heel belangrijk handelsproduct was wijn. Zo groot was de Nederlandse behoefte aan wijn, dat zij in Bordeaux zelfs een stevige vinger in de pap wisten te kregen: enerzijds waren Nederlandse ingenieurs behulpzaam bij het droogleggen van de moerassen in de Medoc (waarop later weer wijngaarden aangelegd werden), anderzijds wisten Nederlandse handelaren de wijnbouwers in de streek te bewegen meer witte druiven aan te gaan planten, omdat er in de Lage Landen grote vraag was naar zoete witte wijnen. Meer Franse streken danken hun huidige wijntraditie voor een groot deel aan de Nederlandse behoefte aan wijn in de 17e eeuw: bijvoorbeeld de vallei van Layon, ten zuiden van Angers langs de Loire.

De Cognacindustrie in de Charente heeft zijn oorsprong eveneens in de behoefte van Nederlandse handelaren aan wijn en gedistilleerde dranken. Deze laatste konden immers veel langer goed gehouden worden dan wijn, ook aan bord van de VOC en WIC-schepen. Behalve water en bier waren wijn, jenever en brandewijn de enige dranken voor de bemanning van een 17e-eeuws schip.

Het belang van wijn voor een gemeenschap wordt nog eens onderstreept door wat we zien gebeuren in de diverse handelsposten en vestigingen over de hele wereld, bijvoorbeeld in Nieuw Nederland. Rond 1650 was de VOC nog steeds in het bezit van een gebied in Noord-Amerika. Langs de oevers van de Hudson lagen van Manhattan tot aan het huidige Albany diverse nederzettingen onder Nederlands gezag. Een van de eerste dingen die de bewoners van die nederzettingen ondernamen, was het opzetten van wijnbouw, ofwel met inheemse druivenstokken, ofwel met geïmporteerde Europese soorten. Zij waren daarin niet erg succesvol, maar dat is een ander verhaal. Het gaat erom dat wijn blijkbaar tot de basisgoederen van een nieuw gestichte samenleving behoorde.

Zo was het ook in de Nederlandse handelspost op Kaap de Goede Hoop. Al in 1652 had Jan van Riebeeck aan de Heren XVII (de directeuren van de VOC) verzocht om toezending van druivenstokken. Deze werden hem inderdaad toegezonden, vers gehaald uit het Rijnland, verpakt in vochtige zakjes zeildoek. Deze lading sloeg niet aan, maar de zending van het jaar daarop wel en in 1659 kon er voor het eerst wijn gemaakt worden. Op de lange weg naar Indië was water en drank aan boord van levensbelang. Om de schepen optimaal te kunnen bevoorraden was de Kaap niet alleen een leverancier van voedsel, maar ook van wijn en vers water! In 1679 trad Simon van der Stel aan als commandant van de Kaap. Op zijn boerderij aan de voet van de Tafelberg, Constantia, heeft deze VOC-dienaar met grote voortvarendheid een wijnbedrijf aangelegd, dat nog steeds bestaat. Van der Stel had inderdaad, zoals mijn vraagsteller suggereert, een Franse wijnbouwer in dienst, maar had waarschijnlijk zelf ook grote invloed op de manier waarop zijn bezit werd ingericht.

Dat er een Franse wijnbouwer in dienst van de VOC stond, was overigens niets bijzonders: de Nederlandse handelsposten waren nooit exclusief een Nederlands(talige) aangelegenheid! Ook op Manhattan woonden rond 1650 Duitsers, Fransen, Denen, Bohemen, Vlamingen etc..., allen in dienst van de eerste multinational in de geschiedenis.

En zo hoop ik een beeld gegeven te hebben van de omstandigheden waaronder de Nederlandse wijngaarden in Zuid-Afrika zijn ontstaan: als onderdeel van een groot handelsimperium, waarbinnen de behoefte aan wijn groot was en waarbij een van de eerste zorgen van een nieuwe nederzetting was het voorzien in een goede drankvoorziening. Daarbij bedoel ik drank niet in de zin van 'bedwelmend middel', maar echt als vocht om te kunnen overleven. Gelukkig lagen de alcoholpercentages toen en stuk lager.

Geproefd: Die Tweede Droom Chenin Blanc

Daar zaten we dan weer aan de keukentafel. Elk twee glazen voor de neus, eentje gevuld met Die Tweede Droom Chenin Blanc 2005 Unwooded van Groot Parijs en eentje met dezelfde wijn maar dan in een 'geeikte' versie. Het ging hier om de twee wijnen van Wine Blogging Wednesday december, afkomstig uit Zuid-Afrika. We waren er beide erg nieuwsgierig naar, aangezien we regelmatig de Loirestreek bezoeken en daar graag wijnen van de chenindruiven drinken.

Maar helaas, onze onmiddellijke en eerste reactie was: dit is helemaal geen Chenin Blanc, dit heeft helemaal niet de karakteristieken die we kennen: niet dat heerlijke bloemige, niet die hoge zuren! Oh zeker, de eerste indruk was van een frisse, fruitige wijn, goed gemaakt, clean. Maar geen chenin blanc. En de versie die gerijpt had op eiken houten vaten al helemaal niet. Nu heeft de Kaapse Steen (chenin blanc in Zuid-Afrika) wel minder zuren dan de wijnen van de Loire en wordt in de regel doelbewust gemaakt voor onmiddellijke consumptie. Maar toch....

Toen we verder gingen proeven, gingen ons allerlei storende dingen opvallen: in de unwooded versie een hele lichte geur van bordkarton bijvoorbeeld, of een wat bittere nasmaak in beide, soms wat lijkend op grapefruit. En beide wijnen lieten geen enkele indruk na op het moment dat de slok uit de mond was. We gaven hem een categorie 2: blij als ik dit op een feestje krijg, maar zelf zal ik het niet aanschaffen.



Opvallend genoeg vielen deze storende kenmerken weg in combinatie met het eten: gepaneerde rogvleugels met vijfkruidenpoeder. De subtiele smaak van de oosterse kruidenmix combineerde uitstekend bij de wooded versie van de Chenin Blanc. Misschien gold toch een beetje het principe: drink een wijn bij een gerecht uit de streek waar hij vandaag komt? Want de Zuidafrikaanse keuken is een typische mengkeuken, met elementen uit Indonesië, China, India, Afrika en West-Europa.

Maar wederom gold: voor ons geen Nieuwe Wereldwijnen, tenminste niet als we in Europa zijn. Ter plekke, straks in Californië of in de toekomst misschien nog eens in Nieuw-Zeeland, zal ik graag van de plaatselijke wijnen genieten, maar in Nederland drink ik liever Franse, Italiaanse of Spaanse wijn.
En ik roep het ook hier nog maar eens: waarom zou je nou toch wijn helemaal uit Zuid-Afrika halen als je voor dezelfde prijs van 7 à 8 euro ook een goede fles uit Frankrijk kunt halen? En waarom zou je een wijn drinken van een druif waaruit alle karakteristieken van die druif verdwenen zijn?

Hoe meer verschillende wijnen we drinken, hoe vaker we bevestigd worden in ons oordeel: haal nou toch gewoon wijn uit de landen die je omringen! Zet de punt van je passer in Nederland, plaats het andere been op Gibraltar en trek dan een cirkel. Beperk je in de aanschaf van je wijn tot de landen die binnen die cirkel vallen en maak alleen af en toe eens een uitstapje om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de wijnwereld.
Goed voor het milieu, goed voor de wijnboeren in Europa, goed voor de Europese economie als geheel en echt niet bedreigend voor je portemonnee.

Geproefd: Casa de la Ermita Crianza 2003

Eigenlijk is het tijd voor een proefnotitie van de Wine Blogging Wednesday-wijnen, maar die staat op een computer waar ik vandaag niet bij kan! Dom, maar dan houden jullie hem nog tegoed voor morgen. Vandaag een leuk reisje naar Spanje.

Zondag dronken we bij een stoofschotel met varkensvlees, aardappel en paprika een heerlijke Spaanse wijn, de Casa de la Ermita Crianza 2003.
Casa de la Ermita is een jong en modern wijnbedrijf in Jumilla, een streek ten noorden van Murcia en ten westen van Alicante, in het zuidwesten van Spanje. De wijngaarden van het bedrijf liggen in bergachtig gebied, vlak bij een regionaal park 'El Carche'.

Nog niet zo lang geleden kwamen uit dit gebied vooral futloze rode wijnen, maar door wat vroeger te plukken en dus wat minder overrijp fruit te gebruiken én door fermentatie onder gecontroleerde temperatuuromstandigheden is men er nu in geslaagd in dit warme en droge gebied ook lichtere en fruitigere wijnen te maken. Advies is wel vaak ze jong te drinken.

In 1999 namen vier wijnliefhebbers die reeds ervaring hadden met de druivenverbouw het initiatief een nieuw wijnbedrijf in de streek te beginnen, waarbij ze tevens kozen voor een verantwoorde, ecologische aanpak. Zij wilden vooral wijn maken van de plaatselijke druif, de monastrell, die hier nog op ongeënte wortelstokken voorkomt. De gevreesde druifluis heeft het gebied namelijk nooit aangetast. De Monastrell-wijnen van Casa de la Ermita hebben inmiddels al de internationale wijnpers gehaald en wonnen vele prijzen.

In de crianza die wij dronken waren behalve monastrell ook bekendere druivensoorten als tempranillo en cabernet sauvignon verwerkt. Een crianza is een wijn die minstens twee jaar oud moet zijn, waarvan één jaar op eiken vaten. Blijkbaar mag daar een beetje mee gespeeld worden, want op ons etiket werd vermeld dat de wijn maar tien maanden in Franse en Amerikaanse vaten had gelegen. Een crianza mag niet voor het derde jaar op de markt gebracht worden. (Aangezien we in 2006 leven, klopt het dan precies dat wij een 2003 dronken.)

Ons beviel deze wijn uitstekend: fris en heel fruitig met een wel duidelijk aanwezig aroma van vanille (vanwege de rijping op houten vaten). De geur deed denken aan bramenjam of rijpe pruimen. De wijn had een donkerrode kleur en niet al te veel tannines. Na een dag openstaan waren de tannines opvallender. Vooral bij de varkensvleesstoofpot, een aangepast Portugees recept, paste de wijn erg goed. Zeker een wijn om vaker te drinken en gelukkig komt het alcoholpercentage ook niet boven de 14% uit. Het advies om deze wijnen jong te drinken kunnen we zeker beamen.

In Nederland is de wijn via internet wel te vinden, hij wordt geïmporteerd door Kwast Wijnkopers. Als consument moet je er rond de € 8,00 voor betalen. Wat mij betreft mag deze wijn vaker aangeschaft worden, absoluut een categorie 1: yes, daar willen we meer van drinken!

Mocht je een overwinteraar in Spanje zijn, of er deze zomer op bezoek gaan: Casa de la Ermita is zich stevig aan het profileren en wil graag bezoekers naar het bedrijf trekken. Op de site tref je een brochure aan met daarin alle informatie in vier talen.

Let op de alcoholpercentages!

De kerstdagen staan voor de deur, en menigeen zal al wel eens gedacht hebben aan wat voor wijn hij of zij zal schenken. Tien tegen één dat er een 'stevige' wijn op tafel komt, bij het wild of het gevogelte. En nogmaals tien tegen één dat stevig ook betekent met een hoog alcoholpercentage, zeker 14%.

Wij beginnen er hier steeds meer op te letten, op die alcoholpercentages, want een paar dagen hoofdpijn na een glaasje te veel van zo'n zware jongen is geen pretje. Dit blogje gaat niet in op de achtergronden van de trend naar steeds alcoholischer wijnen. Het is vooral een waarschuwing aan minder ervaren wijnkopers: let op de alcoholpercentages straks bij de wijnen die je voor je kerstdiner uit gaat zoeken! Alcoholpercentages staan duidelijk op etiketten.

Het zal overigens niet makkelijk worden om goede wijnen met lage alcoholpercentages te vinden. Initiatieven om de trend te keren zijn er wel, maar zeker niet altijd nog met overtuigende resultaten. Begin dit jaar las ik op Vins de Loire.info een stukje over een aantal producenten in Touraine die bezig zijn de alcohol uit hun wijnen te halen volgens een procédé dat zij Lirisation noemen. De dranken bevatten maar 6% alcohol en mogen eigenlijk geen wijn heten.

Dan zijn er over heel Europa nog vele andere producenten die aan het experimenteren zijn. Recent proefden we een rosé, Plume Grenache, van Vincent Pugibet (Domaine la Colombette bij Béziers), eerder al uitgebreid besproken op Foodlog. Pugibet heeft diverse prijzen gewonnen, wordt in diverse wijngidsen en gedegen publicaties genoemd en maakt wijnen van rond de 9% alcohol.
Wij vonden de rosé fris, maar helaas net te weinig rosé om hem nog eens aan te schaffen. De alcohol wordt uit te wijn gehaald nadat ze op traditionele manier gemaakt zijn. Er wordt dus wel gebruik gemaakt van rijp fruit, maar wij ervoeren deze rosé toch als te waterig: hij had te weinig karakter naar onze smaak. Dorstlessend was hij wel, maar voor ons te weinig wijn. Binnenkort zullen we ook de Plume Chardonnay nog eens proberen.

Goede kansen op minder alcoholische wijn heb je met wijnen uit Duitsland, een land dat vanouds bekend is om Rieslings en andere witte wijnen van rond de 10% à 11%. Tegenwoordig is dat dan vaak 12%, maar dat is nog altijd een stuk 'veiliger' dan een alcoholbom van 14,5%. En Riesling kun je vaak uitstekend combineren met hert!

Misschien zijn er nog anderen die hun tips over minder alcoholische wijnen hieronder door willen geven. Ik hou mij zeer aanbevolen. Want let er echt op, de komende feestdagen, op die alcoholpercentages! Het kan je kerstdiner redden en de sfeer goed houden. Het zou zo jammer zijn als je na het laatste glas moest constateren dat dat er eigenlijk één teveel was geweest.
.

Geneesmiddel voor een koude dag

Vandaag dronk ik op de wijk-Kerstmarkt een glaasje Glühwein, geschonken door de leden van het Utrechts Wijnmakers- en Wijngaardeniersgilde. Zij hadden kant-en-klare flessen gekocht, in twee varianten, met en zonder alcohol. Ik probeerde de alcoholvrije variant, die met een schijfje citroen erin toch lekker verwarmend was op deze koude en soms natte zondag.
Twee weken eerder dronken we in Lille al een bekertje vin chaud, gekocht bij een van de vele verkopers die in deze tijd overal in noordelijk Europa op Kerstmarkten staan. Samen met de houten huisjes, de Kerstmuziek uit de luidspekers en de glanzend blauwe souvenirmokken is het vaak een kitscherig geheel, maar wel gezellig.
Voor ons zijn dergelijke warme dranken dan ook vooral feestdranken, gedronken in koude maanden bij speciale gelegenheden als Sinterklaas of Kerstmis.

Voor warme wijn, bisschopswijn, Gluhwein, mulled wine of Glögg bestaan honderden recepten. Elders op Wijnkronieken gaf ik er al eens eentje. Al bladerend in een receptenboek met oude huisdranken vond ik gisteren weer een andere, die ik hieronder zal weergeven. De schrijfster van het boek, Nelly Engels-Geurts, meldt bij het hoofdstukje over warme dranken dat het oorspronkelijk geen feestdranken waren, maar geneesmiddelen, goed tegen de hoest, verkoudheid, griep en dergelijke. Dat zal voor veel van deze dranken zeker gegolden hebben, aangezien wijn in de middeleeuwen vaak ook als geneesmiddel werd beschouwd.

Voor een koude natte dag in de Adventstijd daarom nog eens een verwarmend warme-wijnrecept, ook te bestellen in Herberg De Ketel en de Kurk.

Bisschopswijn

1 fles rode Bordeaux-wijn
1 sinaasappel of mandarijn
10 kruidnagels
1 hele nootmuskaat of enige blaadjes foelie
circa 80 gram suiker

Giet de wijn in een emaille pan (geen aluminium), waar een goed sluitende deksel op past. Doe er een fles water bij (wat mij betreft optioneel). Steek de kruidnagelen in de gewassen sinaasappel of mandarijn. Leg deze met de andere kruiden in de pan en laat enige uren trekken op een heel laag pitje trekken, bijvoorbeeld op een theelichtje zetten, of op het sudderplaatje. De kruiden uit de drank halen, suiker toevoegen en voorzichtig in de glazen uitgieten. Als je een lepeltje in het glas zet, is er minder kans dat de glazen springen door de warmte.

Uit: Meiwijn, Saliemelk, Gemberbier - Oude huisdranken, door Nelly Engels-Geurts, Maasbree 1981

Hugh Johnson's Wijngids 2007

Sommige boeken gaan zo stilletjes hun gang: ze krijgen weinig recensies, zijn niet opvallend qua uiterlijk maar tamelijk invloedrijk én onmisbaar. Als sinds 1977 publiceert de Engelse wijnschrijver Hugh Johnson jaarlijks een nieuwe editie van zijn Pocket Wine Book, in Nederland sinds 1984 vertaald als Hugh Johnson's Wijngids.

Hugh Johnson behoort tot de absolute top van Engelse wijnschrijvers. Samen met Jancis Robinson verzorgde hij onder meer de Wijnatlas; hij is ook de auteur van Het verhaal van wijn, over 2000 jaar wijngeschiedenis.

Recent verscheen de Johnson's Wijngids editie voor 2007. Net als andere jaren tref je werkelijk een schat aan informatie aan n dit fantastische boek: wijn-spijscombinaties, goede jaargangen, goede huizen en domeinen, streekspecialiteiten (op wijngebied dan), trends, korte top-tienen van wijnen om naar uit te kijken, verklarende woordenlijstjes etc.. etc… etc… En dat alles per land gerangschikt. Veel feiten zijn gewoon naslag, maar daartussen door signaleert Johnson ook trends en geeft hij veel nuttige lijstjes, op een leesbare manier gebracht.

Bijzonder in de editie van 2007 is de terugblik op de dertig jaar wijngeschiedenis sinds 1977. Johnson signaleert daarin de belangrijkste trends, waarvan de belangrijkste wel is de verschuiving van het belang van locatie naar het belang van de druif. Dertig jaar geleden vermeldde het etiket op een wijnfles de naam van de herkomst van de druif, meestal een streek of plaatsnaam. (Wijn kwam dan ook overwegend uit Europa). De in een gebied voorgeschreven druivensoort diende je als wijndrinker gewoon te kennen: een rode Bourgogne is gemaakt van pinot noir, een Savennières van chenin blanc. Anno 2007 zijn wijnen overwegend bekend vanwege hun druivensoort: mensen drinken graag een Merlot of een Chardonnay. Johnson zegt daarover: 'Californië startte de revolutie, althans als een bewuste beleidsverandering. In 1977 en in mijn eerste editie was varietal de slogan die het nieuwe idee signaleerde.' Na Californië volgde de rest van de wereld, inclusief uiteindelijk ook Europa, en inmiddels zijn er grote groepen wijndrinkers voor wie een Pommard of een Chianti weinig meer zegt.

Naast deze verschuiving in aanduiding signaleert Johnson ook diverse gevolgen daarvan: de hernieuwde belangstelling voor minder bekende druivensoorten bijvoorbeeld, of de veranderingen in smaak. In een notendop krijgen we in dit eerste hoofdstuk weer een fantastisch stukje Engels wijnschrijverij.

Zoals ik al eens eerder schreef, heeft de Nederlandse editie één minpunt: zijn omvang. De Engelstalige pocket is slank en dun en heeft een functionele typografie. Helaas is dat met de Nederlandse editie niet zo: dit is een stevige paperback met een opmaak en typografie die saai en onfunctioneel is. Maar dat mag je niet verhinderen dit boek aan te schaffen. Iedere wijnliefhebber zal er uiteindelijk lang plezier van hebben. Onze editie van 2004 is pas vorig weekend bij het oud papier beland!

Hugh Johnson's Wijngids 2007, Utrecht, Het Spectrum 2006, 415 p., isbn 978 90 2742966 7, prijs € 19,95

Twijfels en overpeinzingen

27% van onze nationale wijnconsumptie komt uit een niet-Europees land, lees ik vandaag in het persbericht voor 'Ontdek de Nieuwe Wereld 2007', het jaarlijkse evenement van Perswijn. Tien jaar geleden was dat nog slechts 4%. In Nederland lijken we dan nog achter te lopen: in het Verenigd Koninkrijk is al 50% van de nationale consumptie uit de Nieuwe Wereld afkomstig.
Absoluut favoriet in Nederland zijn de Zuidafrikaanse wijnen. Vandaag staat op Drinkblog een goed overzicht van die enorme toename van de consumptie van Zuidafrikaanse wijn in Nederland.

Maar tot nu toe ben ik ze nog niet tegengekomen, Zuidafrikaanse wijnen waar ik voor thuis blijf. Of het moet die ene Lammershoek Roulette 2004 zijn, een cuvée van shiraz, carignan, grenache en een snufje viognier.

Voor Wine Blogging Wednesday hebben we inmiddels ook al wat Nieuwe Wereld geproefd: Argentinië, Australië en nu dus Zuid-Afrika. Nog te weinig om te kijken of de Nieuwe Wereld er beter of slechter vanaf komt dan de Oude Wereld. En wat is nu eigenlijk Oude of Nieuwe Wereld? Sommigen zouden de Spaanse wijnen die we in oktober dronken ook beoordelen als uit de Nieuwe Wereld. Het waren wijnen die met moderne technieken gemaakt zijn, afkomstig uit een land dat misschien nog sterker dan sommige landen buiten Europa in opkomst is.

Ik begin inmiddels wel heel benieuwd naar de Chenin Blancs van Groot Parijs te worden. Ze staan bij ons voor vrijdag gepland, bij rogvleugels. Ik moet eerlijk bekennen dat ik wat deze Chenins betreft een beetje met mijn handen in het haar zit. Wat zijn dit voor wijnen? Waar passen ze bij? Bij wat voor gelegenheden zou ik ze drinken? Zou ik ze iemand cadeau durven geven? En aan wie dan? Chenins uit Frankrijk ken ik goed; we zijn jaren achtereen in de Loirevallei op vakantie geweest en hebben er diverse wijnen van chenin blanc gedronken. Wijnen uit Vouvray en Savennières (droog), of uit de vallei van Layon (zoet), of uit Saumur (mousserend) bijvoorbeeld. Die wijnen kan ik plaatsen, daar heb ik een kader voor, heb ik ervaring mee. Maar de Zuidafrikaanse Chenin weet ik nog niet goed een plekje te geven in mijn wijnervaringen. Ik heb wel eens Zuidafrikaanse Steen op, uit de supermarkt. Aangezien Steen gewoon een andere naam voor Chenin Blanc is, ken ik de wijnen dus wel. Maar die hebben geen blijvende indruk achter gelaten.

Kortom, voor mij is deze Wine Blogging Wednesday nog veel meer een ontdekkingsreis dan anders: in tegenstelling tot andere keren heb ik geen idee wat ik in de fles kan verwachten. Bovendien ken ik de Zuidafrikaanse keuken niet.
Nog twee nachtjes slapen, dan zal ik het weten.

Geproefd: Pomerol 1957

Eindelijk was het dan zover. De fles waarvan ik al jaren wist dat mijn schoonouders hem hadden, ging open dit weekend: een 1957 Grand Vin Pomerol, Appellation Pomerol Controlée, Expedié en cercles par Roger Joanne & Cie. Negociants à Bordeaux (Gironde).

Voor veel mensen is een oude Bordeaux uit de kelder van hun ouders een spannende vondst. Helaas, negen van de tien keer is het een echte 'winkeldochter'. Zo was het ook met deze fles. Gelukkig wisten we dat al jaren, maar ik bleef toch nieuwsgierig. Je weet maar nooit....

Nu was de tijd daar om hem open te maken, want de capsule bleek kapot en de kurk was in de wijn gevallen. De fles was de laatste jaren rechtop bewaard en daardoor was de kurk volkomen uitgedroogd en gekrompen. Het vloeistofniveau stond maar net tot de schouder van de fles; er was dus al een groot deel van de wijn verdampt en de zuurstof had zijn werk kunnen doen. We besloten hem maar gelijk door de gootsteen te spoelen. Maar niet voordat ik 'm toch maar heb geproefd. Tenslotte krijg je niet elke dag de kans azijn uit 1957 te proeven. Azijn was het echter niet eens, eerder slootwater. De kleur was diepbruin, de geur gek genoeg heel aangenaam. Ik rook walnoten! Maar de smaak had meer iets weg van afwaswater of slootwater. Het was absoluut geen wijn meer.

Als je de gegevens op het etiket nazoekt, blijken onze ervaringen ook goed te kloppen. Allereerst het jaar, 1957. In dat jaar was er nagenoeg geen productie van betekenis op de rechteroever van de Gironde. In 1956 werd een groot deel van de wijngaarden rond Bordeaux namelijk getroffen door de beruchte gelée noire, extreme vorst met temperaturen tot min 25 °C. Een groot deel van de wijngaarden moest worden vervangen, waardoor er ook in 1957 nauwelijks iets te oogsten viel.

Dan de term Grand Vin: een prachtige aanduiding, die echter zowel nu als in 1957 helemaal niets zegt. Het is geen beschermde of vastgelegde term, iedereen kan dit op het etiket zetten.

Dan is er de generieke aanduiding Pomerol, zonder aanduiding van Château of Domaine. Waarschijnlijk zijn het druiven die met veel moeite uit het hele gebied bij elkaar geschraapt zijn, gezien de gevolgen van die extreme winter in 1956.

Verder 'Expedié en cercles': ik kan er weinig chocolade van maken, maar letterlijk betekent het 'verzonden naar clubs, sociëteiten, besloten kringen'. Oftewel: wijn die speciaal voor bepaalde wijnclubs of genootschappen is geassembleerd en verscheept. Dat kan dus van alles betekenen. Mijn schoonmoeder wist zich te herinneren dat het een kerstpakketwijn was, die de ouders van mijn schoonmoeder eens gehad hadden. Een en ander sluit elkaar zeker niet uit. Wat zou de kwaliteit geweest zijn van de gemiddelde kerstpakkettenwijn aan het eind van de jaren vijftig in Nederland?

En tot slot: Roger Joanne, Negociants: dit was waarschijnlijk één van de honderden handelaren in Bordeaux die sindsdien door grotere en sterkere broeders zijn opgeslokt. Internet bood er geen informatie over en ik heb geen idee of ze nog bestaan. Maar ik denk niet dat het een grote naam is (geweest). In de boeken die ik over Bordeaux in huis heb, komt het huis in ieder geval niet voor.

Het was een grappig avontuur, zo met die gehavende fles Pomerol uit 1957. Maar geef mij toch maar een jonger flesje! Tot slot van het weekend dronken we nog een 'echte' Pomerol, Château Bonalque uit 1998. Heerlijk fris, fruitig, sappig: een prima begeleider van de stoofpot met rundvlees, groenten en aardappel. Voor wijn geldt echt niet altijd: hoe ouder hoe beter, dat is maar weer gebleken.

Herberg De Ketel en de Kurk

Al een tijdje lopen we rond met samenwerkingsplannen, Ariane en ik. We zagen eerst mogelijkheden voor samenwerking op Wijnkronieken. Totdat we onlangs bedachten: we openen een herberg. Geen gewone herberg, maar een virtuele, maar wel met dezelfde sfeer en gezelligheid van een echte.

Een gelagkamer met stevige houten tafels en banken. Een tap met bier, een gevulde wijnkast en allerhande drankjes op de schappen achter de bar. Je kunt er binnenvallen voor een glaasje wijn of een zelfgemaakt drankje. Of voor een bord stevige kost, een stoofpot bijvoorbeeld, met zelfgebakken brood. Je zult er geen haute cuisine aantreffen, noch wijnen die door Parker aangeraden worden. Wel gerechten waarin kruiden en groenten uit eigen tuin zijn verwerkt en wijnen die gewoon lekker zijn, soms zelf geïmporteerd uit een vakantiewijnland.

De voorbereidingen voor die herberg, die we De Ketel en de Kurk hebben gedoopt, zijn inmiddels in volle gang. Er komt een logo, de naam is geregistreerd, het terrein wordt bouwrijp gemaakt. De recepten worden verzameld en de drankenvoorraad aangelegd. Een openingsdatum hebben we nog niet, maar via Wijnkronieken houden we onze toekomstige stamgasten alvast op de hoogte.

Eigenlijk hebben we vandaag met deze aankondiging het bouwterrein omheind, in afwachting van de heimachine en de bouwploeg. Om dat te vieren geven we jullie alvast één van onze recent uitgeteste recepten, kweeperencognac.

Oorspronkelijk is het een recept van Nigella Lawson, waarbij kweeperen gebruikt worden. Aangezien ik bij mij in de straat echter een haag van Japanse kwee (Chaenomeles) heb staan, heb ik de vruchtjes hiervan gebruikt. Deze zijn wel erg zuur: proef daarom regelmatig, in ieder geval om de paar dagen, of de cognac niet te zuur wordt. Voeg er anders wat honing of zelfgemaakte (Japanse) kweeperengelei bij. En haal het fruit eruit zodra het drankje te zuur dreigt te worden. Van het uit de cognac geschepte fruit kun je overheerlijke gelei koken, die je uiteraard ook weer kunt gebruiken om het drankje te zoeten.

Dus als je het onderstaande recept gaat maken: neem 'gewone' kweeperen voor een gegarandeerd resultaat. Wil je avontuurlijk doen en kun je ze nog vinden, pluk dan de allerlaatste Japanse kweetjes. (Ze zijn rijp vanaf september, maar blijven vaak lang hangen omdat niemand er wat mee doet!) Maar laat ze niet langer dan een paar dagen trekken zonder te proeven en haal het fruit eruit voordat de neut te zuur wordt. Proost.

Kweeperencognac

4-6 kweeperen
4 liter goedkope cognac of vieux
2-4 kaneelstokjes
4 stuks steranijs
weckfles van minimaal 5 liter

Was de peren en snij ze doormidden (niet schillen, klokhuizen laten zitten). Leg ze in de weckfles, giet er de cognac of vieux over, voeg de kaneelstokjes en steranijs erbij en laat op een rustige donkere plaats minimaal zes weken trekken. Serveer in kleine borrelglaasjes.

Uiteraard kun je de hoeveelheden aanpassen. Zelf nam ik drie flessen cognac (= 2.25 liter) en stopte er zoveel Japanse kweepeertjes in totdat ze net onder stonden.

Moldavië - Moldava

Moldavische wijn mag weer gedronken worden in Rusland. De Russen hebben de importbeperkingen opgeheven. Het ziet er naar uit dat er vooral politieke motieven achter de ban hebben gezeten.
Al sinds de eerdere berichten over deze kwestie vroeg ik me af of de Russen nu iets misten, toen ze de wijnen niet mochten drinken. En dat blijkt inderdaad zo te zijn.
Gelukkig heb ik voor dergelijke kleine onderzoekjes tegenwoordig uitstekende naslagwerken in huis, waaronder de al diverse malen genoemde Wijnencyclopedie, en sinds kort ook de 2007-editie van Hugh Johnson's Wijngids. Uit deze gidsen put ik vanavond voor onderstaand stukje.

Het huidige land Moldavië is historisch gezien nauw verbonden met de provincie Moldava in Roemenië. En zowel in Moldavië als in Moldava wordt al 4000 jaar wijn gemaakt. Het huidige Moldavië kent zeven wijnproducerende districten, waar vooral internationaal bekende druivensoorten als cabernet sauvignon, merlot, pinot noir, aligoté en malbec het goed doen. Romanov-tsaren hadden een grote belangstelling voor het gebied en stimuleerden er de wijnindustrie.

Olaf Tempelman, journalist voor de Volkskrant, schreef op 13 november al een aardige column over de Moldavische wijnindustrie. Hij meldt onder andere in zijn stukje Topwijn in Fantaflessen: 'Moldavische wijnen behoorden tot de beste die er te krijgen waren. Een doorbraak in het Westen is uitgebleven, terwijl Moldavië in de jaren negentig ook zijn Oost-Europese afzetmarkt grotendeels kwijtraakte."

Historisch gezien moet de Moldavische wijnbouw zoals al aangegeven in één adem genoemd worden met de Roemeense. Moldavië ligt pal tegen de oostgrens van Roemenië aan en vormt daar historisch gezien één geheel mee. En ook Roemenië heeft een wijntraditie waar wij eigenlijk veel te weinig van weten. De bovengenoemde naslagwerken en het internet bieden ook over Roemenië een schat aan informatie. En in het land zelf is de wijnliefhebberij ook veel moderner dan je zou denken. Kijk bijvoorbeeld eens op deze Roemeense wijnsite. Je vindt er heel verschillende informatie, van pikante foto's van de Roemeense wijnkoningin tot adressen van belangrijke wijnproducenten. Van fraaie reclamefilmpjes over wijn tot een blog en van proefnotities tot een gastronomische rubriek. Mijn Roemeens reikt niet zo ver dat ik echt iets kan lezen, maar met een beetje kennis van Frans, Italiaans, Spaans of Latijn kun je in ieder geval wel koppen ontcijferen.

Wie in Nederland Roemeense wijn wil drinken, kan onder andere terecht bij Van Houten Wijnkoperij. Gilbert van Houten verkoopt de wijnen van Vinterra, een wijnbedrijf dat in 1998 is opgericht met zowel Roemeens als Nederlands geld. Het bedrijf wordt zelfs genoemd in Johnson's Wijngids, vooral als belangrijke promotor van de inheemse druivensoort feteasca neagra.

Misschien dat we er deze Kerst nog niet van horen: Roemeense of Moldavische wijn bij de hertenbout. Maar let op: als in 2014 in Roemenië alle hybride druivensoorten volgens EU-regels zijn verwijderd, staat niets Roemenië meer in de weg om een belangrijke speler op de Europese wijnmarkt te worden. En over Moldavië hebben we ook het laatste woord nog niet gehoord.....

Wine Blogging Wednesday - 7

Vandaag presenteren we jullie alweer de zevende aflevering van Wine Blogging Wednesday - het online evenement waarbij je telkens twee wijnen proeft waarover wij graag je oordeel horen. En wij dachten dat jullie zo vlak na de Sint wel een wat lichtere wijn zouden kunnen waarderen.

Dit maal koos Wijnerij de wijnen uit: het werden twee Zuidafrikaanse witte wijnen, van de druivensoort chenin blanc.

"Groot Parys" Chenin Blanc Unwooded Die Tweede Droom 2005 Enkelwingerdwyn van oorsprong Paarl.

"Groot Parys" Chenin Blanc Wooded Die Tweede Droom 2005 Enkelwingerdwyn van oorsprong Paarl.


Het zijn wijnen die bij veel gerechten te drinken zijn: vis en koud vlees bijvoorbeeld. Maar probeer ze ook eens bij een Zuidafrikaans gerecht, want meestal gaat op: een wijn smaakt uitstekend bij een gerecht uit de streek waar hij gemaakt is. Ik ben heel benieuwd of dat voor een Nieuwwereldse wijn ook opgaat. Zouden er Zuidafrikaanse gerechten te bedenken zijn waar Zuidafrikaanse Chenin Blanc de beste keuze bij is?

Deze twee Chenins komen van wijngoed Groot Parys, waar een Nederlands echtpaar sinds midden jaren negentig een droom aan het waarmaken is. De ene Chenin heeft rijping op eikenhouten vaten ondergaan, de andere heeft alleen de binnenkant van stalen tanks gezien. We zijn benieuwd naar de verschillen, en uiteraard ook of beide versies misschien bij verschillende soorten eten gedronken moeten worden.

De wijnen zijn te bestellen op WineMatters, waar speciaal voor Wine Blogging Wednesday een eenmalige actie georganiseerd is. Je krijgt de twee wijnen voor € 14,45 thuisgezonden, zonder verdere verzendkosten.

Wil je meedoen? Bestel dan de wijnen, verdiep je eens in wat Zuidafrikaanse gerechten en ga vervolgens de wijnen proeven. Geef je oordeel als reactie hier op Wijnkronieken, op een van de deelnemende andere blogs of op je eigen blog. Laat in het laatste geval wel even een reactie achter bij een van de organiserende blogs! Geef je reactie ruim voor de laatste woensdag van de maand (deze maand dus 27 december) zodat Wijnerij gebaseerd op al jullie reacties een mooi eindoordeel over de wijnen kan schrijven. En voor Wine Blogging Wednesday geldt: je hoeft niets van wijn te weten om mee te doen! Alleen even wat aandacht is voldoende. We verwachten geen oordelen in de trant van 'geur van lavendelbloesem in de zomer' of iets dergelijks, wel of je de wijn lekker of niet vond, en waarom. Daar gaat het om bij WBW. En de komende weken zul je hier en op de andere deelnemende blogs op woensdag telkens weer wat informatie over de wijnen aantreffen. Blijf terugkomen dus!

Deelnemende blogs zijn:
Wijnerij
Drinkblog
Ministerie van Eten en Drinken
Dining and Wining
Kleyns Culilog
Wijn.blog

Heerlijk avondje met zoete Monastrell

Het leven van een blogger kent soms leuke verrassingen. Vorige week ontving ik plotseling, zomaar uit het niets, een mailtje uit Spanje, van een brand manager van Casa de la Ermita, een jong wijnbedrijf in de wijnstreek Jumilla, een heuvelachtig gebied in zuidoost Spanje. Of ik eens aandacht aan het bedrijf kon besteden... Inmiddels staan er een aantal flessen in onze voorraadkast, om kritisch te proeven. Ze werden slechts twee dagen na het betreffende mailtje afgeleverd namens de Nederlandse importeur, JJC Kwast Wijnkopers.
Vanavond, op dit natte heerlijk avondje, vonden we het wel toepasselijk zo'n flesje te legen.
Bij de flessen zat namelijk ook een rode zoete dessertwijn, Monastrell 2004. Geen bisschopswijn voor ons dus, wel wijn uit een kluizenaarshut, en heel toepasselijk uit Spanje.

Zondag hadden we hem al open gemaakt, bij de chocolademousse. Vanavond combineerden we de wijn met een notenchocoladetaartje naar een recept van Jamie Oliver (The Naked Chef is terug , p. 245).
De wijn heeft het karakter van een jonge ruby port, maar zonder het scherpe van de alcohol in port. Het alcoholpercentage is dan ook 'maar' 14.5%. De wijn barst van het fruit, en dan speciaal bosfruit. De eerste indruk is er een van zelfgemaakte bramenjam, daarna beginnen ook de tannines in de wijn op te vallen. Ook de geur van vanille is aanwezig. De wijn heeft na een temperatuurgecontroleerde fermentatie drie maanden gerijpt op eiken houten vaten.
Tegen het vette van de chocolademousse kon de wijn minder goed op, maar vanavond bij de notenchocoladetaart was het een uitgelezen combinatie. Ik had zelfs het idee dat de wijn er sinds zondag beter op was geworden.

Monastrell is een druivenras dat vanouds in Spanje gedijt, maar volgens sommigen ook in Frankrijk voorkomt onder de naam mourvèdre. Jancis Robinson vermeldt in haar standaardwerk Vines, Grapes and Wines deze verwantschap echter niet. In een warm klimaat is de monastrell een ideale druif: hij past zich aan aan ieder bodemtype en herstelt zich goed van voorjaarsvorst. De soort is zelfs erg resistent tegen de gevreesde druifluis of phylloxera. Dat betekent dat er in Spanje nog veel monastrell voorkomt die niet geënt is op Amerikaanse wortelstokken. Zo ook de monastrell van Casa de la Ermita; de huidige aanplant is zeker 80 jaar oud, niet geënt en vormt het hart van het jonge wijnbedrijf. Naast dit oude en inheemse ras worden op Case de la Ermita veel internationale druivensoorten verbouwd, waarover later meer.

De appellation Jumilla ligt ten westen van Alicante, dat weer aan de Middellandse Zee ligt. Evenals vele andere Spaanse wijngebieden heeft er in Jumilla de laatste twintig jaar een enorme moderniseringsslag plaatsgevonden, waarvan Casa de la Ermita een belangrijke exponent is. Met deze Sweet Monastrell grijpt het bedrijf enerzijds terug op een oude traditie van zware, zoete dessertwijnen, anderzijds vertegenwoordigd hij door zijn fruitigheid en zijn frisheid het nieuwe wijnelan van het land van onze goedheiligman.
Wij hebben genoten vanavond, niet alleen van de surprises en gedichten, maar ook van de uitstekende fles rode dessertwijn.

Dagje Lille

Gisteren brachten we 'en famille' een kort bezoekje aan Lille, de Noordfranse stad waar we in de zomer altijd zo hard doorheen razen op weg naar het zuiden. Maar volgens alle berichten is het een leuke stad en kun je in de aanwezige supermarkten zo lekker lekkere dingen inslaan.

Op wijn had ik tijdens dit uitje eerlijk gezegd nauwelijks gerekend. De pubers waren namelijk mee. Langs eindeloze schappen met wijn in de Carrefour (of Auchan) neuzen, is dan niet bevorderlijk voor de sfeer op zo'n dag. Ik hoopte alleen een flesje Muscat de Noël te vinden. Dat is helaas niet gelukt in de supermarkt. Eerlijk gezegd viel het me tegen; waar verkopen ze dat dan? Waarschijnlijk had ik de wijnwinkel in de buurt van de Place du Lion d'Or binnen moeten gaan, maar ook dat viel vanwege die pubers toch maar af.

Maar er was compensatie hoor, niet getreurd. De oude binnenstad van Lille is inderdaad heel erg gezellig, met veel prachtige gerestaureerde oude panden, waaronder de schitterende Vieille Bourse, leuke eettentjes, prachtige chique winkels, een grote boekenwinkel (Le Furet du Nord - ook niet bezocht vanwege je weet wel...), een gezellige kerstmarkt en een reuzenrad. In dat reuzenrad had je vanaf vijftig meter hoog een mooi uitzicht over de stad; zelfs het moderne Euralille- winkelcentrum is dan een foto waard.

En er was toch wijn: allereerst natuurlijk de Vin Chaud op de kerstmarkt. De souvenirbekertjes waren te kitscherig om aan te schaffen, maar de wijn smaakte prima om 11.00 uur 's ochtends. Vervolgens was er wijn tijdens de lunch bij Les Compagnons de la Grappe in de rue Lepelletier, een aanrader. Het restaurantje heeft veel keuze op de wijnkaart, ook per glas!

Het alleraardigste van de dag was echter de Marché de Producteurs naast de (neo)gotische Eglise St. Maurice. Kaas uit de Auvergne, worsten van elders, Bretons gebak, een likeurstoker uit Sarlat en diverse wijnproducten uit heel Frankrijk. De kids wilden even naar de H&M (die hebben ze blijkbaar nog niet genoeg gezien in Utrecht), dus konden de ouders rustig samen over deze markt met streekproducten kuieren. Beetje proeven, praatje maken, streekbieren kopen, ons favoriete gebak uit Bretagne aanschaffen, huisgemaakte worst van everzwijn inslaan voor de feestdagen en natuurlijk: wijn proeven. We begonnen bij Distillerie La Salamandre uit Sarlat, die op basis van Montbazillac (zoete wijn uit de Bergerac, net even ten zuiden van Sarlat) heerlijke drankjes maakte. De perzikenversie van deze 'apéritif maison à base de vin' was me te zoet, maar die met kastanjes en die met rood fruit waren heerlijk. Uiteindelijk ging er een fles Les Fruits Rouges mee naar huis. Nog een tip van de maker: ook lekker in een glaasje Champagne.

We eindigden op de markt met een bezoekje aan de Sylvie et Joël Julliard, van Domaine du Mont Rouge in Pruzilly. Zij maken wijn in de Beaujolais, zowel in de cru Julienas als in de cru Saint Amour. Beide wijnen bevielen ons uitstekend, al was het wat koud om goed te kunnen proeven. Met een lamp werd geprobeerd de flessen op te warmen, zie foto. De Julienas was wat kruidiger dan de Saint Amour, maar beiden waren erg fruitig en fris. Precies zoals goede Beaujolais hoort te zijn. De wijnen zijn verrukkelijk om nu te drinken, bij koud vlees, geroosterd vlees, kaas of gevogelte. Maar ze kunnen ook best nog even weggelegd worden, als je dat zou willen. Over vier of vijf jaar zijn ze er absoluut niet slechter op geworden.

Tot slot van ons dagje Lille bezochten we de grote Carrefour in Euralille. Zoals gezegd sloegen we geen wijn in, maar kochten wel eendenborst, mosterd, mayonaise zonder suiker en nog wat andere zaken. Niet dat je dat nu in Nederland niet kunt kopen, maar we hadden ons dat nu eenmaal voorgenomen: shoppen in Lille. Vele Nederlanders hoor je erover: even naar Frankrijk rijden en je auto volladen met lekkere dingen. Maar of dat supermarktbezoek nu echt de moeite waard is, wij zijn er nog niet helemaal uit. De markt met streekproducten vonden wij uiteindelijk vele malen leuker!

Erlauer, Morer en Badacsonyer

Sommige wijnlanden krijgen nog altijd niet de aandacht die ze verdienen. Neem nou Hongarije: als sinds de val van het communisme in 1989 is de wijnindustrie in dat land in op weg naar een mooie toekomst. Er zijn begenadigde wijnmakers als Attila Gere, Istvan Szepsy en anderen. Maar wie in Nederland kent ze? Een enkele importeur waagt zich er aan, maar bij het grote publiek zijn ze niet bekend. En dat is ongelofelijk jammer. Woensdagavond proefde ik bij Grand Restaurant Karel V namelijk weer eens een fantastische Hongaarse wijn: een late geoogste Furmint uit 2003. Helaas viel het dessert van ondefinieerbare cakejes in saus van thee en amandelmelk heel erg tegen, ik vond er kraak nog smaak aan. Maar de wijn vond ik goddelijk, dat was voor mij het eigenlijke 'toetje'.

De Late Harvest Tokaji Furmint 2003 is een zoete witte wijn uit de streek Tokaj van het druivenras furmint, met botrytis, op moderne wijze gemaakt. Wel een Tokaji dus, maar geen Aszu; geen klassieke zoete wijn uit Hongarije gemaakt in de houten kuipjes die ze puttonyos noemen en die bekend en geliefd was bij koningen en keizers. Wel een 'gewone' edelzoete wijn, zoals ze ook in Oostenrijk en Duitsland gemaakt worden. Het fruit wordt superrijp en laat geoogst, terwijl de edele rotting al heeft toegeslagen. De bijna ingedroogde druiven worden voorzichtig geperst en het zo verkregen sap wordt langzaam vergist.

Deze zoete Hongaarse wijnen zijn eigenlijk de enige die nog een beetje bekend zijn hier. Dat was in de eerst helft van de twintigste eeuw wel anders. Bij de verrassingszending historisch materiaal die ik onlangs van een kennis kreeg zat ook een brief van importeur N.V. Wijnhandel-Maatschappij Atlantic, Agentuur- en Commissiehandel te Amsterdam, aan een wijnhandel in Maastricht, uit 1937. Ik citeer hieronder uit deze brief:

Mijne heren,
Het is hier nog niet voldoende bekend, dat Hongarije behalve wereldberoemde Tokajer, ook zeer goede witte tafelwijnen zooals Erlauer, Morer, Badacsonyer, produceert. De soorten, die in het genre der Moezelwijnen zijn, voldoen het meest aan de Hollandsche smaak. In kwaliteit zijn de deze wijnen beslist beter en aromatischer, doch in prijs op het oogenblik lager dan de Luxemburgsche wijnen. Geen wonder dan ook, dat Hongaarsche Witte Tafelwijnen meer en meer, met stijgend succes in Frankrijk, België, Zwitserland en zelfs in Luxemburg ingang vinden.
Ook in bevoegde vakkringen hier worden bovengenoemde soorten zeer goed beoordeeld.

Indien u voor een bemonsterde offerte interesse hebt, gelieve U ons dit mede te deelen onder gebruikmaking van ingesloten kaart...... De levering geschiedt rechtstreeks uit Hongarije.

Het is dat de datum boven deze brief 14 december 1937 is, en dat de termen Erlauer, Morer en Badacsonyer de meeste wijnliefhebbers weinig meer zullen zeggen, anders zou het best een brief uit 2006 kunnen zijn.. Want er komen nog steeds goede wijnen uit Eger (= Erlau), Mor en Badacsony, aldus Stevenson in de Meest complete wijnencyclopedie.

Ik denk dat ik wel een thema weet voor een komende Wine Blogging Wednesday. Nu nog een wijnhandel met brede verspreiding over Nederland. Hongaarse internetwijnhandels: meld u maar!

Dineren bij Karel V

Woensdagavond had ik het genoegen te mogen dineren in Grand Restaurant Karel V te Utrecht. Nooit eerder at ik in een restaurant met een Michelinster en ik had me er erg op verheugd. Enige tijd geleden bezocht ik al wel al eens de Brasserie.
Het gezelschap bestond uit tien personen, allen bestuursleden van de vereniging waarvan ik in het bestuur zit.

Gelukkig mocht ik me over de wijnkaart ontfermen, wat geen geringe opgave was. Je kunt in zo'n geval natuurlijk net doen of je alles weet en helemaal zelf een aantal wijnen uitkiezen. En als ik met een kleiner gezelschap was geweest, had ik dat misschien ook wel gedaan. De keuze was namelijk groot, goed en interessant. Maar ik had geen flauw benul wat mijn disgenoten lekker zouden vinden: wilden ze bij ieder gerecht een aparte wijn of wilden ze één wijn de hele avond doordrinken? Hielden ze wel van bepaalde wijnen die ik uit ging zoeken?
Na even overleggen werd besloten inderdaad bij iedere gang een passende wijn te nemen. Vervolgens heb ik toch de sommelier maar ingeschakeld voor advies. Toen bleek ook dat het menu al vooruit bepaald was, dus dat maakte het wel makkelijker de keuzes te maken.

Het voorgerecht bestond uit plakjes koud wild zwijn. Zelf had ik daar een Riesling trocken bij uitgezocht. De Bacharacher Kloster Fürstental Riesling Kabinett trocken 2005 van Dr. Randolf Kauer uit de Mittelrhein, die ik vanavond dronk, had daar bijvoorbeeld uitstekend bij gepast. Het advies van de sommelier luidde echter: Grüner Veltliner Achleiten Smaragd 2004 van de Domäne Wachau. Dit is een Oostenrijkse wijn die ik goed ken, die lekker is, maar die ik zelf niet snel bedacht zou hebben bij wild zwijn. Ik heb het advies echter opgevolgd, en het viel me niet tegen. Ik zal de combinatie zelf niet herhalen omdat ik denk dat de Grüner Veltliner iets te streng was en dat een Riesling beter had gesmaakt. Maar vooruit, ik deel voor deze combi toch een 7.5 uit.

Bij het tussengerecht werd een Spaanse witte geadviseerd, uit de Rias Baixas. Rias Baixas is een klein wijngebied aan de Atlantische kust, tegen de noordgrens met Portugal aan. Het gebied is vooral bekend om zijn wijnen van de albariño druif, wijnen die ik al heel lang eens wilde proeven. En de Terras Gauda O Rosal 2005 beviel me uitstekend: het was een bloemige wijn, met wat perzik en zwoele zomerbloemen in de neus. Door het romige gevoel in de mond is het een uitstekende begeleider van de rolletjes van coquilles Saint Jacques (Jacobsschelpen) met een korstje van pistachenootjes.

Het hoofdgerecht tenslotte was rundvlees uit de Perigord, in hele dunne plakjes geserveerd. Daarbij dronken we, weer op advies, een Italiaanse wijn, iets wat ik zelf ook gekozen zou hebben. De Chianti Classico Querciabella (mooi eikenhout!) 2004 was een stevige maar milde rode wijn; de tannines waren goed afgerond (door de rijping op hout) en er was voldoende fruit aanwezig. Het is echt een wijn die bij veel mensen in de smaak valt, zonder 'simpel' of 'makkelijk' te zijn.

Tot slot van het uitstekende diner volgde een tegenvallend dessert met een fantastische wijn. Daarover binnenkort meer!

Druk, druk, druk

Je kunt wel merken dat het december gaat worden, er is haast geen tijd meer soms om iets te schrijven. Vandaag heb ik weer cursus, dus ook vandaag geen uitgebreid blogje.
Voor een eindoordeel over de twee WBW-wijnen van november verwijs ik naar Drinkblog en de andere deelnemers. Morgen zal ik er nog wel iets over schrijven.

Ook had ik nog de lijst met Muscat de Noël producenten beloofd. Die vind je hier, maar helaas kun je er niet op zien welke wijnen in Nederland verkrijgbaar zijn. Zaterdag ga ik in ieder geval kijken of ik een flesje (of meer) in Lille kan vinden.

Grapedistrict in Utrecht

Een enthousiaste collega van mijn man ontdekte dit weekend een nieuwe wijnwinkel in Utrecht. Grapedistrict heeft zijn derde winkel geopend, en wel in mijn eigen stadje! Grapedistrict is het wijnwinkelconcept van drie enthousiaste wijnliefhebbers die graag wijn wilden gaan verkopen aan niet-ingewijden. In Amsterdam openden zij een half jaar geleden twee winkels, waarbij de wijn vooral op drinkmoment en druivensoort gerangschikt is.
In diverse media kwam je er toen berichten over tegen; het is voor een wijnwinkel dan ook een tamelijk revolutionaire aanpak.

Het mailtje van die collega was zo enthousiast, dat ik maar gelijk even ben gaan kijken – alleen virtueel helaas. En inderdaad, je wordt ongelofelijk vrolijk van de site en het enthousiasme dat er vanaf straalt. Ik citeer even de site, beter kan ik het zelf niet verwoorden:

"Met duizenden verschillende wijnen, is het soms moeilijk kiezen. Dat maakt wijn leuk en spannend, maar tegelijk lastig. Daarom helpen we je graag bij je keuze.

Wij hebben onze wijnen niet ingedeeld in jaartallen of landen omdat we denken dat jij niet op zoek bent naar een Italiaanse trebbiano uit 2005, maar naar een makkelijke lichte wijn voor in het park bijvoorbeeld.

Daarom hebben we bij grapedistict 9 categorien: 3 witte, 3 rode, rosé, bubbels en zoet. Elke categorie vertelt je wat over de smaak van de wijnen, maar ook over het moment waarop je ze goed kan drinken. Zo vind je in Easy bijvoorbeeld makkelijke, frisse witte wijnen die perfect zijn om te drinken op makkelijke momenten. In Deep vind je diepe, krachtige rode wijnen voor wat intiemere momenten of een diep gesprek. Zo vind je voor iedere smaak en ieder moment de lekkerste wijnen.

Zo'n winkel vraag erom bezocht te worden. Hij is gevestigd in de Burg. Reigerstraat, vlak bij een uitstekende kaas- en delicatessenwinkel (Hooft); ik ga maar snel eens kijken. Of misschien ga ik binnenkort wel proeven, op 10 december a.s. Kijk even op de site, je moet je wel aanmelden.

Duurzame wijn

In de zomer van 2004 reisde ons gezin door het oosten van de Verenigde Staten. Een van de dingen waar ik me op had verheugd was het zien van wilde druivenranken, van de inheemse soorten die Noord-Amerika zo veel kent. Helaas heb ik niet één druivenrank van dichtbij gezien, of het moeten de struiken zijn geweest die we vanuit de auto op weg van Erie naar Buffalo langs de snelweg zagen staan (in de file...).
Wel heb ik wijnen geproefd van inheemse soorten, en ik was niet onder de indruk. Toch blijkt er topwijn gemaakt te kunnen worden van bijvoorbeeld Vitis riparia, een druivenrank die, zoals de naam al zegt, graag langs rivieroevers groeit.

Het recente nummer van SLOW, the magazine of the Slow Food Movement, besteedt in een bijdrage van wijnschrijver Stuart Pigott (hij schreef onder andere The Wine Atlas of Germany) aandacht aan duurzame (sustainable) wijnbouw in - of all places - South Dakota. In een staat waar alleen kunstmest en bestrijdingsmiddelen voor enige gewasgroei van betekenis hebben gezorgd de afgelopen decennia, hebben Eldon en Sherry Nygaard van wilde Vitis riparia een beroemde wijn weten te maken, Wild Grape, die buiten de USA ook verkrijgbaar is in Parijs, in de superstore Lavinia (waar hij online helaas niet te vinden is).

Om me te oriënteren sloeg ik er ook nog maar even Tom Stevensons Meest complete Wijnencyclopedie op na, en vond Valiant Vineyards van de Nygaards zowaar genoemd. De Nygaards blijken de pioniers van de 'wijnindustrie' in South Dakota te zijn. In 1996 wisten zij de wetgeving van de staat zo aan te passen dat het mogelijk werd legaal een wijnmakerij te vestigen. In 2004 waren er inmiddels zeven wijnmakerijen in South Dakota.

Terug naar het artikel van Stuart Pigott: het artikel is in SLOW geplaatst in de categorie Agroecology, als voorbereiding op de Terra Madrebijeenkomst 2006 (die inmiddels heeft plaatsgevonden). Op deze jaarlijkse bijeenkomst kunnen boeren en ambachtelijke producenten ervaringen met elkaar uitwisselen (heel kort gezegd) over hun duurzame productiemethoden.

Het fruit dat de Nygaards voor Wild Grape hebben gebruikt is bijvoorbeeld geplukt op land van de Lakota Sioux in het Rosebud Indian Reservation. Pigott noemt het 'a rare example of succesfull cooperation between Native Americans and White Americans based upon mutual respect; a more important kind of harmony than that of wine flavour'. En daarbij schijnt de wijn dan ook nog eens uitmuntend te zijn. In de woorden van Pigott: 'The taste was like a million of the tiniest, blackest berries imaginable seeming to exploding in my mouth. Though the wine's acidity was undeniable and its tannins considerable, somehow Nygaard had tamed the beast.... but just enough.'

Pigott ziet deze Wild Grape-wijn als 'providing a vision of a sustainable future for this land, much of which is still dependent upon injections of chemical fertilizer and herbicides....'
Ik vind het een prachtig en intrigerend idee. Wijnbouw als alternatief voor landbouwpraktijken die de aarde uitputten en er roofbouw op plegen. En dan niet eens echt wijnbouw, maar meer nog het oogsten van al aanwezig fruit.

Europa kent zeker ook zijn duurzame wijnbouwers, onder andere Thierry Navarre in de Languedoc. De komende tijd zal ik op Wijnkronieken proberen wat meer aandacht te besteden aan duurzaamheid en producenten die duurzaam bezig zijn.

Einde van een droom....

Helaas, mijn kansen zijn verkeken. Een toekomst als kleine wijnimporteur voor vrienden en kennissen lijkt er ook niet meer in te zitten. Tenminste, als ik de accijnsen in Nederland wil ontduiken.

Deze zomer namen we voor vrienden drie flessen rode Sancerre mee, op verzoek, omdat ze die zo lekker vonden. Eigenlijk was dat wel heel leuk om te doen, en we zagen er wel wat in voor de toekomst: met een auto vol flessen uit Frankrijk thuiskomen en die doorverkopen aan vrienden en kennissen.

Maar het Europese Gerechtshof in Luxemburg heeft gisteren die toekomstdromen de grond in geboord. Europese burgers moeten de wijn die zij uit hun vakantieland importeren zelf vervoeren én zelf consumeren. Doen zij dat niet, moeten zij in eigen land verplicht accijns bepalen.

Nu vraag ik me af wat er gebeurt als wij met zijn tweeën de ons toegestane 180 liter meenemen en die gezellig na een avondje proeven doorverkopen aan vrienden, familie en kennissen. Als ik de berichtgeving goed lees, zijn we dan toch strafbaar. We hebben de wijn dan wel zelf ingevoerd, maar niet zelf geconsumeerd. Het is maar even dat je het weet. Al denk ik niet dat er veel controle mogelijk zal zijn op dit soort zaken. Alleen wijn laten vervoeren naar je eigen land en dat dan accijnsvrij door willen verkopen, nee, dat is niet zo slim.

Overigens meldden andere bloggers dit nieuws al eerder, realiseer ik me nu. Maar vanmorgen viel het kwartje pas goed door een artikel in de Volkskrant waarin Bob Joustra aan het woord komt. Deze wijnliefhebber had in 1997 voor zijn wijnclub wijn uit Frankrijk laten vervoeren naar Nederland. Hij kreeg daar - vanwege dat laten vervoeren - een aanslag van de Belastingdienst over. Na jaren van procederen is Joustra nu door het Europese Hof definitief in het ongelijk gesteld.

Wine Blogging Wednesday op Wijninfo.nl

De vlag mag uit! Vanaf deze week staat ons initiatief Wine Blogging Wednesday op de site van het Wijninformatiecentrum!

Wegens gebrek aan blogtijd vandaag geef ik hieronder een enigszins aangepaste versie van het persbericht dat het Wijninformatiecentrum gisteren verspreidde.

"De website Wijninfo van het Productschap Wijn/Wijninformatiecentrum heeft een nieuwe navigatiestructuur en lay out gekregen. In de website is de informatie overzichtelijker gecategoriseerd onder een vijftal hoofdthema's, te weten: Organisatie, Wijninformatie, Importeren/produceren, Scholing/cursussen en Databank wijnimport.

Via het thema Organisatie kun je bijvoorbeeld brochures van het Productschap Wijn downloaden.
In het thema Wijninformatie is informatie te raadplegen over nationaal en internationaal georganiseerde beurzen en proeverijen en allerlei wetenswaardigheden over wijn.
In het thema Scholing/cursussen zijn alle in Nederland georganiseerde wijncursussen (professionals/particulieren) opgenomen en andere opleidingen/cursussen die voor de wijnbranche van belang zijn.
Onder het thema Importeren/Produceren vind je informatie over Wijn importeren in Nederland, Nederlandse wijnproducenten, Marktonderzoek, Milieu en Nationale en Internationale wetgeving.
In het thema Databank Wijnimport zijn gegevens opgenomen van meer dan 36.000 geïmporteerde wijnen met adressen van 460 importeurs.

Degenen die hun wijnkennis willen vergroten, kunnen maandelijks deelnemen aan een wijnquiz

En last but not least kun je dus op de nieuwe site informatie vinden over Wine Blogging Wednesday, om zo met andere wijnliefhebbers van gedachten wisselen over gezamenlijk geproefde wijnen."

Gewurztraminer, fazant en uientaart

Onlangs riepen we jullie hulp in voor een wijn-spijscombinatie. Mijn vader had nog een tiental flessen tien jaar oude Gewurztraminer liggen, van Charles Koehly. Ingekocht na een proeverij bij Van Wageningen en de Lange, Nederlands importeur van de heerlijke witte wijnen van Koehly. Vorig weekend hebben we onze keuze gemaakt en een heerlijk diner met de wijn bereid.

De keizer noemen ze hem in de Elzas: de Gewurztraminer (zonder umlaut, dank je Udo, je had volkomen gelijk). Een wijn met een kenmerkende smaak en geur; als je hem eens hebt geproefd, vergeet je hem meestal niet meer. Die enorme smaakrijkdom maakt het ook zo lastig er een goed recept bij te bedenken. In de Elzas drinken ze hem graag bij een stukje Munster kaas, iets wat Paul me ook adviseerde. En inderdaad, daar smaakte deze tien jaar oude droge Gewurztraminer heel erg goed bij. De volle, vette en karakteristieke smaak van de kaas is een fantastische combinatie met de volle, overdadige wijn.

Maar voor het hoofdgerecht hebben we uiteindelijk de Duitse tip opgevolgd. We kozen voor gevogelte: fazant gevuld met sinaasappelen, naar een recept van Gerrit, onze Groene Wegslager. Gerrit adviseerde de fazant te vullen met in kwarten gesneden citroen. Het geheel leg je in een licht ingevette ovenschaal of braadslee, met de borstkant naar beneden. Daarna 45 à 50 minuten braden op een temperatuur van 180 - 190 °C in een voorverwarmde oven. Eventueel op het einde van de braadtijd de fazant nog even keren.
Vanwege de wijn kozen wij voor sinaasappel in plaats van citroen, zodat er wat meer zoet in het smaakpalet kwam. Dat bleek een prima keuze, de fazant werd verrukkelijk!

Bij de fazant maakten we uientaart naar een recept van Sylvia Witteman: de uien gaan op de bodem van de ovenschaal, het deeg, waarin ook mosterd en kaas verwerkt is, gaat er als een tarte tatin overeen. Op deze manier krijg je een bodem die niet soppig is geworden van het uiennat.

Het geheel heeft ons een zeer geslaagde zondagsmaaltijd opgeleverd, wat we graag voor het nageslacht bewaren: gerijpte Gewurztraminer met fazant en uientaart. Klinkt ook wel wat Elzassig, vind je niet?

Nieuwe editie Wijnencyclopedie

Dit najaar is er weer een prachtig naslagwerk op het gebied van wijn verschenen: De meest complete wijnencyclopedie, van de hand van Tom Stevenson.
Zelf heb ik toe nu toe altijd vertrouwd op onze vierde editie uit 1997 van The Wine Atlas of the World, van Hugh Johnson. Toen ik deze wijnencyclopedie in handen kreeg, was mijn eerste reactie dan ook: Waarin verschilt dit standaardwerk eigenlijk van dat andere?

Allereerst vielen me de overeenkomsten op: beide boeken zijn georganiseerd per werelddeel en per land. Binnen een land zijn er goede kaarten, beschrijvingen van de wijngebieden, beschrijvingen van wijnen en producenten. Het fotowerk in beide boeken is goed, de informatie vlekkeloos.
Maar toch kon ik ook de verschillen ontdekken: de wijnatlas wil meer een globale schets geven, de encyclopedie probeert volledig te zijn. Tom Stevensons internationale naslagwerk omvat werkelijk elk wijnproducerend land met inbegrip van de meest recente opkomende regio’s. In de encyclopedie vind je alle appellations van een land en een grote selectie van goede producenten. In de atlas vind je alleen de allerbeste wijnen en producenten, vaak maar een handjevol. En zelfs Nederland wordt genoemd in de encyclopedie, met de Apostelhoeve als beste producent.

Verder bevat de encyclopedie goede inleidende hoofdstukken over de smaak van wijn, druivenrassen, terroir, wijn bewaren, wijn maken en nog veel meer. In kadertjes wordt per wijngebied aandacht geschonken aan allerhande zaken: recente oogsten, streekspecifieke druivenrassen en producenten van organische en biodynamische wijn bijvoorbeeld. Helaas wordt niet uitgelegd wat hiermee precies bedoeld wordt en wat het verschil tussen die twee is. Maar dat is dan ook het enige puntje van kritiek dat ik heb.

Er is een goede verklarende woordenlijst, een degelijk register en een klein hoofdstuk over wijn en eten. Tot slot nog één ding wat erg opvalt: van de in totaal 664 pagina's worden aan Europa 390 pagina's besteed, aan de rest van wereld in totaal maar 170, waarvan een kleine 40 gewijd zijn aan Californië. Voor mij veelzeggende aantallen!

De meest complete wijnencyclopedie verscheen voor het eerst in 1988 en won vijf onderscheidingen. Er werden meer dan 500.000 exemplaren in vijftien landen van verkocht. In iedere nieuwe editie is deze encyclopedie aangevuld en vernieuwd. Stevensons wijnencyclopedie is verplichte kost bij examens in Master of Wine, Master Sommelier en Cape Wine Master.

Stevenson schrijft al bijna 30 jaar over wijn en heeft 23 succesboeken en 29 onderscheidingen op zijn naam, waaronder drie maal Wine Writer of the Year en The Wine Literary Award, de enige Amerikaanse onderscheiding voor het totale oeuvre van wijnauteurs.

Als je het geld ervoor over hebt en echt een boek op de plank wilt hebben waarin je zo goed als alles over wijn wilt kunnen opzoeken, is dit een goede kandidaat. Je zult er lang plezier van hebben.

Tom Stevenson, De meest complete wijnencyclopedie, Lannoo/Spectrum 2006, prijs € 69,95
isbn 9074445110