Gemengde gevoelens

Trouwe lezers hebben het al wel gemerkt: de afgelopen maanden heb ik verschillende wijnen van Wagner Stempel besproken. Deze wijnen werden mij toegezonden door de Nederlandse importeur, RieslingPartners&Co. Onlangs ontving ik via wijnhandel Van Huystee in Laren (N.H.) nog eens twee nieuwe Wagner Stempels, een Spätburgunder S Trocken 2003 en een Cuvée Rot.

Afgelopen zondag werd de Spätburgunder uitgeprobeerd, bij een varkensvleesrollade met rode kool en sperzieboontjes. En we hebben er gemengde gevoelens over. Niet dat het een slechte wijn was, zeker niet. Eigenlijk hebben we gewoon heel erg genoten. Op advies werd de fles al een aantal uren van te voren geopend. Maar uiteraard proef je dan toch even, in een klein glaasje meestal. We roken heerlijk rood fruit, kersen en een beetje rode bessen. Na het proeven hadden we een indruk van stevige tannines en veel alcohol. Een hele stevige wijn dus.
Bij het eten, zo'n twee uur later, dronken we de wijnen uit de juiste Bourgogne-glazen (voor Pinot Noir = Spätburgunder) en nu kwam ons een stevige vanillegeur tegemoet. We verschilden van mening: ik vond dat het hout het fruit overheerste, Nico ontdekte toch nog wat fruit. Bij de rollade en de rode kool combineerde de wijn uitstekend, het was een fraai geheel. De tannines waren veel ronder geworden, MAARRRR, de alcohol bleef vrij dominant. En dat vonden we wel een beetje jammer. Het is een prachtige rode wijn maar met 14% alcohol toch eigenlijk wel erg zwaar voor een Spätburgunder / Pinot noir, vonden wij. De hete en droge zomer van 2003 heeft ook in Duitsland fruit opgeleverd met zeer hoge suikergehaltes, waardoor de wijnen veel alcohol bevatten. Je hoort er wijnschrijvers wel vaker over klagen, de stijgende alcoholgehaltes in diverse wijnen. Zelf hadden we daar nog niet zo bij stilgestaan, maar door deze Wagner Stempel werden wij ons dit verschijnsel ook bewust. Het is op zich niet slecht, maar je moet er wel degelijk rekening mee houden. Van dergelijke wijnen drink je toch minder makkelijk een fles weg.

Rode wijn goed voor bloeddoorstroming

Met de regelmaat van de klok verschijnen er in de pers artikelen over de effecten van wijn op de gezondheid. Vooral allerlei stoffen in wijn zijn vaak onderwerp van nader onderzoek. Vandaag promoveert aan de Universiteit Utrecht internist Dylan de Lange van het UMC Utrecht. De Lange deed onderzoek naar het effect van zogenaamde polyfenolen uit rode wijn op bloedplaatjes. Polyfenolen zijn chemische verbindingen die we ondermeer aantreffen in de tannines van rode wijn. Bloedplaatjes zijn verantwoordelijk voor het stollen van bloed. De Lange ontdekte dat polyfenolen via een speciale receptor bloedplaatjes remmen, waardoor het bloed minder snel klontert. Het blijkt dat polyfenolen zich binden aan die receptor en dat de stollingsactiviteit van bloedplaatjes daardoor ruim een uur afneemt. Dit leidt tot betere bloeddoorstroming en vermindert de kans op hart- en vaatziekten.

Er is echter meestal een maar in dit soort onderzoeken: De Lange bestudeerde ook het effect van 'binge drinking' op de bloedvaten van de onderarm. Na een hoge dosis alcohol, zes glazen rode wijn of een andere drank, blijken de bloedvaten zich slecht te kunnen verwijden als dat wel nodig is. Tevens klonteren bloedplaatjes sneller samen. Beide verhogen het risico op hart- en vaatziekten.

Heel simpel gesteld geldt dus eigenlijk weer: één à twee glazen wijn per dag over langere tijd heeft een gunstig effect op je gezondheid, te veel glazen wijn per dag heeft een negatief effect. Mijn ouders zeiden het al: alles waar te voor staat is slecht.

Bron: UMC Utrecht

Puur genieten

Soms moet je een wijn gewoon drinken, niet analyseren. Geen geklets over exotisch fruit, boterige ondertonen, hoge zuurgraad en nog zo wat van dat geblaat. Gewoon drinken en genieten! Zoals gisteren, na een lange dag verven in huis.

Asperges schillen, in stukjes snijden en kort koken. Reepjes ham even bakken, asperges erbij, samen met 125 ml. slagroom en 125 ml. crème fraiche. Verse peper erover malen, gekookte penne rigate erdoor scheppen en smullen maar. Fles heerlijke witte wijn erbij open trekken, bedenk zelf wat je lekker vind. Het recept (uit de Allerhande van enkele jaren terug) raadde Undurraga Chardonnay aan, maar dat doen wij natuurlijk niet. Wij hadden nog een fles Weissburgunder Trocken 2004 van Wagner Stempel. Als je toch eens dagelijks dergelijke heerlijke Duitse wijn zou drinken, dan zou er weinig meer aan je geluk ontbreken! Bovendien hebben de Wagner Stempels een uitstekende prijs – kwaliteit verhouding. Voor de ‘Gutsweinen’ (waaronder deze Weissburgunder en ook de Chardonnay van een paar dagen geleden) betaal je zo’n 7 à 8 euro. En dan heb je ook wat.

Maar het wijngenot was nog niet over. In de tuin groeide de rabarber boven alles uit, dus een stengel moest gisteren maar eens samen met wat aardbeien (nog niet uit eigen tuin) in de vruchtencrumble. Scheutje cranberrysap en wat rum erover (dat is wat we toevallig in huis hadden), crumbles maken van bloem, suiker en boter, het fruit ermee bedekken en een half uur in een voorverwarmde oven van 200 °C. En dan een glaasje Goldackerl Beerenauslese 2004 van Willi Opitz erbij. Hier zeg ik helemaal niets meer over, zoiets kun je alleen maar ervaren. Het laatste beetje uit de fles dronken we ook nog eens buiten in het avondzonnetje, goddelijk. Snel maar weer een doos wijn uit Oostenrijk laten komen. (Prijs van de Goldackerl slechts € 9,90. Bestaat uit Welschriesling en Sämling).

Tot slot: een wijn uit Duitsland, een wijn uit Oostenrijk. Ik benadruk het maar weer eens: verder kijken dan de landen om ons heen voor je flessen wijn hoeft echt niet. Mag natuurlijk wel, maar zorg aub dan in ieder geval dat je bovengenoemde twee niet mist.
De Wagner Stempel wordt geïmporteerd door RieslingPartners&Co., het flesje van Willi Opitz importeerden we zelf.

Ontkurkt - 3

Poëzie en wijn, het is een heel oud en beproefd huwelijk. Al sinds er wijn gedronken wordt hebben dichters het gegiste druivensap bezongen, van de oude Grieken tot de bijbelse commentatoren, van de islamitische inwoners van Al Andalus tot Franse grootheden als Rabelais en Francois Villon.
En uiteraard hebben ook Nederlandse dichters zich – al dan niet met een glaasje op – laten verleiden tot het bezingen van de roem van deze drank. Toen de firma Robbers & Van den Hoogen in Arnhem dan ook 125 jaar bestond, in 1967, besloot deze wijnhandel een aantal Nederlandse dichters uit te nodigen een gedicht te schrijven over wijn. Het resultaat werd uitgegeven onder de titel Om een bokaal vol wijn. Het is een heel mooi uitgegeven boekje, met een fraaie kaft, degelijk papier en een heldere drukletter. Grote namen als Bertus Aafjes, J.W. Schulte Nordholt, A. Roland Holst, Hans Andreus en Huub Oosterhuis komen er in voor.

Ik ben niet zo’n poëzielezer, vandaar dat ik de inleiding van het boekje eigenlijk net zo interessant vind als de gedichten. Want daar spreekt zo’n fantastisch tijdsbeeld uit. Zoals de eerste regel: ‘Waarom poëzie, nu het illuster huis Robbers & Van den Hoogen één en een kwart eeuw zijn goede wijnen aan even goede mannen heeft gebracht?’ Let op dat ‘mannen’!

De rest van de inleiding is gesteld in een zwaarwichtig Nederlands waar je u tegen zegt. Je ziet gewoon de mannen, of liever heren, bijeen in de sociëteit, genietend van een goed glas Bordeaux. Geen vrouw te bekennen en alleen maar notarissen, dominees, baronnen, hoge ambtenaren.
Dit monopolie van de gegoede klassen op een mooie fles wijn spreekt uit meer zinnen: ‘Wat de landwijn, die wel eens over ieders lippen komt, is in het rijk van Dionysus, dat is het meezingertje en de limerick in het rijk der Muzen. De echte kenners evenwel twisten met elkander over de grands seigneurs. ‘Of deze zin: ‘De ware fijnproevers kennen hun wijnkopers en hun uitgevers. Zij kennen hen, omdat zij met hen de vredige clan der liefhebbers vormen en graag drinken zij elkanders gezondheid toe.’ Toch niet een zin die de ‘gewone’ wijndrinker tegenwoordig zou aanspreken als voorwoord op een gedichtenbundel, nietwaar?

Voor de liefhebbers, het boekje van 56 pagina’s is nog regelmatig op diverse marktplaatssites te vinden. Betaal dan ook niet teveel, er zijn er nog een aanzienlijk aantal in omloop, volgens mij.

Utrechts terroir

Wie er tegenwoordig nog beweert dat íe nog nooit van wijn uit Nederland heeft gehoord moet het afgelopen jaar geen krant of televisie hebben gezien. Overal kom je artikeltjes tegen over de kansen voor druiventeelt in Nederland, van Groesbeek tot Zeeland. Ook ik schreef al eens over de wijngaard in mijn eigen wijk. En deze wijngaard komt binnenkort op tv! Dankzij een artikel in het AD/UN van 15 mei over wijngaard Sophia van Alex en Marieke werd ook Henk Westbroek geattendeerd op dit Utrechtse fenomeen: een wijngaard binnen de stadsgrenzen. Hij vond het wel passen in de aflevering van Westbroek zoekt boeren in Utrecht en kwam vandaag voor RTV Utrecht filmen, tussen een paar stevige hoosbuien door. De druiven op de tuin van Alex stonden er prachtig groen bij, dus het zal ondanks de regen vast een mooie uitzending worden.
Alex wist Henk ervan te overtuigen dat de provincie Utrecht een geweldig terroir heeft voor wijn, wat Henk uitermate interesseerde. De filmpploeg mocht vervolgens ook proeven van Alex’s rode wijn en ze gaven hem een 8! Ook Marieke's likeuren werden nog even geproefd en gekeurd. De uitzending is woensdag 21 juni van 18.35 tot 19.00 uur en wordt vervolgens elk uur herhaald. Heel misschien zie je nog een flits van mij…..

Alvast een zaterdagmiddagtip

Een welbestede middag vandaag! Wat is het leuk naar een onbekende wijnwinkel te rijden en daar eens lekker rond te kijken! Vandaag bezocht ik in Laren Wijnhandel Van Huystee, waar ze die heerlijke Wagner Stempel wijnen verkopen. (Zie een aantal eerdere blogs op Wijnkronieken.)

Het was regenachtig, ik had de dag vrij, op een afspraak rond het middaguur na, dus een bezoekje aan Laren leek me wel wat. Het was even cirkelen in het gezellige centrum van het brinkdorp, maar gelukkig vond ik al snel waar ik wezen moest én een parkeerplaats. De winkel ligt mooi centraal, je loopt er al snel binnen als je in de winkelstraten van Laren aan het snuffelen bent. Binnen staan de wijnen tot aan het plafond, rij aan rij. Daarnaast is ook de grond bedekt met dozen vol wijn. Dit is het soort winkel waar je niet weg gaat zonder het een en ander te kopen. Ik kwam voor wat Wagner Stempel, maar had ook wat flessen dagelijks rood nodig. In de aanbieding deze maand zijn wijnen van Château Cazal Viel uit de Languedoc. Ik ken het domein niet, maar de beschrijving op de site van Van Huystee stond me wel aan. Mevrouw Van Huystee kon me de wijnen ook van harte aanbevelen, evenals een interessante Italiaanse rode wijn uit de Abruzzen. Uiteraard zullen deze wijnen na het drinken besproken worden.

Met de eigenaren van deze gezellige en rijk gesorteerde wijnwinkel praatte ik nog even over wijn, Wagner Stempel en wijn-spijscombinaties, waarna ik huiswaarts reed terwijl de zon eindelijk door de regenwolken heen brak. Wijn had me een gezellige middag bezorgd, en ik had nog geen slok op! Dit soort dingen – een vreemde wijnwinkel bezoeken – zou ik vaker moeten doen.

Perswijn heeft er een rubriek over op het moment, over wijnwinkels die het uithouden tegenover het geweld van supermarkten en internetwinkels. Ik wens de heer en mevrouw Van Huystee toe dat ze het in de Sint Janstraat in Laren nog heel lang uithouden. Maar zo te zien en te horen zit dat wel snor. In ieder geval bleek de Wagner Stempel in Laren niet aan te slepen! Heel bijzonder en geweldig om te horen, zeker omdat het Duitse wijnen betreft. Maar ze hebben dan ook een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding.

Om tot slot Wijnsuggestie een beetje na te apen volgt hier alvast de zaterdagmiddagtip van Wijnkronieken: een bezoekje aan Van Huystee Wijnhandel in Laren. Combineer het met een wandeling door het aardige dorp en de omgeving en je hebt een heel gezellige zaterdag. Ik zag bovendien diverse eetgelegenheden in het centrum (inclusief poffertjestent), dus ook dat aspect is geregeld. Veel plezier!

Duitse Chardonnay

Chardonnay heeft onder veel wijnkenners een minder goede naam. Niet altijd is dat terecht, dat bleek gisteren weer eens bij het drinken van een fles Chardonnay Trocken 2004 van Weingut Wagner Stempel uit Rheinhessen. Die slechte naam komt vooral omdat er uit werkelijk heel de wereld tegenwoordig Chardonnay komt, van Chili tot Oostenrijk en van Frankrijk tot Australië. In de handen van mensen die snel geld willen verdienen, wordt deze niet al te veeleisende druif snel tot een laf wijntje, met te weinig zuren en te veel eik. Want daar is de Chardonnay ‘groot’ mee geworden: opvoeding in eiken vaten. Van ouds gebeurt dit in de Bourgogne (Meursault), maar daar waren de eiken vaten gewoon een gegeven, zo deed je dat van vader op zoon. De vaten waren dan ook niet nieuw, waardoor de typische houttonen in goede wijnen prachtig harmonieerden met de wijn. Gelukkig gebeurt dit nog steeds bij goede Meursault, maar het is uit Californië dat de zware Chardonnay met overdadige vanillegeuren bekend is geworden. Chardonnay werd (en wordt) daar in nieuwe eiken vaten opgeslagen, wat in een veel sterker vanillearoma resulteert dan met oude eiken vaten. Deze stijl is door grote delen van de wijnproducerende wereld overgenomen, niet altijd met evenveel succes. Gelukkig zijn er ook producenten die helemaal geen houten vaten voor hun Chardonnay gebruiken, zoals in de Chablis.

De Duitse Chardonnay die wij gisteren dronken was er ook eentje ‘zonder hout’. In de neus roken we exotisch fruit, in het glas zagen we een heel lichte mousse en een mooie, licht-bleekgele kleur. Eigenlijk had de wijn wel iets weg van een goed glas Champagne, maar dan zonder de belletjes die hierbij horen. Bij de salade met geitenkaas, kruidenkaas, olijven, augurk en paprika was het een goede combinatie. Zelfs naast het zuur van de augurken bleef de wijn een aangename, volle smaak houden. Misschien kwam het fruit er zelfs wel beter door uit.

In Duitsland wordt heel weinig van deze druif verbouwd, waarvoor in het verleden zelfs speciale overheidsdispensatie moest worden verleend. Niet eerder proefde ik een Duitse Chardonnay, maar deze van Wagner Stempel mag wat mij betreft zeker in het rijtje van betere, geslaagde exemplaren. Een uitstekend voorbeeld wat deze edele druif ook in een minder voor de hand liggend gebied kan presteren.

De wijnen van Wagner Stempel worden in Nederland geïmporteerd door RieslingPartners & Co.

Ontkurkt - 2

Een afbeelding die ik altijd met de drooglegging in Amerika heb geassocieerd staat dit keer centraal in Ontkurkt. Dat het er uiteindelijk maar heel zijdelings mee te maken heeft, is hopelijk niet al te erg. Ik vind het gewoon een aardig verhaal.



Even een korte inleiding: in 1911 maakte Calbraith Perry Rodgers in een Wright EX dubbeldekker de eerste oversteek van het Amerikaanse continent. In zijn lichtgewicht vliegtuigje startte Rodgers in Sheepshead Bay, New York, op 17 september 1911. Hij arriveerde aan de westkust in Pasadena, op 5 november. De 6,914 km werden afgelegd in 82 vlieguren met een gemiddelde snelheid van 82.4 kilometer per uur. Het originele vliegtuig is tegenwoordig - met de prachtige reclame op de onderkant van de vleugels - te zien in Washington's Air and Space Museum (Smithsonian), waar ook de foto gemaakt is. Lees hier het hele verhaal.

Wat heeft dit nu met Prohibition of zelfs wijn te maken?, vraag je je inmiddels af. Wel: Rodgers had voor zijn onderneming uiteraard geld nodig. Dat geld kwam uiteindelijk van de Armour Company, een bedrijf uit Chicago dat net op dat moment bezig was een soft drink op basis van druivensap op de markt te brengen, genaamd Vin Fiz. Het logo van dat merk, een fraaie druiventros, werd op het vliegtuigje aangebracht en sindsdien staat het toestel bekend als de Vin Fiz.

Ik heb lang gedacht dat het drankje Vin Fiz door Armour geïntroduceerd werd vanwege de drooglegging, Prohibition. Prohibition – waarbij het in de 48 staten van Amerika verboden was alcohol te produceren, vervoeren, kopen en drinken - ging echter pas in in 1920 (en eindigde in 1933). Wel was het zo dat de drooglegging al enkele tientallen jaren in de lucht hing, diverse staten waren al voor de landelijke drooglegging in 1920 bezig met het verbieden van alcohol. De opkomende frisdrankindustrie zag daar ongetwijfeld zijn kansen, met allerhande drankjes als Vin Fiz als resultaat.

De drooglegging had ook voor de Amerikaanse wijnbouw grote gevolgen. In veel staten, bijvoorbeeld Texas, is het hele wijngaardareaal verloren gegaan en nooit meer opgebouwd. Pas aan het eind van de twintigste eeuw is van enig herstel in die staten sprake. Overigens werden de alcoholverboden op allerlei ingenieuze wijzen ontdoken. Er konden bijvoorbeeld wel druiven gekocht worden; als je die zelf in je kelder liet gisten .... kon je met een beetje geluk al snel je omgeving van 'wijn' voorzien. Illegaal, dat wel, maar blijkbaar de risico's waard. Ook gedroogde druiven, geperste blokken ingedroogd druivensap en nog zo wat van dit soort zaken werden gebruikt om alcoholische brouwsels van te maken.

Dat het de bedoeling van The Armour Company was dat Vin Fiz associaties met wijn opriep, daarvan ben ik overtuigd: Vin duidt op wijn, Fiz op iets met bubbels; het was blijkbaar een priklimonade. Helaas heb ik tot op heden weinig informatie over het drankje zelf kunnen vinden. Tik in Vin Fiz op Google en je vindt eigenlijk alleen het vliegtuig!

Parlez-moi d'Aunis

Brussel gaat steun voor de wijnteelt aanpakken, zo stond vorige week in krant en op blog te lezen. Op 21 juni a.s. zullen we het weten, dan zal Eurocommissaris Fischer Boel van Landbouw haar plan presenteren om de vijfhonderd miljoen euro die jaarlijks aan het wegwerken van overtollige wijn worden besteed, efficiënter in te zetten. De wijnplas in Europa groeit, Europeanen drinken minder wijn en als ze dan wijn drinken is het uit Chili, Zuid-Afrika en Australië. Ik ben eigenlijk best wel benieuwd wat voor plannen daar nu uit gaan komen. Europese politiek is over het algemeen voor mij een ver-van-mijn-bed show, maar nu het wijn betreft, ben ik wel geïnteresseerd.

Zelf zou ik wel een ideetje hebben, al heb ik geen idee of het echt zou werken. Mijn idee: stimuleer in ieder geval die wijnbouwers die hun nek durven uit te steken en die wijn maken van ‘bijzondere’ druiven. De makers van Fer Servadou, Ribeyrenc, Oieade, Pineau d’Aunis, Muskadet, Grüner Veltliner, Blaufränkisch, Malvasia, Viura, Verdelho etc…. Dus niet van Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Merlot, Sauvignon Blanc en noem maar op; geen ABC-druiven, maar streekgebonden soorten.
Deze wijnmakers kijken vaak naar de historie, naar de wijnen die honderdvijftig jaar geleden - voor de phylloxera-ramp en de massale herplantingen die volgden - in hun streek gemaakt werden. Die druiven hadden hun geschiktheid bewezen voor de verbouw in die streek, ze werden van vader op zoon verbouwd, geoogst en verwerkt. Niet iedere wijnboer had in die tijd uiteraard een idee van de soorten die in zijn wijngaard groeiden, de ampelografie was nog niet echt ver gevorderd. Maar er had een natuurlijk selectieproces plaats gevonden, waarbij die druivenrassen in een streek groeiden die het daar ook goed deden.

Tegenwoordig komt Chardonnay van overal: of je nu een Zuid-Afrikaanse of een Chileense drinkt, het verschil proef je niet. Dus waarom zou je die wijn dan van zo ver halen, als je ook goede Chardonnay’s uit de Languedoc of uit Oostenrijk kunt krijgen? … Ja, ja, ik weet het al, de prijs. Chardonnay’s uit Oostenrijk zijn duurder dan die uit Chili, en dus koopt de consument ze niet. Dat de boeren in Chili een marginaal bestaan leiden, ach, daar denken weinigen bij na. Dat is nu precies een van de redenen (er zijn er meer hoor) waarom ik mijn vlees niet bij de buurtsuper koop maar bij de Groene Weg en mijn wijn niet bij C1000 of de Aldi.

Terug naar de druivenrassen: gelukkig zijn er ‘all over Europe’ steeds meer wijnmakers die de waarde van hun locale druiven inzien. Lokaal werden dergelijke wijnen altijd al gedronken, maar nu heeft ook de toerist steeds meer interesse in streekeigen producten en dus ook wijnen.
Vorig jaar bezochten we de streek ten noorden van de Loire, net even ten zuiden van het Forêt de Bercé. Langs het riviertje de Loir liggen daar interessante wijngaarden, onder andere beplant met Pineau d’Aunis, een druivenras dat boeiende rosé en prima rode wijn oplevert. We bezochten het domein van Raynald Lelais in Ruillé en proefden er verrassend lekkere en goede wijnen.



Onlangs verscheen er een boekje over dit druivenras van de hand van Michel Freyssinet. Hij belicht daarin allerlei aspecten van de druif. Producenten en restaurateurs worden geïnterviewd over de kwaliteiten van de wijn, de achtergronden worden geschetst en het terroir uitgebreid beschreven. De naam is afkomstig van de Prieuré d’Aunis vlakbij Saumur. Koning Hendrik III Plantagenet van Engeland schijnt al dol op de lichtrode wijn geweest te zijn: in 1246 liet hij de wijn speciaal overkomen. Karel VII van Frankrijk bood de wijn aan aan de hertog van Bretagne in 1425, en het schijnt dat de ‘vin breton’ waar de dichter Rabelais over spreekt ook van pineau d’Aunis is.
Het schijnt geen makkelijke druif te zijn, kort houden (letterlijk en figuurlijk) is het devies. Anders hebben de stokken de neiging door te schieten en een veel te hoge opbrengst te leveren.
Wij waren vorig jaar erg onder de indruk van zowel de rode als de roséwijnen. De rosés komen het meest voor, producenten die zich aan een monocépage van de rode wagen zijn er nog niet veel. Maar volgens het boekje wordt er hard gewerkt aan onderzoek naar klonen, wortelstokken etc… Dat soort zaken verdient nu Europese subsidie, ben ik van mening!

Ben je in de streek, kijk dan eens uit naar dit aardige boekje. Ben je fanaat, kun je het ook bestellen via de eigen site van de auteur. Hij stuurt het je graag toe voor 20 euro (exclusief verzendkosten).
Parlez-moi d’Aunis, Michel Freyssinet, isbn 2-9515585-5-4, € 20,-

Icewine

Zoals beloofd: een nadere kennismaking met de Inniskillin Icewine 2002 Vidal Oak Aged, uit Canada, VQA Niagara Peninsula. Vorige week zaterdag gedronken bij een stuk overheerlijke lemon-meringue pie en een stuk Bretons boterkoek. Het zuur van de citroentaart en het vettige van de boterkoek hebben allebei een wijn met stevige zuren nodig, en daar kon deze icewine uitstekend aan voldoen. In de geur het aroma van rijpe tropische vruchten en een alcoholgehalte van slechts 10%. Met vijf mensen was de 375 ml. veel te weinig!

Maar wat is nu eigenlijk icewine, of Eiswein, zoals de Duitsers zeggen? Voor het maken van ijswijn zijn bevroren druiven nodig, en dan ook echt op natuurlijk wijze aan de wijnrank bevroren druifjes, geen druiven die even in de diepvries gelegd zijn! Die druiven moeten in topconditie zijn, dus een goede zomer en herfst doorgemaakt hebben. Bij voorkeur betreft het een laatrijpende soort, om het risico van schimmels zo klein mogelijk te maken. Riesling is daarom favoriet voor Eiswein. In Canada wordt voor icewine ook vaak de Vidal gebruikt, een hybride of kruising tussen een Europese druivensoort (vitis vinifera) en een inheems Amerikaanse. De druiven mogen pas geplukt worden als de temperaturen beneden een bepaalde waarde zijn gedaald: in Canada bij -10° Celsius, in Duitsland bij -7° Celsius.
De druiven worden met de hand geplukt (handschoenen zijn erg prettig..) en geperst terwijl het water in de druiven bevroren blijft. Wat er vrij komt is dan een zeer geringe hoeveelheid heel zoete ‘nectar’. Dit sap moet uiteraard gaan gisten, iets wat bij ijswijnen geen geringe opgave is: het is koud, het suikergehalte is hoog, dus het proces komt uiterst traag op gang.
Het grote risico dat een wijnbouwer met de keuze voor het maken van ijswijn loopt, de geringe opbrengst en het uiterst trage proces maken allemaal dat de wijnen niet goedkoop zijn, zeg maar gerust duur. Vorige week zondag dronken wij allen een glaasje van zo’n € 15,00.

IJswijn werd per ongeluk ontdekt in Duitsland in 1794. Frankische wijnbouwers maakten van de nood een deugd en persten reeds bevroren druiven. Ze waren verrast door het hoge suikergehalte van de wijn en onder de indruk van de smaak. Vanaf het midden van de 19e eeuw werd Eiswein ook met opzet gemaakt, voor het eerst in de Rheingau. In Europa is Duitsland het Eiswein-land bij uitstek, in de Nieuwe Wereld is dat Canada. Vooral de provincie Ontario (boven de Grote Meren) is erg geschikt voor icewine. Walter Hainle maakte in 1973 de eerste icewine in het land. Vanaf 1978 was deze ook commercieel beschikbaar bij Hainle Vineyards. Vandaag de dag is Canada de grootste producent van deze zoete heerlijkheid, waarbij het leeuwendeel van het Niagara Peninsula in Ontario komt.



Het bedrijf Inniskillin staat aan de wieg van de wijnindustrie in Ontario en behoort tegenwoordig tot VINCOR, een leidende multinational op het gebied van wijn. Ook het in de supermarkt te vinden merk Kumala behoort tot deze groep. Naast icewijnen worden er ook uitstekende droge wijnen gemaakt, van veelal Europese druivenrassen. Wijnmaker van Inniskillin is de Oostenrijker Karl J. Kaiser, waarmee de Europese stijl van de wijnen voor een groot deel verklaard is. (Afgezien van het feit dat Canada sowieso veel Europeser is dan zijn buurland.)
Ben je in de buurt van de Niagara watervallen, ofwel aan de Amerikaanse ofwel aan de Canadese kant, maak dan zeker eens het uitstapje naar dit Canadese topdomein. Je wordt er gastvrij ontvangen, kunt uitgebreid proeven (je betaalt wel een bedrag per glas) en er is een leuke winkel met hebbedingetjes én wijn natuurlijk. Informatie over bereikbaarheid e.d. via de site.

Vin de Pays du Mont Baudille

Bestaat het toeval? Soms zou je echt denken van niet. Vanmiddag liep ik even de plaatselijke Gall&Gall in, op zoek naar een lekkere rosé voor vanavond. Ik was van plan de Clos de Paulilles mee te nemen, een prima wijn uit Collioure, tegen de Spaanse grens aan. Die heb ik gevonden en meegenomen, maar ik bezweek ook voor een fles met de intrigerende herkomstbenaming 'Mont Baudille'. Vin de Pays du Mont Baudille, werkelijk nog nooit van gehoord, eerlijk waar niet. Ik dacht dat ik Frankrijk nu toch wel zo'n beetje kende, maar telkens is er toch weer een wijnbenaming die me volkomen verrast.

Uiteraard zoek ik zoiets thuis op, zeker toen de wijn ook nog eens uitstekend bleek te smaken. Een stevige rosé, met de kleur én de geur van hele lichte kersen. Een bittertje in de afdronk, en een stevige indruk. Meer een rosé bij lekker pittig eten dan eentje voor in de tuin op een rustige vrijdagnamiddag. Maar ik was heel tevreden voor de € 3,69 die ik ervoor moest betalen.

Helemaal smakelijk werd de wijn toen ik erachter kwam waar íe dan werkelijk vandaag kwam: van de voet van de Causse du Larzac, de hoogvlakte ruwweg tussen Millau en Montpellier. Over twee maanden gaan we er weer heen, naar dezelfde camping als vorig jaar. Als dit geen goed voorteken is vanavond… Ik kwam al helemaal in de juiste vakantiestemming. En daar is een rosé toch voor, niet waar?
De Mont St. Baudille blijkt een berg te zijn die ik zelfs gezien heb, op een wandeling vanuit St. Guilhem-le-Désert, dezelfde wandeling die we dit jaar zeker weer gaan maken. Vlakbij die Mont St. Baudille ligt ook Aniane, juist ja, van Mas de Daumas Gassac.

Over de appellation Mont Baudille wordt je niet heel veel wijzer via Internet, of je moet zin hebben de dikke pdf’s te gaan lezen van de Franse wijnoverheden. Nee dus, zeker niet op zo’n mooie avond als vanavond (bloggen is eigenlijk al te veel). Ook over de druivenrassen ben ik weinig wijzer geworden, al zullen het ongetwijfeld soorten als mourvèdre, carignan en cinsault zijn. De wijn worden hoogst waarschijnlijk gemaakt door een coöperatie in Saint Saturnin, niet ver van de afslag die van de A75 naar de N109 naar Montpellier voert. Verder heb ik niet veel kunnen vinden.

Naam op de fles: Pierre de Prunet, 2005, Cuvée Particuliere. Voor onder de 4 euro dus te koop bij Gall&Gall. Ik zou zeggen: uitproberen dit weekend en vast vooruitdromen, over zonnige terrassen, prachtige wandelingen, geitenkuddes op de Causses, Rocquefort, zwembaden, koele riviertjes als de Hérault en de Dourbie, koken met Onno Kleyn etc etc.... Op naar de zomervakantie!

Ontkurkt - 1

Vanaf vandaag een nieuwe rubriek op Wijnkronieken, genaamd Ontkurkt. Wekelijks zal ik aan de hand van een afbeelding je kennis van de wijngeschiedenis gaan opfrissen. Bovendien kun je zelf ook onderwerpen aandragen. Wat is de achtergrond en de bedoeling van deze rubriek?

Wijnkronieken moet zijn naam eer gaan aandoen en een echte kroniek over wijn gaan worden. Wijn maakt al eeuwen een onlosmakelijk onderdeel van onze cultuur uit. Wijn speelt een rol in de religie, in de geschiedenis, was onmisbaar als levensmiddel, als middel van bestaan (wijnbouw), inspireerde kunstenaars tot prachtige schilderijen en ambachtslieden tot allerhande gebruiksvoorwerpen. Kolonisten in de nieuwe werelden probeerden als één van de eerste gewassen druiven te verbouwen, om wijn van te maken. Schepen van VOC en WIC vervoerden altijd wel een aantal vaten wijn, ofwel voor de eigen bemanning, ofwel voor de handel.
Afbeeldingen waarop een aspect van de rijke geschiedenis van wijn te zien is, staan centraal in deze rubriek. Denk aan een prachtige zilveren schenkkan uit de 17e eeuw, gemaakt door een Schoonhovense zilversmid. Of een ansichtkaart uit het begin van de 20ste eeuw, met de wijngaarden langs de Moezel. Of die foto die ik vandaag aantrof in het fotoarchief van het ANP, gemaakt tijdens de actie Vuile Wijn in oktober 1995. Nederland boycotte alles wat Frans was vanwege de kernproeven in de Stille Zuidzee; flessen wijn werden daarom over de trappen van de Franse Ambassade in Den Haag leeg gekieperd. (Ik mocht de foto helaas niet afbeelden van het ANP.)

Zelf kun je ook meehelpen deze wijnkroniek te schrijven. Heb je zelf een afbeelding die een (historisch) aspect van onze wijncultuur illustreert, stuur me dan de afbeelding met het bijbehorende verhaal. Mijn e-mailadres vind je door op mijn naam rechtsbovenaan deze blog te klikken.

Als eerste in de rubriek Ontkurkt een prachtig etiket dat ik vond bij het opruimen van 'Mijn afbeeldingen'.


In de jaren zestig en zeventig was rosé een uiterst populaire wijn in Nederland. De firma Van Wageningen & de Lange had in 1964 wel zes soorten in het assortiment, zowel Franse als Portugese. Dit is het etiket van de goedkoopste soort, voor f 2,50 te koop. (Eigenlijk niet eens zo goedkoop voor 1964...) Later kwamen de beruchte pakken Pinard en nog weer later werd het absoluut not-done om rosé te drinken. Matteus-rosé, Faisca en laffe Anjou-drankjes kwamen er niet meer in in Nederland. Anno 2006 is het tij weer volkomen gekeerd: een koele rosé is 'hot', een evenement als Rosé aan zee is razend populair. Rosé komt uit alle landen van de wijnwereld, de schappen van de supermarkten puilen ervan uit. De kwaliteit is over het algemeen goed en zelfs ministers laten er zich mee in. Het kan verkeren...

Zwarte thee of stevige wijn?

Als vervolg op het 'Goede Wijn Weekend' ontving ik zojuist nog de reacties op de Nebbiolo Langhe 2004 Ginestrino van Conterno Fantino die we zaterdag dronken bij de rosbief. De eerste reactie van echtgenoot lief op die middag was: 'zwarte thee, wat een tannines'. Maar uiteindelijk vonden we allemaal dat ondanks de tannines de wijn toch heel goed combineerde met de rosbief. Natuurlijk was de wijn nog veel te jong, dat realiseerden we ons ook wel. Deze Nebbiolo kan nog vele jaren bewaard worden. Dezelfde wijn, maar dan van 2003, had vorig jaar tijdens de wijncursus een onuitwisbare indruk gemaakt op mijn cursisten (en op mij). Vandaar dat ik hem nu had gekozen, me niet realiserend dat inmiddels de 2004 op de markt was. Zo zie je maar weer, toch altijd goed op de jaren letten!

Het restje van de 2004 bleef achter bij onze vrienden en zij dronken dat zondag op. Ariane schreef me: De wijn was wat milder geworden, maar nog steeds erg tanninerijk. Zelf vind ik het een heerlijke stoere wijn, die het heel goed doet bij een lekker stuk vlees of zoiets als lasagne of andere ovenschotel. Ik heb me niet verdiept in het maken/onthouden van geur- en smaakassociaties, dus die kan ik je helaas niet geven. Hij was er beslist niet minder om geworden!

En Bart was helemaal op dreef: Ik moet blijkbaar nog een 'notitie' ophoesten?! Nou vooruit. Hier komt ie. Van een amateur, hoor ;-) OK. De wijn had nogal veel tannine. Maar om hem dan meteen 'zwarte thee' te noemen is misschien een tikje overdreven. Hij ging prima bij die rosbief. Dan heb je juist een wijn nodig die overeind blijft staan. Toegegeven, na een dag was de Nebbiolo wel een stuk verbeterd. Na het tannine-bombardement proef je opeens dat er een wereld van interessante smaken achter zit. Rustig even in de mond houden, gun je gehemelte even de tijd en laat de smaken nog tot je doordringen als de wijn al lang via de slokdarm verdwenen is. Ik vond hem best lekker! Maar het is en blijft waarschijnlijk een zeer nadrukkelijke, om niet te zeggen 'opdringerige' wijn.

En daar heb ik helemaal niets meer aan toe te voegen. Behalve dat ik misschien toch eens wat flessen moet wegleggen, om te kijken hoe de wijn over een paar jaar is. Overigens kocht ik de Nebbiolo bij Margaret Wines in Utrecht.

Overzicht van Bordeaux

Vanmorgen vond ik dit mailtje in mijn postbus.

Beste Mariëlla,

Omdat ik ieder jaar weer eindeloos aan het zoeken was op allerlei wijnwebsites, in tijdschriften etc. etc. om te bepalen welke Bordeaux-primeurs ik dat jaar weer zou kopen, heb ik nu zelf een site gemaakt waarop de belangrijkste informatie in 1 overzicht is samengebracht (en op alle gewenste manieren gesorteerd kan worden). De gegevens over 2005 komen nu een-voor-een beschikbaar, en dus werk ik de site iedere dag bij met de nieuwste data.


Naast de proefnotities is ook te zien welke druivensoorten in welke verhoudingen voor een wijn gebruikt zijn, wat de grootte is van een domein, wie het "brein" is achter het wijnmaken (het valt erg op dat er een paar mensen is met wel heel veel invloed!) en zo nog een paar zaken.

Met vriendelijke groet,
David Bolomey
Amsterdam

Zelf verdiep ik me nooit zo in Bordeaux, daar heb ik mijn personeel voor. Maar ik zal dat personeel zeker op deze site wijzen, volgens mij kan het een interessant hulpmiddel zijn als je inderdaad Bordeaux en primeur wilt kopen. Ik heb zo mijn twijfels of dat de manier is waarop je wijn moet kopen, maar daar ga ik hier niet verder op in. Doe je voordeel met de site en David, veel succes!

Food- and Winebloggers bijeen

In de vorige blog meldde ik het al: zondag vond een bijzondere bijeenkomst plaats op een schitterende, historisch locatie in Utrecht. Acht food- en wijnbloggers spraken er voor het eerst in levende lijve met elkaar over hun drijfveren, hun doelstellingen en hun ideeën voor de toekomst. Dick en Ailko (Foodlog) willen vooral het verhaal achter ons voedsel belichten. Waar komt het vandaag en waar gaat het naartoe... Karin (Koken.blogo) combineert haar liefde voor koken eindelijk met haar tekentalent en bouwt daarmee al een aardige naam op. Ed (Wijnerij) wil graag het verhaal achter een mooie, veelal Franse wijn kwijt. Ronald (Zestz) geeft vaak aan eten en drinken gerelateerde informatie die je nergens anders vindt. Aldo (Diningandwining) is de drijvende kracht achter deze bijeenkomst en probeert al sinds de start van zijn blog de Nederlandse eet- en drink(blog)wereld bijeen te brengen. En Petra (Proost.blogo) heeft al een aardige naam in de (dranken)branche opgebouwd.
Eén ding is mij van deze middag vooral bijgebleven: velen schrijven omdat ze vinden dat er in de reguliere media te weinig aandacht is voor hun specifieke interessegebied, of omdat zich pas met bloggen de gelegenheid aandiende bepaalde interesses te combineren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over de afwezigen: bovenstaande is slechts een deel van de Food- and Winebloggers. Kijk naar het lijstje links bij een van de bovenstaande collega's en je zult zien wat ik bedoel.
Tijdens deze bijeenkomst is ook gepraat over eventuele gezamenlijke acties, samenwerking e.d. In de komende tijd zal de rest van Nederland hier ongetwijfeld nog van horen.

Zelf loop ik al een poosje rond met het volgende idee: in Amerika kennen ze het verschijnsel van de Wine Blogging Wednesday. Een blog treed op als 'host' en stelt een thema. Stel: 'Beschrijf een pinot noir uit een niet-Europees land'. Iedereen met een blog die zich geroepen voelt kan vervolgens een pinot noir uit een niet-Europees land beschrijven op zijn eigen blog, maar doet dat op of rond een bepaalde dag, in het Amerikaanse geval de tweede woensdag van de maand (meen ik). De blogger stuurt een mailtje naar de organisator in de trant van: ik heb mijn bijdrage gepost daar en daar. Waarna de organisator na de sluitingsdatum van de inzendingen alle entries leest en daar weer een verslagje over schrijft op zijn eigen blog. Vervolgens geeft hij het stokje door aan de volgende blogger, die dan weer een thema mag kiezen. Etc...

Wij zijn in Nederland niet met zo heel veel wijn- en foodbloggers, maar volgens mij kunnen we het best eens gaan uitproberen. Ik heb al allerlei leuke thema's langs zien komen in Amerika, het hoeft helemaal niet 'hooggegrepen' te worden. Wat dacht je van het thema: Beschrijf een wijn die je hebt gekozen op grond van het prachtige etiket (en waarom dan dát etiket uiteraard).

Google maar even op Wine Blogging Wednesday en je vindt heel wat informatie. Hans van Wijn.blog.nl signaleerde het een paar dagen geleden, maar het fenomeen is al aardig gevestigd. Zelf deed ik nog niet mee, maar heb wel al een paar keer op het punt gestaan. Maar misschien kunnen we het dan nu in Nederland invoeren.

Ik werp me graag op als eerste 'steller' van het thema. Alvorens verdere afspraken te maken peil ik echter eerst de meningen maar eens. Daarna kunnen we een dag prikken, iets als de derde zondag van de maand of zo (wat mij betreft het liefst een weekend-dag, dat geeft de 'host' de tijd de samenvatting te schrijven). Ik ben benieuwd naar de reacties!

Good wine weekend

Vorige zondag een bad wine day, dit weekend een compleet good wine weekend. En de zon scheen er ook nog eens bij, wat wil je nou nog meer....Vineus (en anderszins... ) was het weekend zo geweldig dat het moeilijk kiezen is wat eerst de beschrijven. Om te beginnen maar eens de wijnen op een rijtje (niet om iemand jaloers te maken, maar om aan te geven hoe divers zo'n weekend kan zijn!)

Deel 1: Zaterdag, bij goede vrienden in de tuin (heerlijk jongens, doen we nog eens):

• Champagne van R&L Legras, Brut Blanc de Blancs Grand Cru, Chouilly, bij aspergetaart en gerookte zalmhapjes. Het feest is begonnen!

• Nebbiolo Langhe Ginestrino 2004 van Conterno Fantino bij de rosbief, mierikswortel-aardappeltaart en zomergroenten; veel te jong om nu te drinken, maar bij de rosbief toch uitstekend. De wijn werd omschreven als 'zwarte thee', maar Bart stuurt mij nog een proefnotitie van de wijn zoals íe een dag later smaakte, toch Bart? ;-)

• Inniskillin Icewine 2002 Vidal Oak Aged VQA Niagara Peninsula, bij Ariane's onvolprezen lemon-meringue pie en Bretonse boterkoek. Wauw...

Deel 2: Zondag, bij de eerste Food- and Winebloggersbijeenkomst (zie de blog die hierop volgt):
• Ribeyrenc, 2004 van Thierry Navarre, Roquebrun, Languedoc. Er worden jaarlijks slechts tussen de 600 en 900 flessen van deze uitzonderlijke druivensoort gemaakt. De Ribeyrenc of Aspiran is een druivensoort van vóór de grote massa-herplantingen in het zuiden van Frankrijk en geeft je een idee van hoe een wijn rond 1850 gesmaakt moet hebben. Bijzonder was dat Dick ons flessen van de wijn met en zonder natuurkurk liet proeven. Die met de kunstkurk was nog fris en fruitig (hoewel al van 2004 en over zijn top), die met de echte kurk had geen lekkere, rook muf. Een goede illustratie van waarom producenten op schroefdop of vino lock overstappen.


• Mariposa, Vino rosso frizzante van Casalone, oftewel een heerlijk rode mousserende wijn met slechts 5% alcohol. Voor zo'n warme zondagmiddag een uitstekende wijn, die evenals de Ribeyrenc prima combineerde bij de verrukkelijke door Cécile gemaakte salade van eendenmaagjes (gésiers), rucola en gedroogde tomaten. De Mariposa wordt gemaakt van de druivensoort bracchetto d'Acqui in het gebied ten oosten van Asti in het Italiaanse Piemonte. De echte bracchetto d'Acqui geniet de DOCG-status, maar de fles van zondag mag eigenlijk geen bracchetto d 'Acqui heten: de wijngaarden waar de druiven voor deze wijn hangen, liggen net buiten het DOCG-gebied. Er worden slechts kleine hoeveelheden van deze zoete, meestal mousserende, wijn geproduceerd en het overgrote deel wordt dan ook in de regio zelf geconsumeerd als dessertwijn bij rood fruit en diverse vruchtentaarten.

• een rode wijn, Château de Tréviac, AC Corbières, 2004 (ingebracht door Ed) en een witte wijn Grüner Veltliner Landwein, Langenlois, 2005 van Willi Bründelmayer, bij de confit de canard (eendenboutjes met een heerlijk knapperig vel). De kruidige en frisse Corbières combineerde goed met de eend, maar verbluffend was de combinatie met Grüner Veltliner – hoe kan het ook eigenlijk anders. Bij de eend en zelfs na de rode wijn bleef deze simpele wijn van één van Oostenrijks topproducenten geheel overeind. Eend met Grüner Veltliner: een combinatie om nog eens verder te onderzoeken.

Thuis wachtte mij dan nog een fles Silver Lake Pinot Noir 2004 van Willi Opitz, heerlijk, maar na al dit heerlijks wel te zwaar om nog optimaal van de genieten (14.5%).

Als er één weekend heeft geïllustreerd hoe gevarieerd de oude wijnwereld nog altijd is, dan is het dit weekend wel. Rood en wit, stil en mousserend, Frankrijk, Oostenrijk en Italië. De vreemde eend (toepasselijk) in de bijt is de Canadese Icewine, die krijgt binnenkort dan ook zijn eigen blogje.

Çalkarasi de Denizli

Hoewel in Klein Azië de wieg van de wijnbouw staat, ben je toch verbaasd als je in een restaurant Turkse wijn aantreft. Turkijke: komt daar wijn vandaan dan, is de eerste reactie.
Op de avond van 4 mei, een wat bijzondere avond om uit eten te gaan, besloten we van het mooie weer te genieten en een terrasje aan de Oudegracht uit te zoeken. We kozen voor een simpel restaurant, Abrikoos, waar ook de kids iets van hun gading zouden kunnen vinden. Extraatje voor moeder: zicht op de plaats waar in de middeleeuwen de kraan stond waarmee de wijnen gelost werden, en op de kelders waar de wijnen opgeslagen hebben gelegen.

De kaart van Abrikoos vermeldt een interessante mix van Spaanse tapas, Griekse mezze en Turkse hapjes. En ook de wijnen komen uit die gebieden. Wij kozen bij ons vismenu (calamares, gekruide garnalen, gemengde visschotel) een Turkse rosé, Lál, van het bedrijf Kavaklidere. Een prima rosé, heel droog, met rood fruit in de neus en een intrigerende nasmaak van … ja, wat was het nu precies? Iets van droog hout, sigaar, in ieder geval een indruk die ik niet eerder aantrof in wijn. De wijn maakte een uiterst frisse indruk, mede door de hoge zuurgraad. De rosé combineerde uitstekend bij de pittige gerechten, al werkte de 13% alcohol uiteindelijk wel aardig door.

Thuis gekomen bleek dat Turkije een aanzienlijk aantal inheemse druivenrassen kent. De Spectrum Wijnatlas en Google leverden een interessante hoeveelheid informatie. Onze rosé bleek gemaakt van Çalkarasi van het Denizli-plateau (wat ook op het etiket staat, maar dan moet je wel weten dat het om een druivenras gaat). Op de fles staat ook de term Aegean, hetgeen aanduidt dat de rosé uit het gebied tegen de Egeïsche Zee aan komt. Denizli is een plaats en plateau tussen Antalya en Izmir.

De wijnen wordt gemaakt in een grote ‘plant’(volgens de website) in de buurt van Ankara en de wijnmakerij behoort tot een van de grootste particuliere (wijn)bedrijven in Turkije. Turkije heeft een omvangrijke druiventeelt, maar het grootste deel daarvan is tafeldruiven. Midden jaren negentig van de vorig eeuw was slechts 3% bestemd voor de wijnbouw, een percentage dat mogelijk aangepast is de afgelopen 10 jaar. Kavaklidere produceerde 17.5 miljoen liter wijn in 2005 en heeft 32 verschillende wijnen en druivensappen. Tot het assortiment behoren droge rode en witte wijnen, rosé, versterkte, mousserende en halfzoete wijnen. Twintig procent van de productie wordt geëxporteerd, onder andere naar een distributiecentrum in België. Vandaaruit wordt het westelijk deel van Europa bevoorraad.

De overige 80% - waarvan wel een deel druivensappen – moet dus in eigen land geconsumeerd worden. Een opmerkelijk gegeven in een land wat dan wel in naam niet islamitisch is, maar in de praktijk toch zeker wel. Waarschijnlijk zal de toeristenindustrie aan de kust een groot deel van die 80% voor zijn rekening nemen, maar ook de Turken zelf moeten toch af en toe een flesje drinken. Kavaklidere is bovendien niet de enige grote wijnproducent in het land.

Kavaklidere is opgericht in 1929 en is de oudste wijnproducent in particuliere handen. In dezelfde tijd – de jaren twintig van de twintigste eeuw - stimuleerde Kemal Atatürk, stichter van de seculiere republiek Turkijke, de bouw van staatswijnbedrijven. Hij wilde zijn volk overtuigen van de deugden van de wijn en is van groot belang geweest voor het instandhouden van de honderden inheemse druivenrassen. Eigenlijk moet ik Atatürk dus dankbaar zijn, dat ik vanavond op een Utrechts terras een prima wijn van een mij totaal onbekende druif mocht proeven. En hij beviel nog goed ook…

Deelwijn en pilgetten

Het is een verslaving de laatste tijd. Het ene na het andere vel móet ik gewoon transcriberen. Om te kijken of er op de volgende regel of de volgende pagina misschien die verhelderende opmerking staat. En zo zit ik momenteel avond aan avond een zestiende-eeuwse rekening te lezen en over te schrijven, van de hand van de beheerder van de wijnkelder van het Domkapittel te Utrecht. Het ontrolt zich voor je ogen, wat deze beheerder, Willem Lobe, in 1531 zo door het jaar allemaal beleeft: een reisje naar Vreeswijk, om de wijn te proeven die de koopman uit het Rijngebied heeft meegebracht. Een wandelingetje naar de Plaets, om te checken of de wijnen in de van de kuiper gehuurde kelder wel veilig liggen. Even langs de Kraan, om de dragers voor de volgende dag in te huren, als er weer een vat van de gehuurde kelder naar de kelder onder de sacristie van de Dom kan verhuizen. Een bezoekje aan de herberg, om zelf even een biertje (!) te pakken.

Je ziet hem gebogen over zijn boekhouding, bij het licht van een aantal stevige kaarsen, aan het werk om alle getapte kannen nauwkeurig te noteren. Hij moet wel enige kennis van de wijnen gehad hebben, want in sommige jaren lagen er in de diverse kelders meer dan vijf soorten: Rijnse wijnen in een aparte kelder, wijnen uit Frankrijk en het Middellandse zeegebied in een andere. Bastert, petouwen (uit Poitou), malevezyen (uit Griekenland of van Sicilië), romeny (uit Italië), pilgetten (ingekocht in Amsterdam). Van sommige wijnen hebben we tegenwoordig nog wel een idee waar ze vandaan kwamen. Maar andere vergen wat speurwerk. Zo puzzelde ik dagen op ‘pilgetten’ en ‘deelwijn’. Wat betekenen die benamingen? Waar kwamen ze vandaan? Van de pilgetten wist ik dat ze in okshoofden geleverd werd en in Amsterdam aangekocht was. Verder was het een ‘westersche’ wijn, en kwam dus niet uit het Rijnland. Net vind ik een verwijzing naar ‘paylgetten’, in het werk van Ronald De Buck (Van wijn in Gent tot Gent in wording, Gent 1995). Paylgetten was een bleekrode (Engels pale!) wijn uit Gascogne. Dat zou kunnen kloppen met het vervoer in okshoofden: okshoofd is een verbastering van hogshead, een Engelse benaming voor een groot wijnvat. En de Engelsen waren de grootste afnemers van de Gascognse wijnen.

De deelwijn wordt daarentegen weer wel bij de Rijnse wijnen genoemd. Hij wordt in 1532 zelfs voor 4,5 stuver per kan getapt, in tegenstelling tot de 3 stuver voor een kan ‘gewone’ Rijnse wijn. Was het een wijn die uitgedeeld werd, of juist verkregen bij een uitdeling door het stadsbestuur? Was het misschien een wijn voor de mis of voor een begrafenis? Zo dacht ik eerst. Maar dezelfde De Buck, die ik er net op nasloeg, vermeldt dat het een verbastering is van een wijn uit Zell (spreek waarschijnlijk uit tzeel, wat al snel deel wordt) aan de Moezel. Een Middelnederlands woordenboek heb ik er nog niet op nageslagen, maar dat schijnt deze verklaring te bevestigen. Hiermee hebben we dan wel een aanwijzing dat ook al in de middeleeuwen de afkomst van een wijn er zeker toe deed. En dat er kwaliteiten Rijnwijn bestonden. Zelfs in Utrecht waren wat we nu ‘Bereichen’ zouden noemen bekend! Naast Zell/Deel komt in de rekening van 1531 bovendien ook drie voeder ‘Rijnckgouwer’ voor, wat De Buck identificeert met wijn uit het huidige Anbaugebiet Rheingau. Overigens komt deelwijn nog voor in een toneelstuk van P.C. Hooft en een novelle van Bosboom-Toussaint (tik in ‘deelwijn’ bij Google!).

En dan de bastert. Vele kenners hebben deze benaming verklaard, maar zelden zijn ze het eens. Was het een ‘bastaard’-wijn, een mengsel van niet-gegist druivensap met honing? Of een mengsel van minderwaardige wijn met honing? Of was het gewoon een wijn van de druif bastardo, die ook nu nog voorkomt, onder andere in Portugal en op Madeira? In Portugal maakt de druif een aanzienlijk bestanddeel uit van port, in Madeira werd hij gebruikt voor madeira …De Utrechtse kanunikken deden er ook iets bijzonders mee: hij werd gebruikt in de pastei ….(‘Eten met de broeders in de Dom. Vis, vis en nog eens vis’, door A.J. van Hoven van Genderen in: Jaarboek Oud-Utrecht 2003)